جداول مهندسی برای جزئیات کارهایی که انسان در فضای بسته یا حتی فضای باز شهرها می‌خواهد انجام دهد، وجود دارد و میزان روشنایی استاندارد در آنها ثبت شده که بسته به شرایط اقلیمی در هر کشور متفاوت است. یک کارشناس حوزه آلودگی نوری با بیان این مطلب به اینکه زیاد و کم بودن […]
جداول مهندسی برای جزئیات کارهایی که انسان در فضای بسته یا حتی فضای باز شهرها می‌خواهد انجام دهد، وجود دارد و میزان روشنایی استاندارد در آنها ثبت شده که بسته به شرایط اقلیمی در هر کشور متفاوت است. یک کارشناس حوزه آلودگی نوری با بیان این مطلب به اینکه زیاد و کم بودن هر چیزی حتی نور می‌تواند دردسر ساز و آزاردهنده باشد، گفت: اگر خارج از ضوابط جدول‌های مهندسی عمل کنیم چه به لحاظ بیولوژیک و چه روحی – روانی به خودمان آسیب وارد خواهیم کرد و آلودگی نوری تولید می‌شود. به گفته حامد میرزاخلیل بیشتر شهرداری‌های شهرهای بزرگ کشور، درختان محیط‌های شهری را نورپردازی می‌کنند تا رنگی به شهر بدهند اما این اقدام به درختان که از زیرساخت‌های محیط زیست شهری و غیر شهری هستند، آسیب وارد و آنها را ضعیف می‌کند یا بسته به گونه درخت عمر آن را ۶ تا ۱۰ سال کاهش می‌دهد.
آلودگی نوری موضوعی است که چند وجه دارد، به‌طوری‌که اگر از یک منجم بپرسید آلودگی نوری چیست ممکن است یاد ستاره‌ها و «آسمان‌تاب» شهرها در رصدگاه‌ها بیفتد که مزاحم نمایش ستاره‌ها هستند. اگر از یک فعال محیط زیستی این سوال را بپرسید بحث آسیب‌هایی که به جانوران و حیوانات شب‌زی وارد می‌شود، مطرح خواهد شد. اگر از گیاه شناس بپرسید بحث ارتباط گیاه با نور، خورشید و حتی نورپردازی شبانه به درختان به ذهنش می‌رسد و اگر از یک حقوق‌دان بپرسید که آلودگی نوری چیست بحث جرم و جرم‌خیزی و امنیتی که نور در فضای شهری تامین می‌کند را مطرح می‌کند. از این رو مسئله آلودگی نوری شاخه‌های مختلفی دارد و بسته به اینکه هر کسی به ظن خودش به شکلی می‌خواهد به آلودگی نوری نگاه کند، متفاوت است.
تبعات نورپردازی درختان
حیات بسیاری از موجودات بسته به حیات درختان است. از حشراتی که روی درختان زندگی می‌کنند تا پرندگانی که بر درختان لانه‌سازی و هوای سالمی که درختان در شهرها ایجاد می‌کنند یا حتی القای روحیه مثبتی که فضای سبزی که درخت می‌تواند داشته باشد همه باعث می‌شود که نورپردازی به درختان تبعات اجتماعی و محیط زیستی بسیاری در پی داشته باشد. این پژوهشگر آلودگی با بیان این مطلب ادامه داد: نورپردازی درختان ضمن اینکه در فرایند لانه‌سازی و تخم‌گذاری پرندگان اختلال ایجاد می‌کند، باعث می‌شود قوه جهت‌یابی آنها مختل شود و در نتیجه نتوانند لانه خود را به‌راحتی پیدا کنند همچنین باعث مهاجرت پرنده‌های حساس‌تر به حاشیه شهرها می‌شود.
وی در ادامه ضمن اشاره به اینکه پرندگانی که در فصل مهاجرت مدتی مهمان شهرها می‌شوند ممکن است به‌دلیل مناسب نبودن شرایط محیطی شهرها سال‌های بعد به مکان‌های دیگری کوچ کنند و به شهرها بازنگردند، اظهارکرد: پرندگان هنگام مهاجرت از ارض‌های بالاتر به پایین‌تر جذب نورهای شهری بویژه رنگ آبی و سفید می‌شوند. این مساله باعث می‌شود آنها به مقصد نرسند و در نهایت منجر به مرگ آنها می‌شود مانند عکسی که نشنال جئوگرافی سال‌های گذشته از مرگ هزاران پرنده در صبح یک روز پاییزی که پای یکی از برج‌ها جمع‌آوری شده بودند، منتشر کرد.
این کارشناس آلودگی نوری اضافه کرد: با صنعتی شدن شهرهای بزرگ لطافت شهری تا حدودی کم شده و رو به خشونت رفته است بنابراین شاید حوادثی مانند مرگ پرندگان، از بین رفتن درختان و شکننده شدن اکوسیستم به دنبال آلودگی نوری، توجه شهرنشینان را به خود جلب نکند و آن را نادیده بگیرند. در چنین شرایطی پرنده شناسان باید جمعیت پرندگان شهری را زیر نظر داشته باشند و وضعیت آنها را ارزیابی کنند.
ایجاد آلودگی نوری به بهانه تامین امنیت
میرزاخلیل با بیان اینکه بخشی از مشکلات آلودگی نوری مربوط به مسئله تامین امنیت شهروندان در شب است و به این بهانه در بسیاری از مواقع تامین روشنایی را چند برابر می‌کنیم، تصریح کرد: به‌منظور تامین امنیت در مکان‌هایی مانند پارک‌ها چراغ‌های روشنایی را ارتفاع می‌دهند و از نوری ۱۰ برابر اندازه نیاز استفاده می‌شود اما به‌دلیل اینکه درختان زیر نور این چراغ‌ها قرار می‌گیرند، علاوه‌بر آسیب دیدن درختان، سایه ایجاد می‌شود و گره‌های تاریکی در بخش‌هایی از پارک پدید می‌آید بنابراین این اقدام نه نتها در بسیاری از موارد امنیت را تامین نمی‌کند بلکه باعث افزایش شدت نور، مصرف بالا و اتلاف انرژی می‌شود و حتی می‌تواند با القای این تصور در ذهن شهروندان که به دلیل روشنایی شب امنیت دارند آنان را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. وی ادامه داد: مساله تامین امنیت شهروندان در شب بسیار مهم است بنابراین قبل از اینکه در جهت افزایش یا کاهش شدت روشنایی اقدامی صورت گیرد، لازم است در این زمینه مطالعه انجام شود. هرچند تجربه نشان می‌دهد افزایش شدت نور تاثیر چندانی بر کاهش جرم‌خیزی یک منطقه نداشته است.
تاثیر آلودگی نوری بر انسان
این کارشناس حوزه آلودگی نوری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به آثار سوء آلودگی نوری بر سلامت انسان‌ها اشاره کرد و گفت: تحقیقات انجام شده روی کسانی که شب‌کار بودند یا در شب استراحت نمی‌کردند و به خواب عمیق نمی‌رفتند، نشان می‌دهد که نور شب منجر به سرطان‌های پوستی، برهم خوردن دوره‌های بیولوژیک مانند دوره‌های قاعدگی در خانم‌ها و… می شود. اگر انسان در شب که زمان خواب و استراحت است در تاریکی مطلق نباشد هورمون «ملاتونین» که تنها در شب ترشح می‌شود و وظیفه تنظیم ساعت بیولوژیک بدن را برعهده دارد، ترشح نخواهد شد و زمانی‌که نتظیم بیولوژیک بدن مختل شود تمرکز فکری از دست می‌رود و فرد دچار استرس، اضطراب و افسردگی می‌شود.
