شهلا منصوریه با گذشت شش سال از ابلاغ مصوبه بیمه درمان اعتیاد، این بیمه هنوز در بلاتکلیفی است. بیمه ای که قرار بود امید به بهبود معتادان به مواد مخدر را بالا ببرد؛ اما در میانه راه گرفتار برخوردهای سلیقه ای شد تا جایی که هنوز مشخص نیست بودجه آن صرف چه خدماتی شده است. […]
شهلا منصوریه
با گذشت شش سال از ابلاغ مصوبه بیمه درمان اعتیاد، این بیمه هنوز در بلاتکلیفی است. بیمه ای که قرار بود امید به بهبود معتادان به مواد مخدر را بالا ببرد؛ اما در میانه راه گرفتار برخوردهای سلیقه ای شد تا جایی که هنوز مشخص نیست بودجه آن صرف چه خدماتی شده است. بیمه درمان اعتیاد در ابتدا قرار بود یکی از مهم ترین طرح ها برای درمان اعتیاد شود، اما بعد از گذشت مدت زمانی فقط به خدمات سرپایی ختم شد که به گفته برخی از نمایندگان مجلس، بودجه ای که به این امر اختصاص یافته بود حتی برای این امر هم ناکافی بود.
اواخر سال ۱۳۸۶ با موافقت رئیس جمهور وقت در ستاد مبارزه با مواد مخدر، بیمه درمان معتادان به تصویب رسید. بر اساس این طرح قرار شد که حدود یک میلیون معتاد تحت پوشش خدمات بیمه‌ای قرار گیرند. اما این بیمه محقق نشد. وزیر رفاه وقت علت به تاخیر افتادن این موضوع را «نبود اعتبار» و «ناهماهنگی بین دستگاه های مسئول» را عنوان کرد. عبدالرضا مصری در فروردین ماه ۱۳۸۸ نیز از تعیین نرخ بیمه و تهیه پروتکل درمانی طرح بیمه معتادان در شورای عالی بیمه خبر داد و گفت که موضوع جمعیت تحت پوشش، تعرفه و نرخ‌گذاری در شورای عالی بیمه انجام شده اما باید اعتبار سالانه‌ای که برای این امر نیاز است مورد بحث قرار گیرد. اما با وجود این باز هم از بیمه معتادان خبری نشد.
در سال ۱۳۸۹ به وزارت رفاه و تامین اجتماعی ماموریت داده شد که ضمن تحت پوشش درمان و کاهش آسیب قراردادن معتادان بی بضاعت، تمام هزینه‌های ترک اعتیاد را مشمول بیمه‌های پایه و بستری قرار دهد. در تبصره ۲ ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر؛ دولت هم مکلف شد همه ساله در لوایح بودجه، اعتبارات لازم را پیش‌بینی و تامین کند. با این وجود، بیمه معتادان به دلیل «نبود بودجه و اعتبار» و «ناهماهنگی بین دستگاه‌ها» اجرایی نشد. تا اینکه برای اولین بار در سال ۱۳۹۲، بودجه ۲۲.۵ میلیارد تومانی برای این امر اختصاص پیدا کرد. با وجود اینکه این مبلغ اندک بود، باز هم جذب نشد و این روند در سال های بعدی یعنی در سال ۱۳۹۳، ۳۰ میلیارد تومان، در سال ۱۳۹۴، ۳۰ میلیارد تومان، در سال ۱۳۹۵، ۳۳میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۶ هم ۷۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان برای بیمه معتادان در نظر گرفته شد؛ اما باز هم بودجه‌ها جذب نشد و بیمه معتادان عملیاتی نشد.
حذف ردیف بودجه درمان اعتیاد
با حذف ردیف بودجه درمان اعتیاد در سازمان های بیمه گر، انتقادات فروانی در این زمینه وارد شد. کارشناسان حوزه اعتیاد این بیمه درمانی را روش بهتری برای گسترش درمان معتادان می‌دانند، اما مسوولان سازمان بیمه سلامت معتقدند که این بودجه حذف نشده و به ردیف بودجه ستاد مباره با مواد مخدر منتقل شده است. مدیرکل دفتر خدمات تخصصی سازمان بیمه سلامت در این زمینه معتقد است: این بودجه تنها از سازمان‌های بیمه گر به ستاد مبارزه با مواد مخدر منتقل شده، البته این ستاد سازوکار بیمه‌ای با سازمان‌های بیمه‌گر ندارد. سابقا نیز به دلیل ضوابطی که ما داشتیم، استقبال چندانی برای دریافت خدمات به صورت بیمه‌ای نمی‌شد. دکتر حنان حاجی‌محمودی این انتقال بودجه را در راستای متمرکز شدن اهداف کاهش تعداد معتادان مؤثر دانست و افزود: به نظر می‌رسد با این انتقال، ستاد مبارزه با مواد مخدر بتواند اقدامات بهتری انجام دهد.
عدم نبود نگاه تخصصی
برخی از کارشناسان نیز معتقدند که بیمه اعتیاد به دلیل عدم نبود نگاه فنی و تخصصی به همه جنبه‌های درمان معتادان نتوانست عملکرد خوبی داشته باشد. در همین زمینه مدیرعامل مؤسسه دانش اعتیاد و روان‌شناسی ایرسا و کارشناس درخصوص حذف ردیف بودجه بیمه اعتیاد معتقد است که از سال ۸۶ بحث‌های زیادی در کشور در مورد این موضوع مطرح شد. اما مشکل اینجاست که وزارت رفاه از آن سال تا امروز نتوانسته است این کار را به هر دلیلی انجام داده و معتادان را تحت پوشش حمایت‌های خودش قرار دهد. سعید صفاتیان که در آن زمان در مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر بود، ادامه داد: پیشنهاد دادیم تا گروهی از معتادان تحت پوشش بیمه اعتیاد قرار بگیرند. دو سه سال این فرایند طول کشید تا در سال ۸۹ همزمان با اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، در تبصره‌ای از ماده ۱۵ قانون مذکور وزارت رفاه مکلف شد تا معتادان بی بضاعت را تحت پوشش قرار دهد.
به گفته این کارشناس حوزه اعتیاد در حوزه مقابله با اعتیاد، اشکالی که در این سال‌ها در سیستم اجرایی کشور وجود داشت این بود که بیمه اعتیاد را محدود به یک فرایند خاص مانند پوشش هزینه داروهای مورد نیاز برای درمان اعتیاد کردند. این مسئول سابق با تاکید بر اینکه بیمه باید بحث روان شناسی و مددکاری را تحت پوشش قرار دهد، اظهار کرد: این بیمه نباید فقط مختص به بحث درمان سرپایی معتادان می‌شد، بلکه باید حوزه بیماران نیازمند بستری و کمپ‌ها و… را نیز شامل می‌شد. بودجه‌های بیمه اعتیاد، مبالغ سنگینی بود و دولت بودجه زیادی را در این بخش اختصاص داد، اما دستگاه‌هایی که بودجه را گرفتند، نتوانستند آن را هزینه کنند.
