رضا شریعتی، روزنامه نگار/ حاشیه نشینی عاملی کمرشکن در بافت‌های شهری است که علاوه بر بدمنظر کردن چهره شهرها، به شدت بر اقتصاد حاکم بر آن منطقه تاثیر منفی می‌گذارد و موجب ایجاد فاصله فاحش معیشتی بین مردم آن منطقه میشود. دراینگونه شهرها نقش مسوولان و سرمایهگذاران و شرکت‌های دولتی بزرگ در افزایش […]
رضا شریعتی، روزنامه نگار/
حاشیه نشینی عاملی کمرشکن در بافت‌های شهری است که علاوه بر بدمنظر کردن چهره شهرها، به شدت بر اقتصاد حاکم بر آن منطقه تاثیر منفی می‌گذارد و موجب ایجاد فاصله فاحش معیشتی بین مردم آن منطقه میشود.
دراینگونه شهرها نقش مسوولان و سرمایهگذاران و شرکت‌های دولتی بزرگ در افزایش یا کاهش این حاشیه نشینی و فاصله طبقاتی ایجاد شده در مناطق بسیار تعیین کننده است.
مجتبی مصطفوی، جامعه شناس در این باره معتقد است: پديده اجتماعی حاشیه نشینی، در كشورهای توسعه نيافته و در حال توسعه، پررنگ بوده و در فرايند مديريت شهری تاثيرات منفی بيشتری دارد.
مصطفوی در این باره اظهار داشت: معمولا کشورهایی که به لحاظ اقتصادی در شرایط در حال توسعه هستند، به دلیل گذار از شرایط و اقتصاد معیشتی و کشاورزی و تبدیل به جامعه‌ای صنعتی و مبتنی بر شهرنشینی با رشد شتابان مهاجرت و در نتیجه حاشیه نشینی همراه هستند.
این جامع شناس با تاکید بر اینکه یکی از علل اصلی روی آوردن مردم به سمت حاشیه‌نشینی نداشتن توانایی مالی در تهیه مسکن مناسب در سطح شهر است، اظهار داشت: از این رو برخی خانواده‌ها به اجبار اطراف شهر و یا مکان‌هایی که کمترین هزینه را برایشان دارد انتخاب کرده و بدون هیچگونه امکانات اولیه شروع به زندگی می‌کنند.
وی تصرف اراضی، برق غیر قانونی، بهداشت نامناسب را از جمله مواردی دانست که همواره با حاشیه نشینی همراه بوده و باعث نگرانی بیشتر جامعه و مسوولان شده است.
مصطفوی با بیان اینکه محلات و مناطق حاشیه نشینی مستعد ارتکاب جرم هستند، اظهار داشت: فقدان نظارت امنیتی کافی وجود تعداد زیادی افراد نیازمند و بیکار، سطح پایین سواد و وضعیت جغرافیایی بعضی مناطق همه باعث میشود مجرمان به راحتی در آنجا پناه گیرند و تا زمانی که این عوامل زمینه ساز وجود داشته باشد این مناطق بالقوه جرم خیز خواهند ماند.
وی ادامه داد: حاشیه‌ها به عنوان مناطق جرم خیز در سیستم ارزش‌های اجتماعی موجود؛ به نوعی مشوق رفتارهای مجرمانه و بزهکارانه افراد بوده و کاهش نظارت‌های رسمی و غیر رسمی و نیز حضور سیستم‌های ارزشی مشوق جرم و بزهکاری، منجر به شکل گیری رفتارهای نابهنجار در زندگی حاشیه نشینی میشود.
این جامع شناس تاکیدکرد: این عقیده که مناطق حاشیه‌نشینی را باید تخریب کرد قابل دفاع نیست زیرا همین افراد ممکن است در محلات مختلف شهر پراکنده شوند که این خود می‌تواند زمینه بروز مشکلات جدیدی باشد. از طرفی امکان دارد مجددا به ساخت و ساز و سکونت در حاشیه دیگری از شهر اقدام کنند.
مصطفوی ادامه داد: باید با ساماندهی حاشیه نشینی و فراهم کردن امکانات مورد نیاز حاشیه‌نشینان برای کم کردن فاصله و خلاء موجود بین آنها و شهرنشینان اقدام کرد و این امور که از لوازم و مقدمات پیشگیری و کاهش میزان جرایم در این مناطق است امکان پذیر نیست مگر با مشارکت و همکاری و همدلی تمامی دستگاه‌های دست اندرکار.
تعیین حریم شهرها با نظارت شهرداری
عضو کمیسیون عمران مجلس در این باره معتقد است که شهرداری با نظارت و تعیین حریم شهرها می‌تواند از توسعه حاشیه‌نشینی جلوگیری کند.
محمد دامادی در توضیح علل توسعه پدیده حاشیه‌نشینی و راهکارهای مقابله با آن، معتقد است: حاشیه‌نشینی ثمره شهرسازی‌های اشتباه است که متاسفانه عدم اجرای صحیح طرح تفصیلی و بی‌توجهی به مصوبات کمیسیون ماده ۱۰۰، موجب شده تا زندگی در حاشیه شهرها توسعه پیدا کند.
نماینده مردم ساری و میاندورود در مجلس شورای اسلامی، درماندگی و آسیب‌های اجتماعی چون فقر را ثمره افزایش پدیده حاشیه‌نشینی دانست و اظهار داشت: مهاجرت‌های بسیار به شهرها و بی‌توجهی مدیران شهری به حجم مهاجرت‌های صورت گرفته، سبب شده تا افراد دست به ساخت‌وسازهایی غیر قانونی در حاشیه شهرها بزنند.
این نماینده مردم در مجلس دهم، افزود: زمین‌های ارزان در حاشیه شهرها و نبود نظارت بر ساخت و سازهای غیرقانونی از دیگر عوامل بروز پدیده حاشیه‌نشینی است که با مدیریت صحیح شهری و رعایت اصول شهرسازی و تعیین حریم شهرها روند روبه رشد حاشیه‌نشینی متوقف میشود.
عضو فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس شورای اسلامی رشد سکونت‌گاه‌های غیررسمی را نگران‌کننده خواند و اظهار داشت: تاثیرپذیری مسکن از سیاست‌های کلان است؛ افزایش سرسام‌آور اجاره بهای مسکن، حاشیه شهرها را افزایش و توسعه داده و باید فکری اساسی برای حل معضل مسکن شود و از مهاجرت بی رویه به حاشیه شهرها جلوگیری کرد.
این نماینده مردم در مجلس دهم، یادآور شد: در برنامه ششم توسعه دولت مکلف به برنامه‌ریزی برای ساماندهی و کاهش ۱۰ درصدی جمعیت حاشیه‌نشین شهرها شد. بسیاری از افراد ساکن در مناطق حاشیه معمولا دارای مهارت‌های اقتصادی و شغلی چندانی نیستند و لذا در برقراری انطباق با سبک زندگی شهری ناموفق عمل می‌نمایند. همچنین بروز انواع بزه و کجروی‌های اجتماعی در مناطق حاشیه نشین از آمار قابل توجهی برخودار است لازم است در این خصوص اقدامات لازم از سوی دولت، شهرداری‌ها و نهادهای ذیربط صورت پذیرد.
