اشاره شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی بیش از بیست سال است که ازدواج کرده اند و سال های سال است که بر سر اسم فرزندشان باهم بحث می کنند. روزهایی که او می گفت هدیه و شوهرش می گفت: نفس؛ اما آن روزها گذشت نه هدیه آمد و نه نفس و نه هیچ اسم دیگری. […]
اشاره
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
بیش از بیست سال است که ازدواج کرده اند و سال های سال است که بر سر اسم فرزندشان باهم بحث می کنند. روزهایی که او می گفت هدیه و شوهرش می گفت: نفس؛ اما آن روزها گذشت نه هدیه آمد و نه نفس و نه هیچ اسم دیگری. دکترها دیگر از او و شوهرش قطع امید کرده اند. راه های زیادی را امتحان کردند اما نشد که نشد. حالا دیگر چین و چروک های صورت و موهای سفیدش خیلی بیشتر از سال پیش شده اما او همچنان منتظر است تا با آمدن نوزادی این خانه رنگ و بوی شادی بگیرد. مدام با خود می گوید که عادلانه نیست؛ خدا به یکی بچه می دهد که سر راه می گذارد و یکی دیگر دربه در دنبال پیدا کردن بچه. خیلی زمان برد تا همسرش را راضی کند بچه غریبه را بیاورند و بزرگش کنند. اما شوهرش همیشه ساز مخالف می زد و می گفت که بعد از اینکه بچه بزرگ شد، مهر و محبت ما را فراموش می کند و به دنبال پدر و مادر واقعی خود می رود. حالا بعد از سال ها راضی شده و می خواهند هدیه شان را بگیرند.
تعداد خانواده هاي در نوبت براي فرزندخواندگي و دريافت کودک، ٩ برابر تعداد کودکاني است که در مراکز مختلف سازمان بهزيستي کشور نگهداري مي شوند. آمار درخواست هاي فرزندخواندگي متقاضيان در کشور، در سال هاي اخير با افزايش دوبرابري همراه بوده است و تاکنون استقبال خوبي از اين موضوع شده است. به گفته مدیر کل بهزیستی استان تهران، بیش از هزار و ۸۰۰ نفر متقاضی فرزندپروری و فرزندخواندگی هستند. فرزند خواندگی همچنان در کشور ما یک چالش است از مطرح کردن این بحث تا پنهان کردن از آشنایان و برخورد با این کودکان در خانواده ها. طی کردن مراحل قانونی و تلاش برای کسب مجوز و تایید صلاحیت قبول سرپرستی یک کودک، تنها نخستین گام از مراحل فرزندخواندگی است؛ چیزی که بسیاری از خانواده‌ها تا زمانی که این مرحله را تجربه نکنند، به حساسیت آن پی نمی‌برند.
به گفته کارشناسان، مراحل پذیرش فرزند ١٦ مرحله است، مراحلی که شاید برای پدر و مادری که قصد دارند کودکی را به فرزندی بگیرند بسیار سخت و خسته کننده باشد و به عبارتی باید یک کفش آهنین به پا کنند و از هفت خان که نه، از ۱۶ خان بگذرند. با این وجود، و این همه سختگیری هنوز هم مشکلاتی برای فرزندان بعد از پذیرش به وجود می آید. این یک واقعیت است که در کشور ما فرهنگ فرزند خواندگی به درستی جا نیفتاده است و تفاوت های بارز با دیگر کشورها دارد و اغلب از لحاظ روحی این کودکان حاشیه امنی ندارند. این مشکلات و مسائل کودکان را با مشکلات روحی و روانی بسیاری مواجه می کند، به گونه‌ای که این دسته از کودکان بیشتر از سایرین در جامعه پذیری با مشکل مواجه هستند که این خود در صورت بروز مساله و یا مشکل بعد از فرزندخواندگی به مراتب بیشتر نیز خواهد شد، چراکه باید به خاطر داشت باید این فرزندان پس از فرزندخواندگی به مانند فرزند خود افراد متقاضی با آنها برخورد شود، چراکه در غیر این صورت صدمات روحی و روانی بسیاری متوجه کودکان خواهند شد.
در کشورهای پیشرفته و مترقی که این فرهنگ جا افتاده و رایج است. وجود امکانات، تشکیلات، سازمان ها و مددکاری های اجتماعی، فرزندان بی سرپرست را به خانواده های علاقه مند و فاقد فرزند می سپارند تا به این ترتیب این کودکان در بهترین شرایط زندگی کنند و چه بسا که بسیاری از آنان به شخصیت هایی مهم و کارآمد تبدیل می شوند. امروزه در جوامع مترقی، پذیرش فرزندخوانده حتی با وجود داشتن فرزند، چیز غریبی نیست، اما در کشور ما و کشورهایی امثال ما هنوز هستند کسانی که نمی توانند به راحتی این موضوع را قبول کنند. چه بسیار زوج‌های جوان و نابارور که به دلیل ترس از حرفهای این و آن، از قبول سرپرستی یک کودک سرباز می‌زنند و چه بسیار کودکان بی‌سرپرست که به دلیل عدم پذیرش از سوی اجتماع، از تشکیل خانواده و کسب موفقیت هایی درخور توانایی ها و استعدادهایشان، باز می مانند.
به گفته یک پژوهشگر حقوق؛ نهاد فرزند خواندگي در حقوق ايران مربوط به يک نهاد ويژه نيست و در اين مقوله نهادهاي مختلفي چون بهزيستي، قوه قضائيه و سازمان ثبت احوال نيز درگير هستند. در حقوق ايران نيز همانند حقوق ساير کشورها، موسسات ويژه اي، متولي نگهداري و سرپرستي کودکان بي سرپرست و بدسرپرست هستند که سازمان بهزيستي، عهده دار اين امر در ايران است. وظيفه شناخت متقاضيان فرزندخواندگي نيز توسط هيات تخصصي که در بهزيستي تحت عنوان مددکار، روان شناس، روانپزشک و… تشکيل مي شود را بر عهده دارد. وظيفه سازمان بهزيستي، حتي بعد از اعطاي سرپرستي نيز ادامه مي يابد؛ به طوري که سازمان مي تواند با احراز ضرورت، فسخ سرپرستي اين عقد را به هم بزند.
به گفته مدیر کل بهزیستی استان تهران در حوزه فرزندپذیری و فرآیند فرزند خواندگی نسبت به سال های گذشته توفیقات خوبی کسب شده است. داریوش بیات نژاد گفت: در سال ۹۷ خانواده‌های صاحب صلاحیت را شناسایی و شرایط واگذاری بچه‌هایی که در شیرخوارگاه نگهداری می‌شوند را فراهم کردیم که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به خانواده‌های صاحب صلاحیت، داده می‌شوند. خوشبختانه بیش از هزار و ۸۰۰ نفر متقاضی فرزندپروری و فرزندخواندگی در پشت نوبت هستند.
وی در خصوص اینکه چرا بیشترین درخواست‌ها برای فرزندپروری، دخترها هستند، گفت: این مورد را باید از خانواده‌ها جویا شد. به لحاظ فرهنگی این چنین حساسیت‌هایی وجود دارد، البته با فعالیت در طی سال‌های اخیر، توانسته‌ایم، خواسته‌های خانواده‌های متقاضی را تعدیل کنیم، به عنوان مثال این خواسته متقاضیان که حتما کودکان زیر ۲ سال و ترجیحا دختر باشند را سعی کردیم تعدیل کنیم، هرچند که باز هم وجود دارد.
مدیر کل بهزیستی استان تهران گفت: در حال حاضر خانواده‌هایی هم هستند که درخواست کودکان بیمار را دارند که علاوه بر پذیرش فرزند خواندگی به مسائل درمانی آنان نیز بپردازند. در برخي از استان ها تراکم درخواست فرزندخواندگي زياد است و در بعضي نقاط نيز درخواست ها و همچنين تعداد کودکاني که در مراکز مختلف سازمان بهزيستي کشور حضور دارند، کمتر است. اينها اظهارات پيشين محمد نفريه است و او هم با کذ
