جمله: بهار، فصل سفیران محیط زیستی است، فصل پرندگان مهاجر. پرندگانی که از اوایل اردیبهشت وارد تالاب‌ها می‌شوند. از سال ۲۰۰۶ میلادی هر ساله پایان دومین هفته ماه می که با ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت‌ماه در ایران مصادف شده، روز جهانی پرندگان مهاجر نامگذاری شده است. روز جهانی پرندگان مهاجر، مناسبتی است که […]
جمله: بهار، فصل سفیران محیط زیستی است، فصل پرندگان مهاجر. پرندگانی که از اوایل اردیبهشت وارد تالاب‌ها می‌شوند. از سال ۲۰۰۶ میلادی هر ساله پایان دومین هفته ماه می که با ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت‌ماه در ایران مصادف شده، روز جهانی پرندگان مهاجر نامگذاری شده است. روز جهانی پرندگان مهاجر، مناسبتی است که از سال ۲۰۰۶ توسط دو نهاد بین‌المللی فعال در زمینه حیات وحش یعنی کنوانسیون حفاظت از گونه‌های مهاجر وحشی (CMS) و تفاهم‌نامه همکاری حفاظت از پرندگان مهاجر آبی آفریقا و اوراسیا (AEWA) برگزار می‌شود. اهمیت وجود پرندگان مهاجر برای حفظ اکوسیستم زمین را یادآوری می کند. مهاجرت پرندگان در فصل های مختلف با خطرات بسیاری روبه روست و در سال های اخیر بی تدبیری انسان بر حجم این خطرات افزوده است. برگزاری روزی به منظور افزایش آگاهی عمومی می تواند به حفظ زیستگاه این پرندگان کمک کند.
کوچ یا مهاجرت پرندگان به سفرهای منظم فصلی می‌گویند که بسیاری از گونه‌های پرندگان به طرف جنوب در پاییز و به طرف شمال در بهار انجام می‌دهند. چون بعضی از آنها در شرایط جوی زمستان نمی‌توانند زنده بمانند به مناطق گرمتر می‌روند. سفر پرندگان ممکن است در پاسخ به تغییرات آب و هوا، دسترسی به مواد غذایی، و یا زیستگاه باشد. گاه برخی از این سفرها را «مهاجرت واقعی» نمی‌نامند زیرا نامنظم بوده و یا یک‌طرفه هستند (مانند دور شدن پرندگان جوان از زادگاه خود، و پراکندگی). ویژگی مهاجرت، نظم فصلیِ سالانه آن است. در مقابل، بعضی از پرندگان کاملاً غیرکوچنده (غیرمهاجر) هستند. پرندگان به شکل های مختلف و در مسیرهای بسیاری اقدام به مهاجرت و تغییر محل زندگی می کنند. پرندگان بخصوص در مناطقی که فصل ها تغییرات محسوس دارند، مهاجرت می کنند تا شرایط زیستی و رشد آنها فراهم شود. معمولا مهاجرت برای پرندگان دو دلیل عمده دسترسی به منابع غذایی و جای مناسب برای لانه سازی دارد.
تشریح وضعیت زیست پرندگان مهاجر در استان
ایران به علت موقعیت جغرافیایی و اقلمی متنوعی که دارد از گذشته کریدور اصلی مهاجرت پرندگان بوده است و بر این اساس سالانه حجم زیادی پرنده برای زمستان گذرانی وارد کشور می شوند تا در تالاب های آن ساکن شوند اما در چند سال اخیر عواملی مانند توسعه شهرنشینی، تخریب زیستگاه ها و شکار بی رویه جزو عوامل تهدید آنها شناخته شده است. به گفته مدیرکل محیط زیست استان بوشهر مهمترین عامل تهدید پرندگان، تخریب زیستگاه‌ها، اثرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی بر زیستگاه‌ها و چرخه طبیعی زندگی پرندگان و همچنین شکار و صید آنهاست وی اضافه کرد: از مهمترین کارکردها و فواید پرندگان می‌توان به نقش آنها در کنترل آفات نباتی و تولید کشاورزی با تأثیر در گرده‌افشانی و انتقال دانه و میوه، حفظ شرایط زیست‌محیطی و پایداری محیط‌های آبی و تولید آبزیان، حفظ تعادل در طبیعت با مصرف غذایی موجودات دیگر به عنوان غذا، استفاده‌های انسان از برخی پرندگان به عنوان غذا و نقش پرندگان در فعالیت‌های گردشگری و.. اشاره کرد.
به گفته فرهاد قلی‌نژاد، اثرات و کارکردهای مطلوب پرندگان برای زندگی انسان و محیط زیست بسیار واضح است و به همین دلیل انسان باید در راستای حفاظت از این گونه‌های ارزشمند تلاش کند. امروزه مهمترین عامل تهدید پرندگان، تخریب زیستگاه‌ها، اثرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی بر زیستگاه‌ها و چرخه طبیعی زندگی پرندگان و همچنین شکار و صید آنهاست.
تنوع بالای پرندگان
تالاب‌ها، رودخانه‌ها، دریا و جزایر و همچنین بسیاری از اکوسیستم‌های خشکی نظیر جنگل‌ها و کوهستان‌ها زیستگاه انواع گونه‌های پرندگان اعم از مهاجر و بومی هستند و حفاظت از زیستگاه‌های پرندگان در راستای حفاظت از این گونه‌های ارزشمند بسیار مهم و ضروری است. وی درگفت و گو با مهر افزود: ما در ایران شاهد تنوع زیستی مطلوبی از پرندگان در کشور هستیم و ایران به دلیل تنوع زیستگاهی و اکوسیستم‌های متنوع، زیستگاه بیش از ۵۲۴ گونه پرنده است که تنوع بسیار قابل توجهی است.
قلی‌نژاد تصریح کرد: ایران عضو کنوانسیون رامسر (کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی به ویژه زیستگاه پرندگان آبزی) است که در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید.
زیست ۳۰۰ گونه پرنده بومی و مهاجر در استان بوشهر
وی با بیان اینکه خوشبختانه در کشور ما قانون حفاظت و احیا و مدیریت تالاب‌ها در سال ۱۳۹۶ در راستای حفاظت از تالاب‌های کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، خاطرنشان کرد: تالاب‌ها یکی از اکوسیستم‌های مهمی هستند که نقش فراوانی در حیات پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر دارند.
قلی‌نژاد گفت: استان بوشهر نیز به دلیل دارا بودن اکوسیستم‌های تالابی، دریایی و جزایر، دارای تنوع قابل توجهی از پرندگان است، به طوری‌که بیش از ۵۵۶ گونه پرنده در کشور و ۳۲۷ گونه پرنده در استان شناسایی شده است.
مدیرکل محیط زیست استان بوشهر ادامه داد: زیست حدود ۳۰۰ گونه پرنده اعم از بومی و مهاجر در استان بوشهر نشان‌دهنده مطلوبیت زیستگاه‌های استان در تأمین نیازهای زیستگاهی پرندگان شامل غذا، پناه، شرایط آب و هوایی مطلوب و.. است.
وی ادامه داد: استان بوشهر دارای زیستگاه‌های تالابی غنی برای پرندگان شامل تالاب حله، تالاب دیر نخیلو، تالاب مند، تالاب دیر و بردستان و همچنین خوریات متعدد همانند خورهای لشکری و سلطانی است. قلی‌نژاد با تاکید بر اینکه حفاظت از تالاب‌های استان و همچنین سایر زیستگاه‌ها و مناطق تحت حفاظت در راستای حفاظت از پرندگان بسیار مهم و ضروری است، گفت: وفق قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها و همچنین سایر قوانین و مقررات، هر گونه تخریب محیط زیست در زیستگاه‌های طبیعی ممنوع است.
وی بیان کرد: همچنین وفق قانون شکار و صید هر گونه شکار و صید گونه‌های جانوری اعم از پرندگان و سایر گونه‌ها بدون کسب مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع و غیر قانونی است و البته شکار و صید گونه‌های حمایت شده و در خطر انقراض نظیر پرندگان شکاری به طور کلی ممنوع است.
