شهلا منصوریه: از چند روز مانده به شروع ماه محرم، شور و هیجان علم کردن داربست های تکایا و هیات ها همه شهر را فرا می گیرد؛ اندکی بعد هم برپا کردن میز و سماور و چای داغی که به دست مردم داده می شود. به شب های تاسوعا و عاشورای حسینی که نزدیک می […]
شهلا منصوریه: از چند روز مانده به شروع ماه محرم، شور و هیجان علم کردن داربست های تکایا و هیات ها همه شهر را فرا می گیرد؛ اندکی بعد هم برپا کردن میز و سماور و چای داغی که به دست مردم داده می شود. به شب های تاسوعا و عاشورای حسینی که نزدیک می شویم، همهمه غذاهای نذری چنان سروصدایی برپا می کنند که تنها چیزی که از یاد می رود نذری بودن غذا در ظروف یکبار مصرف است.
سال هاست که متخصصان محیط زیست، تغذیه و بهداشت از سرطانزا بودن ظروف پلاستیکی یکبار مصرف حرف می‌زنند اما این رویه غلط اما آسان پخش نذری گویا قرار نیست برچیده شود و روز به روز بر طرفداران آن در رستوران ها، مناسبت ها، جشن ها، اعیاد، مراسم عزاداری، هتل ها، دانشگاه ها، ادارات و … افزوده می شود. اما استفاده از این ظروف به مراتب در دهه اول محرم تا ۱۸ برابر شرایط عادی و دیگر ایام سال افزایش می یابد. این در حالی است که مضرات این ظروف در میان صف های طولانی دریافت نذورات به فراموشی سپرده می شود. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، استفاده از ظروف یکبار مصرف پلی استایرن را برای مصرف مواد غذایی داغ، چرب و مواد غذایی اسیدی ممنوع کرده چون موجب آزاد شدن مواد شیمیایی و حل شدن استایرن های آزاد این ظروف در مواد غذایی می شود.
بازنگری در استفاده از ظروف پلاستیکی
یکی از مسائلی که همه ساله در کشور همراه با محرم بر زبان ها می افتد، استفاده از ظروف یکبار مصرف است که نذورات مردم را در خود جای می دهند. ظرف یک بار مصرف، ظرفی است ساخته شده از کاغذ، پلاستیک یا مقوا که به شکل های لیوان، بطری، بشقاب و… استفاده می شود. در گذشته های نه چندان دور هر هیات در کنار سایر وسایل و ادوات عزاداری مثل زنجیر و طبل، ظروفی هم داشت که ابتدای محرم شسته و مورد استفاده قرار می گرفت. شست و شوی تعداد زیادی از ظروف که هر شب و گاهی دو بار در روز باید انجام می شد، کاری بسیار مشکل بود. البته هستند هیات ها و تکیه هایی که همچنان سیستم سنتی استفاده از ظروف را حفظ کرده اند. اما امروزه، میل به آسایش و رفاه در انسان او را به سمت پیشرفته تر شدن سوق می دهد، به طوری که هدف اصلی از هر اختراعی رسیدن به رفاه بیشتر است.
تولید ظروف یک بار مصرف پلاستیکی و کاغذی نیز همین هدف را دنبال می کند. با ورود ظروف یکبار مصرف به بازار، فرهنگ استفاده از آن در مراسم پرجمعیت مثل عزا و عروسی رونق گرفت. هیات های عزاداری نیز گزینه مناسبی برای استفاده از ظروف یکبار مصرف به شمار می روند. پلاستیک ها، پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه ای به نام مونومر تهیه می شوند. مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند؛ در حالی که پلیمرها خنثی هستند و مشکلی ندارند. اما اشکال کار اینجاست که معمولا در فرایند تهیه پلیمرها مقداری مونومر باقی می ماند. اگر این فرایند اصولی و مطابق استانداردهای لازم صورت گرفته باشد، مشکلی برای سلامت افراد به وجود نمی آورد. برای همین در استفاده از پلاستیک ها به عنوان ظروف غذا باید بسیار محتاط بود و در ضمن به هرنوع پلاستِیکی نباید مجوز بسته بندی مواد غذایی داده شود.
چند سالی است که متخصصان محیط زیست، تغذیه و بهداشت از سرطانزا بودن ظروف پلاستیکی یکبار مصرف حرف می زنند ولی رویه غلط اما آسان پخش نذری گویا قرار نیست برچیده شود. مواد سرطان زای ظروف یکبار مصرف شفاف یا پلی استیلنی که برای چای و دیگر مواد غذایی داغ استفاده می شود، در دمای ۴۰ درجه سانتیگراد آزاد شده و وارد مواد غذایی می شود.
پلاستیک‌ها زمانی که وارد چرخه طبیعت می شوند، لایه محافظی به شکل عایق در دل خاک ایجاد می کنند و ۳۰۰ تا ۵۰۰ سال طول می کشد تا تجزیه شوند و طول عمر پسماند این مواد، آلودگی منابع زیرزمینی و خاکی را نیز در پی دارد و تا حد قابل توجهی باعث کاهش حاصلخیزی زمین کشاورزی می شود. به تازگی مشکل بزرگ تری در تولید ظروف یکبار مصرف پلاستیکی پیش آمده است و این مشکل همان بازیافت یا ساخت ظروف یکبار مصرف از زباله پلاستیکی غیر بهداشتی است که تولید این ظروف بیشتر در کارگاه هایی انجام می شود که هیچ مجوزی از نهادهای رسمی ندارند و به دور از چشم ماموران بهداشت انجام می شود.
بسیاری از کارشناسان استفاده از ظروف یکبار مصرف کاغذی و گیاهی را پیشنهاد می‌دهند. یکی از مهم ترین ویژگی های ظروف و لیوان های کاغذی یکبار مصرف، قابلیت تجزیه بودن آنهاست. محققان اعلام کرده اند که نوشیدن هر نوع نوشیدنی گرم و سرد در لیوان های کاغذی یکبار مصرف اشکالی ندارد. لیوان های کاغذی اغلب نوعی پوشش مومی شکل به دور خود دارند تا دوام آنها افزایش یابد و کیفیت موادی که داخل آنها ریخته می شود تغییر نکند. ظروف یک‌بارمصرف گیاهی نیز، منشا نشاسته دارد و عیوب و مضرات ظروف یک‌بارمصرف عادی را ندارند. این ظروف برای سلامت مضر نیست و عوارض آلرژیک و سرطانزایی ندارد و می تواند جایگزین خوبی برای ظروف فعلی باشد.
