نیلوفر منصوری – دبیر گروه اجتماعی/ اوایل سال ۱۳۹۴ بود که پویش سه شنبه های بدون خودرو کلید خورد. پویشی با هدف استفاده کمتر از خودروهای تک سرنشین و یک روز در هفته که توسط یک فعال محیط زیست از شهر اراک آغاز شد. در این پویش استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، […]
نیلوفر منصوری –
دبیر گروه اجتماعی/
اوایل سال ۱۳۹۴ بود که پویش سه شنبه های بدون خودرو کلید خورد. پویشی با هدف استفاده کمتر از خودروهای تک سرنشین و یک روز در هفته که توسط یک فعال محیط زیست از شهر اراک آغاز شد. در این پویش استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، دوچرخه و پیاده روی، به جای استفاده از خودروی شخصی بود. البته خودروی اشتراکی هم توسط شهروندان اجرا می شد. یکی دیگر از اهداف این پویش حفظ محیط زیست سالم و سلامت شهروندان بود. در ابتدای امر، یک ستاد در دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان تشکیل شد تا با نظارت بر ۳۱ دفتر به عنوان دبیران استانی ستاد در سراسر کشور دنبال شود. این طرح بجز موارد استثنا به استان مازندران نرسید اما این استان طرح جدیدی را جایگزین آن کرده است.
«سه‌شنبه‌های بدون خودور» پویش نام‌آشنایی برای ایرانیان در اقصی نقاط کشور است که از زمان تولدش، به بستر مهمی برای حرکت اجتماعی بدل شده است. امروز بسیاری از شهروندان ایرانی خطر استفاده بی‌پروا از خودروهای شخصی را برای سلامتی خود و اطرافیانشان درک کرده‌اند. اگر چه این طرح کم و بیش در کشور در حال اجراست، ولی در استان مازندران بجز اجرای نیم بند در شهرستان قائمشهر با حضور فعال دوستداران محیط زیست، تقریبا در هیچ یک از ۲۱ شهرستان و ۵۸ نقطه شهری دیگر استان نه تنها اجرایی نشد بلکه بسیاری از شهروندان این مناطق از وجود چنین طرحی اطلاع ندارند.
بر همین اساس، مدیرکل محیط زیست مازندران، از طریق استانداری، از مدیران کل دستگاه های اجرایی و خدماتی خواست تا سه‌شنبه هرهفته مدیران ارشد استان بدون استفاده از خودرو شخصی و اداری از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۴:۳۰ در بوستان ولایت ساری به ورزش گروهی بپردازند.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی با بیان اینکه هدف اولیه این طرح هم کاهش چشم گیر ترافیک نیست و یا حداقل در کوتاه مدت این هدف را دنبال نمی کنیم توضیح داد: مهم ترین اولویت در سه شنبه های بدون خودرو آگاهی مردم از آلودگی هوا و دوری از زندگی عادت گونه خودرویی است تا بتوان فرهنگ اشتباه زندگی ماشین را در مسیر تغییر قرار داد.
به گفته وی، سه شنبه های بدون خودرو یک طرح کنترل ترافیک نیست، بلکه تلنگری است برای عموم مردم تا نسبت به فیزیک و روح خودشان آگاه شوند و بیشتر با خودشان فارغ از هر ابزار ماشینی توجه کنند.
ابراهیمی البته تاکید کرد: هنوز با چنین تلنگری نیز فاصله زیادی داریم و این نتیجه بسیاری از عوامل است که سه شنبه های بدون خودرو و یا هر طرح دیگری را بی اثر می‌کند.
مدیرکل محیط زیست مازندران مهم ترین علت عدم اثر بخشی سه‌شنبه‌های بدون خودرو را نبود زیرساخت ها عنوان کرد و گفت: چگونه از مردم می خواهیم از دوچرخه به جای خودرو استفاده کنند در حالی که امنیت به عنوان نخستین فاکتور تردد را برای آنها فراهم نکردیم و حقوق شهروندی دوچرخه سوارها و حتی عابران پیاده به راحتی توسط خودروها پایمال می‌شود؟
طرحی نمایشی
اما از سوی دیگر برخی از مدیران این طرح را ناکارآمد می دانند و معتقدند که آنچه امروز به عنوان طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو از سوی مسئولان و سمن ها اجرا می شود به دلایل متعدد صرفا نمایشی بوده و برون دادی ندارد. در این میان مدیرکل دفتر فنی استانداری مازندران به ایرنا گفته که عواملی همچون نبود زیرساخت، ایمنی پایین خیابان‌ها، ادغام جاده های مازندران با خیابان‌های شهری ، فرهنگ رقابت و چشم هم‌چشمی، آب و هوای استان و راحت‌طلبی موانع اصلی سه‌شنبه‌های بدون خودرو است. احمد توکلی به نبود زیرساخت‌های دوچرخه سواری و پیاده‌روی در مناطق شهری مازندران اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه در سال‌های اخیر برای مناسب سازی مسیرهای پیاده‌روی شهری اتفاقات خوبی افتاد، اما هیچکدام از شهرهای مازندران مسیر دوچرخه سواری ندارد.
توکلی به ادغام خیابان‌های شهری و بین شهری به عنوان دیگر عامل ناکام بودن طرح های کاهش ترافیک خودرویی نام برد و افزود : برخی از جاده‌های بین المللی ما به عنوان مسیرهای شهری استفاده می‌شوند که در شهرهای ساحلی مازندران بیشتر دیده می‌شود. مثلا در شهرهای محمودآباد، فریدونکنار، نور، رامسر و دیگر شهرهای مازندران جاده‌های ترانزیتی از داخل محیط شهری می‌گذرد و امنیتی برای مردم در تردد عادی و بدون خودرو وجود ندارد.
وی راحت‌طلبی را از دیگر موانع طرح برشمرد و گفت: نه تنها فرهنگ چگونگی استفاده از خودرو در میان ما نهادینه نشده است ، بلکه طرح های زیرساختی و توسعه ای ما نیز به گونه ای است که مردم را تنبل‌تر کرده است.
مشکلات فرهنگی
نبود زیرساخت های توسعه ای موضوع مهمی برای ناکامی سه شنبه های بدون خودروست. چنانچه به گفته یکی از فعالان محیط زیست مازندران شایع ترین علت عدم استفاده از دوچرخه یا هرگونه تردد پاک در مازندران ترس از جان است.
به گفته داریوش عبادی اغلب مردم از اینکه با دوچرخه در سطح شهر تردد کنند وحشت دارند و اذعان می کنند که به دلیل تردد بالای خودرو و رانندگی ناهنجار جرات دوچرخه سواری را ندارند.
این فعال محیط زیست با انتقاد از ساختار مبلمان شهری در مازندران، گفت: یکی از مقصران اصلی رسانه ها هستند که نتوانستند به عنوان صدای مردم به موقع مطالبه‌گری کنند و اکنون تمام شهر به خیابان های مخصوص خودروها تبدیل شده است.
عبادی مشکلات فرهنگی را نیز در این زمینه دخیل دانست و افزود: متاسفانه برخی فکر می کنند با دوچرخه سواری زنان و مردان در کنار یکدیگر فرهنگ بی فرهنگی ترویج می شود و شرایط ناهنجار اجتماعی پیش می آید.
لازم به ذکر است، اگر بخواهیم فرهنگ استفاده از دوچرخه را در همه شهرهای کشور گسترش دهیم نمی توانیم بگوییم نیمی از افراد جامعه که همان زنان هستند حق استفاده از دوچرخه را ندارند. باید در این خصوص تدابیر لازم اندیشیده شود تا ضمن رعایت اصول اسلامی در پوشش بانوان، مسأله امنیت آنان نیز لحاظ شود. استفاده از وسایل حمل و نقل غیر موتوری مانند دوچرخه هم با محیط زیست و هم با سلامت افراد جامعه در ارتباط است و ضرورت دارد در این خصوص اقدامات اصولی انجام شود.
