کتاب «کارگران و انقلاب ۵۷» از آصف بیات پژوهشگر جامعهشناسی تلاش دارد در هشت فصل مقدمه، پرولتر شدن، کارخانههای پیش از انقلاب، طبقه کارگر صنعتی در انقلاب، شوراها: تکوین، ساختار و مبارزات، تصورات کارگران از شوراها، محدودیتهای شوراها و سیاست روابط صنعتی از طریق مطالعهٔ میدانی درصدد درک و تحلیل پدیدهٔ شوراها در سالهای ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ برآید. این پروژهٔ آکادمیک با مطالعهٔ میدانی در چهارده کارخانهٔ بزرگ در کرج و تهران و تبریز و همین طور بازدید و مصاحبه در بیمارستانهای کارگری، وزارت کار، وزارت صنایع، خانهٔ کارگر و دیگر نهادها به انجام رسیده است. بیات در ابتدا تصویری از بحران اقتصادی اواخر رژیم شاه را به تصویر کشیده و تصریح میکند که محدودیتهای توسعهٔ سرمایهداری در ایران در آن روزگار خود را به چند شیوه نشان داد: پایان رونق اقتصادی نیمهٔ دههٔ ١۳۴۰، بازبینی و اصلاح برنامهٔ پنجم توسعه و آغاز رکود در اوان سال ۱۳۵۵.در این شرایط تورم، قیمت آذوقه و مسکن را افزایش داد و کار و زندگی طبقات پایین جامعه یعنی کارگران صنعتی تحت تاثیر قرار گرفت و مطالبات اقتصادیاجتماعی آنها مطرح شد اما به سرعت این مطالبات سیاسی و به رویارویی کارگران با رژیم پهلوی منجر شدند. در ادامه صفحات کتاب صفآرایی کارگران کارخانهها در برابر سلطنت و پایان پادشاه را مشاهده میکنیم.در فصل بعدی کتاب شاخصهای فرایند پرولترشدن کارگران کارخانههای تهران بررسی میشود که در آن بیات با مطالعه موضوع اصلونسب دهقانی کارگران صنعتی و دگرگونی و تبدیلشدن مهاجران روستایی به کارگران تمامعیار، این پدیده را نهتنها مهاجرت فیزیکی، بلکه اکتساب ذهنیت صنعتیشهری میداند که از شیوهٔ زندگی در محیط جدید و از جایگاه جدید مهاجران در صنعت سرچشمه میگیرد.
در پژوهش در پدیده شوراها، سوال اصلی اینجاست که فکر شورای کارگری از کجا پیدا شده است؟ از نگاه بیات در شرایطی که طبقهٔ کارگر در ایران هیچ تجربهٔ سنتیای از سازمانهایی مانند شوراها نداشت و همچنین هیچ سازمان سیاسیای درک روشنی از اهمیت، میزان کنترل یا وظایف شوراها نداشت، ایدهٔ شوراها حاصل تجربهٔ مستقیم و آنی خودِ کارگران بود و در فرایند تشکیل، شوراها برای نمونه شوراهای کارگران کارخانهٔ پارسمتال ابتدا نه بهعنوان شوراهایی با یک شکل مشخص، بلکه بهعنوان سازمانهایی ناخشنود و ضد اقتدارگرایی تکوین یافتند. در دورهٔ مبارزهای که از مرحلهٔ تشکیل یک کمیتهٔ تفحص برای داوری دربارهٔ سوءاستفاده از مدیریت گذر کرد، کارگران فعالیتهای خود را از لحاظ مفهومی، در اساسنامهٔ یک شورا بهتفصیل اعلام کردند. ظرف پنج ماه پس از انقلاب، کارگران در حداقل سی کارخانه، روشی مشابه را دنبال کردند.
مطالعات بیات نشان میدهد موفقیت این شوراها بیشتر وابسته به وضعیت بنگاهها در بازار بود و بسیاری از صنایع تحت کنترل کارگران در ایران، یا تحت مالکیت دولت بودند یا بعدها تحت مالکیت دولت قرار گرفتند و وضعیت بسیاری از آنها وضعیتی نیمهانحصاری به خود گرفت. ویژگی فرایند کار و این امر که آیا کارگران برخوردار از مهارت نسبتاً عالی بودند یا در طبقهای از کار فعالیت میکردند که فضای اندکی برای مانور داشت نیز موضوعی مهم بود. از میان دو شورای موفق میتوان گفت که کارهای کارخانهٔ کاترپیلار معرف فعالیت مهارتمحور و کارهای کارخانهٔ فانوس معرف کار با فضای اندک برای مانور بود. دربارهٔ فیلیپس، پیچیدگی تقسیم دقیق کار، با همکاری نیروهای کار فکری و کارگران یدی، جبران شده بود. وحدت نیروی کار عامل تعیینکنندهٔ مهم دیگر برای موفقیت جنبش کنترل کارگری بود.در دشواری وظیفه شوراها بیات به مسئله تقسیم کارِ اشاره دارد: کارگران خواستار مدیران حرفهای بودند؛ زیرا به صلاحیت فنی آنها نیاز داشتند؛ چراکه بدون حضور آنها، وجود همان شوراها بهعنوان سازمانهای مؤثر برای کنترل تولید و توزیع به خطر میافتاد. کارگران مهندسان را بهعنوان عوامل ماهر منصوب میکردند تا از مهارت آنها در توانمند شدن خودشان استفاده کنند. اما این انتصاب، در عمل، هدف خود را شکست میداد. این حرکت، هرچند ضروری بود، درنهایت منجر به شکست شورا شد. اتحاد سیاسی و ایدئولوژیک مهندسان نمیتوانست بهشکلی مؤثر به شورا کمک کند تا خود را تقویت و قدرتش را اعمال کند. تا زمانی که تقسیمِ از پیش تعیینشدهٔ کار به جای خود باقی بود، تقسیم واقعی و عینی کار، از اهداف ایدئولوژیک اتحاد پیشی میگرفت. در موقعیت دوگانهٔ قدرت در مکان تولید، تودهٔ کارگرانِ بدون مهارت یا نیمهماهر فقط میتوانستند با سرمایهدار، مخالفت و تولید را مختل کنند؛ ولی برای اعمال قدرت اقتصادی مثبت در مکان کار، باید تقسیم کارِ موجود را دگرگون میکردند و رسیدن به این هدف مستلزم دگرگونی سازماندهی سرمایهداری و قدرت سیاسی بود. با وجود این، کسب قدرت سیاسی، مثلاً شکست حاکمان پیشین، برای کنترل کارگری و برای اعمال قدرت کارگری ضروری است؛ اما کافی نیست. تلاش سیستماتیک برای دگرگونی و دموکراتیزه کردن تقسیم کار غالب ضرورت دارد؛ ولی وظیفهٔ دشواری است. اما با وجود همه کاستیها و چالشها بیات معتقد است، شوراهای کارگری بهعنوان بخشی از سازمانهای مردمی دوران انقلاب، تجسم گرایش مردم عادی به مشارکت در امور عمومی و عمل دموکراسی مستقیم در مکانهای کار و زندگی بود؛ حتی اگر آنها بهندرت واژهٔ «دموکراسی» را به زبان میآوردند… ایجاد کنترل شورایی از پایین، اگرچه ممکن است در ابتدا خام باشد، فقط تغییر و تعدیل در سازمان تولید در سطح تشکیلات اقتصادی نیست. این نوع سازماندهی کار دلالتهای اجتماعی فکری و عقیدتی مهمی دارد. کارگران با تلاش بسیار برای تجدید ساختار فرایند تولید و تغییر روابط سنتی و سلسلهمراتبها، حیطهٔ جدیدی از کنترل را تجربه میکنند و به موقعیت تازهای از قدرت دست مییابند که پیشتر یک امتیاز انحصاری مدیریتی بود. در حین تجربهٔ این فرایند، درکشان از کار و قدرت و جامعه، به تغییر گرایش پیدا میکند. چنین تجربهای به کارگران درک تازهای از نقششان در جامعه میبخشد.
بیات در نهایت به این جمعبندی میرسد که مشارکت کارگران موجب بازدهی بیشتر بر هر دو مبنای ایدئولوژیک و ساختاری میشود و تا زمانی که کارگران احساس کنند واقعاً مشارکت دارند و واقعاً اعمال قدرت میکنند، سودبخشی افزایش مییابد؛ برای مثال، در کارخانههای آجرسازی در آذربایجان و کارخانهٔ نساجی چیت جهان در کرج. در مشارکت واقعی، افزایش بازدهی فقط بر اثر سختتر یا بیشتر کار کردن کارگران نیست. علت دیگر این است که آنها موقعیتی را پیدا میکنند که میتوانند ابتکارات و تواناییهای نهفتهٔ خود را ابراز کنند و خود را پرورش دهند.
کتاب «کارگران و انقلاب ۵۷» نوشته آصف بیات با ترجمه محمد دارکش در ۲۲۴ صفحه و با قیمت ۱۶۰۰۰۰۰ریال را نشر اختران رهسپار بازار کتاب کرده است. آصف بیات (زاده ۱۳۳۳) پژوهشگر جامعهشناسی و نویسنده ایرانی است. وی در حال حاضر استاد جامعهشناسی دانشگاه ایلینوی در اربانا شمپین در آمریکای شمالی است. او پیشتر، به مدت ۱۷ سال، استاد دانشگاه آمریکایی قاهره (AUC) بوده است.
مشارکت کارگران موجب بازدهی و سودبخشی بیشتر میشود
برچسب ها
تحلیل «جمله» بر ادعای «مرتضی آقاتهرانی» رییس شورای مرکزی جبهه پایداری مبنی بر حل چهارپنجم مشکلات فرهنگی با اجرای قانون عفاف و حجاب؛ معلوم است عدد نمیدانی!
گزارش جمله از تشدید تلاشها برای آتشبس در لبنان؛ چشم بیروت به حمايت دیپلماتیک منطقه
یادداشت سردبیر به بهانه سالروز تصويب لايحه ننگين کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی؛ از وادادگی شاه تا آزادگی امام
معلوم است عدد نمیدانی!
مرحوم اکبر ترکان دبیر شورای عالی مناطق آزاد در دولت حسن روحانی در مناظرهای تلویزیونی در سال ۱۳۹۵ با موضوق ورود کالای قاچاق به حوزههای تحت مدیریت مناطق آزاد کشور، در واکنش به آمارهای عجیب و غیررسمی حجتالله عبدالملکی گفته بود: «شما چطور اقتصاددانی هستید که عدد را نمیشناسید؟ والله که عدد را نمیشناسید».
چشم بیروت به حمايت دیپلماتیک منطقه
دفتر نجیب میقاتی، نخستوزیر لبنان خبر داد که تلاشها برای دستیابی به آتشبس لبنان در چند ساعت گذشته شدت گرفته و تماسهای میان ایالات متحده و فرانسه برای احیای پیشنهاد آتشبس میان حزبالله و اسرائیل ادامه دارد.
از وادادگی شاه تا آزادگی امام
پس از آن كه كابينه اسداللَّه عَلَم، به دستور شاه، پيشنهاد آمريكا مبني بر اعطاي مصونيت قضايي به اتباع آمريكايي را به صورت يك لايحه قانوني در دولت تصويب كرد، اين لايحه در نهايت در يك جلسه پر سر و صداي مجلس شوراي ملي در تاريخ ۲۱ مهر ۱۳۴۳ با نطق موافقين و مخالفين عليرغم رأي بالاي مخالفان، به تصويب رسيد.
ثبت دیدگاه
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
معلمان؛ سفیران توانمند برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی
وزیر آموزش و پرورش در نشست صمیمی با کارکنان دانشگاه فرهنگیان گفت: بخش مهمی از ناكارآمدی نظام تعليم و تربيت محصول بی توجهی به دانشگاه فرهنگيان است.
یک خانواده متهم
دادستان عمومی و انقلاب الیگودرز جزئیات جدیدی از قتل آینور، کودک سهساله اهل یکی از روستاهای این شهرستان را تشریح کرد.
نگذارید ولنگاری و بی حجابی به یک فرهنگ تبدیل شود
حجت الاسلام و المسلمین محمود نور پور ، امام جمعه شهر کمالشهر ، در خطبه اول نماز جمعه ضمن دعوت خود و نماز گزاران عزیز به رعایت تقوا الهی ، به شرح و تفسیر حکمت ۱۵۰ نهج ابلاغه پرداخت .
بازدید دانش آموزان و اولیا از موزه تنوع زیستی در تابستان
موزه تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست مجموعه ای آموزشی است که با حضور کارشناسان خبره پذیرای بازدید کنندگان است.
بازدید کارشناسان محیط زیست از موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی
کارشناسان اداره کل از بخشهای مختلف موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی در حصارک کرج بازدیدکردند و از نزدیک در جریان فعالیتهای این مرکز قرار گرفتند.
آرمیده در موزه ملی ايران
مسعود پزشکیان با حضور در محل موزه ملی ایران ضمن بازدید با مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی و نیز جمعی از فعالان این حوزه از بخشی از الواح هخامنشی بازگردانده شده به کشور که قرار است در دید عموم قرار گیرد، رونمایی کرد.
! از دریچه «اقتصاد مقاومتی» ببینیم
این روزها موضوع پیوستن جمهوری اسلامی ایران به گروه ویژه اقدام مالی (fatf) و ضرورت بررسی مجدد این موضوع توسط دولت چهاردهم و مجمع تشخیص مصلحت نظام، به صدر اخبار بازگشت و تقریباً مانند بسیاری از موضوعات در کشور، یک دو قطبی حول آن شکل گرفته است که در یک سوی آن رسانهها و رجال اصولگرا هستند که عموماً با آن مخالفت دارند و اساساً موضوع را سیاسی و نه اقتصادی میدانند و موافقان را به خطای در محاسبه و حتی نادانی متهم میکنند و برخی نیز سعی در تقلیل موضوع دارند و ادعا میکنند پیوستن یا نپیوستن ایران هیچ تأثیری در رونق اقتصاد کشور ندارد.
به کدامين امید بذری بکاریم؟
نرخ بیکاری فصل تابستان در سال ۱۴۰۳ به کمترین حد خود در دو دهه اخیر رسیده است. البته همه نقاط کشور مشمول این بهبود نشدند.
بر زمین ماندن سرمایههای هوایی
قبرستان هواپیماها، شاید گروه واژهای کمتر آشنا به نظر بیاید، اما همانطور که از نام آن پیداست، همچون قبرستان ماشینها، مکانی است برای تجمع و پارک کردن هواپیماهای فرسوده و از رده خارج. زیاد شدن تعداد این هواپیماها و اصلا ایجاد شدن مکانی تحت عنوان قبرستان هواپیما، خیلی خبر خوبی نیست.
ناترازی روزانه ۱۴ میلیون لیتری
فریدون یاسمی، مدیر شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی منطقه تهران اظهار داشت: از ابتدای سال تاکنون نسبت به مدت مشابه سال قبل 4.5 درصد رشد مصرف بنزین را در استان تهران داشتهایم. وی افزود: در برخی روزها مصرفی تا 22 میلیون لیتر بنزین در استان تهران رقم خورد و در 8 روز ابتدایی مهرماه نسبت به 8 روز ابتدای سال قبل، 8.2 درصد رشد در مصرف بنزین روزانه داشتیم.
مسیر دشوار کامران شدن در مسابقات جهانی کشتی
چیزی به شروع رقابتهای جهانی کشتی 2024 آلبانی باقی نمانده است. این دوره از رقابتهای جهانی کشتی، با حضور ستارگان این ورزش، قطعا آن را بسیار جذابتر و تماشاییتر از رقابتهای المپیک کشتی خواهد کرد.
بازدید رئیس فدراسیون از اردوی تیم ملی مردان در نوشهر
مهرداد علی قارداشی رئیس فدراسیون تنیس روی میز از اردوی تیم ملی مردان کشورمان اعزامی به رقابت های قهرمانی آسیا بازدید کرد.
آغاز همکاری مشترک بانک دی و تیم فوتبال استقلال
بانک دی میزبان مدیرعامل و مدیران تیم فوتبال استقلال تهران شد.
اتخاذ تمهیدات امنیتی، ترافیکی و انتظامی اطراف ورزشگاه شهدای شهرقدس
مدیرکل امنیتی انتظامی استانداری تهران از اتخاذ تمهیدات ترافیکی، امنیتی و انتظامی اطراف ورزشگاه شهدای شهرقدس خبر داد و گفت: این تمهیدات فردا از ساعت ۱۵ برقرار میشود.
پیروزی درخشان ملیپوشان ایرانی مقابل امارات
تیم ملی فوتبال ایران مقابل امارات در یک بازی 100 دقیقهای با ارایه یک بازی برتر و درخشان به دومین برد متوالی خود در مقدماتی جام جهانی رسید.
تهران دارد از پا میافتد
جعفر تشکری هاشمی، کمیسیون عمران و حملونقل در گفتوگو با اکوایران تصویری از واقعیت ناوگان حملونقل عمومی شهر تهران ارائه کرده است.
اعلام آمادگی مدیریت شهری تهران برای مدیریت ترافیک ایام بازگشایی مدارس
در موضوع آمادگی حداکثری مدیریت شهری و اتخاذ تمهیدات ترافیکی لازم برای ایام بازگشایی مدارس جلسهای با حضور مدیران ارشد حوزه ترافیک در محل دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برگزار و ضمن بررسی وضعیت موجود و تهمیدات صورت گرفته، تصمیماتی اتخاذ گردید.
برای تامین مسکن دانشجویان متاهل قاعدتا باید به سمت مسکن اقتصادی و کوچک متراژ گام برداریم
شهردار تهران در واکنش به فیلم منتشر شده از رئیس جمهوری که ضمن دفاع از ساخت مسکن کوچک متراژ پیشنهاد ساخت واحدهای الگو را مطرح کرده است گفت:مسکن کوچک متراژ گزینه مناسبی برای خوابگاه های متاهلی است.
مترو تهران؛ دیگ درحال انفجار
در جریان دویست و شصتمین جلسه شورا، گزارش حسابرس رسمی شورا در خصوص حسابرسی «شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) برای سال مالی 1402» مورد بررسی قرار گرفت.
تورم مسکن در تهران اعلام شد/ رشد ۱۴.۳ درصدی قیمت یکساله مسکن
گزارش تحولات بازار مسکن شهر تهران حاکی از افزایش ۱۴.۳ درصدی متوسط قیمت مسکن در تهران در تیر ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه سال گذشته است.