کارشناسان دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح اعتقاد دارند، تصمیم‌گیری در بحبوحه بحران‌ها و در بهترین حالت بر اساس عقلانیت مشروط استوار است اما عقلانیت مشروط به این معنی نیست که منطقی بودن بطور کامل در جریان سوانح ممکن نیست، زیرا بحران موانع زیادی بر سر راه تصمیم‌گیری منطقی بوجود خواهد آورد. یکی […]
کارشناسان دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح اعتقاد دارند، تصمیم‌گیری در بحبوحه بحران‌ها و در بهترین حالت بر اساس عقلانیت مشروط استوار است اما عقلانیت مشروط به این معنی نیست که منطقی بودن بطور کامل در جریان سوانح ممکن نیست، زیرا بحران موانع زیادی بر سر راه تصمیم‌گیری منطقی بوجود خواهد آورد.
یکی از ملزومات پایداری جامعه آن است که بدانید بعد از وقوع بحران ها و حوادث طبیعی، غیر طبیعی و انسان ساخت مشکلات متعددی ظاهر خواهد شد که معمولا» در چنین شرایطی تصمیم گیری کار آسانی نیست، زیرا اطلاعات موجود ناکافی بوده و دائما» در حال تغییر هستند.
تصمیم گیری
تصمیم گیری حتی در شرایط معمولی و موقعیت های عادی کار بسیار چالش برانگیز است، مردم و سازمان ها در جریان فعالیت های روزمره خود و به هنگام برخورد با مشکلات سعی خواهند کرد تا گزینه های منطقی را انتخاب کنند.
برخورد با سختی ها و مشقت ها
در جریان بحران ها با آسیب، مرگ و تخریب روبرو می شویم که این موارد توجه فوری را می طلبد؛ بعد از وقوع بحران آنچه که باید فورا انجام شود اطفاء حریق، عملیات جستجو و نجات، ارائه مراقبت های فوری پزشکی، ارزیابی خسارات وارده و اطلاع رسانی عمومی است.
تصور حاصل از اوضاع
در جریان یک بحران، اطلاعات از کانال رسانه ها، امدادگران و نجاتگران حاضر در بحران یا سایر منابع بدست می آید. تصور حاصل از اوضاع براساس اطلاعات چندان دقیق نیست، رسانه های خبری ممکن است تصاویری از یک ناحیه نشان داده و در همان حال کاری به نواحی اطراف نداشته باشند.
فرصت زمانی محدود
از آنجایی که در چنین شرایطی جان و سلامت مردم در خطر است، فشار فراوانی بر تصمیم گیران از نظر سرعت عمل وارد می شود، عدم سرعت در اعزام اکیپ های امداد و نجات و آتش نشانی ممکن است موجب تخریب یک واحد مسکونی یا حتی مجموعه ای از منازل در یک ناحیه جغرافیای شود.
اما مداخله زودهنگام نیز می تواند خطرناک باشد، اگر شرایط حاکم بر حادثه یا بحران به خوبی مشخص نشود، جان امدادگران و سایر افراد در معرض خطر قرار می گیرد. مداخله زودهنگام مشکلات دیگری نیز به همراه دارد(مثلا در خواست کمک بدون در نظر گرفتن بهترین روش دریافت آن نیز منجر به چالش های دیگری برای بحران خواهد شد).
انتخاب دردناک
بحران ها معمولا موجب موقعیت های می شوند که هر نوع تصمیم گیری در مورد آنها بسیار سخت و دشوار است. مراقبت های پزشکی در یک مصدوم براساس قانون تریاژ ممکن است به مرگ فرد دیگری منتهی شود.
برقراری جریان برق در یک خانه ممکن است کمک رسانی به خانه دیگری را با تاخیر مواجه گرداند و حل مشکلات حاصل از بحران های بزرگ بطور همزمان بسیار مشکل و دشوار است.
تیر در تاریکی انداختن
تصمیم گیری در جریان عملیات مقابله، چالش برانگیز است زیرا عدم اطمینان یکی از پیامدهای قابل انتظار بحران ها به شمار می آید. دامنه و گستره یک بحران ممکن است ساعت ها، روزها و حتی هفته ها بعد از وقوع آن مشخص نشود. ممکن است اطلاعات زیادی در دسترس قرار گیرد یا اساسا هیچگونه اطلاعی از بحران به دست نیاید یا هر دوی این اوضاع حاکم باشند.
بحران ها به طرق غیر قابل پیش بینی آشکار خواهند شد در نتیجه تصمیمات و عملیات را با مشکل روبرو خواهد کرد.
فشار و استرس
فشارهای فیزیکی و روانی بر مجریان عملیات مقابله با بحران و بازسازی پس از آن، آنچنان گسترده است که تصمیم گیری را دچار اختلال می کند. عملیات پس از بحران ها نیاز به کار طولانی مدت و طاقت فرسا دارد. ضربه و فشار حاصله موجب اختلال در قضاوت گشته و روحیه همه دست اندرکاران و مجریان را به شدت تضعیف خواهد کرد.
مدیریت استرس
اگر قرار باشد مسئولان دخیل در امر مدیریت بحران و سوانح با روش های کارآمد به سانحه ای پاسخ بدهید، باید بدانید که مردم علاوه بر آسیب جسمی و مرگ در معرض تالمات عاطفی و روانی نیز قرار می گیرند که این عوارض روانی معمولا اختلال استرس بعد از حادثه یا استرس ناشی از سانحه نامیده می شوند.
اختلال استرس بعد از سانحه نوعی بیماری بالینی است که در برگیرنده مجموعه علایم روانی بعد از بحرا تروماتیک است. شدت این بحران بقدری است که فرد اغلب با چنین تجربه ای روبرو نشده است.
آسیب پذیری در برابر اختلال استرس بعد از حادثه
۶۰ تا ۷۰ درصد مردم در طول زندگی خود بحرانی تروماتیک را تجربه خواهند کرد، اما فقط ۸ تا ۱۰ درصد آنها دچار اختلال استرس بعد از حادثه می شوند که برخی از این مبتلایان به زندگی معمولی خود ادامه می دهند اما عده ای از آنها مداوما به بخش اورژانس مراجعه خواهند کرد.
نیروهای مسلحی که شاهد جنگ و درگیری هستند نیز دچار این استرس می شوند. اگر موقعیت به اندازه کافی ناخوشایند باشد هر فردی ممکن است دچار اختلال استرس بعد از حادثه یا استرس ناشی از حادثه شود.
طبق هشدار کمیته اضطراری فجایع طبیعی «دی ای سی»(DEC) در سال های اخیر بیشترین نگرانی های سازمان های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهای بزرگ جهان از جمله تهران در ایران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.
