گروه سیاسی/ جمهوری اسلامی ایران با افغانستان حدود ۹۵۰ کیلومتر مرز خاکی مشترک دارد که عموماً متشکل از ارتفاعات، بیابان و صحرا هستند و همین امر کنترل و نظارت بر آن را تا حد زیادی غیرممکن می‌سازد و یکی از دلایل اینکه به‌‌رغم حضور نیروهای مرزی در این چهل سال و تقدیم […]
گروه سیاسی/
جمهوری اسلامی ایران با افغانستان حدود ۹۵۰ کیلومتر مرز خاکی مشترک دارد که عموماً متشکل از ارتفاعات، بیابان و صحرا هستند و همین امر کنترل و نظارت بر آن را تا حد زیادی غیرممکن می‌سازد و یکی از دلایل اینکه به‌‌رغم حضور نیروهای مرزی در این چهل سال و تقدیم شهدای بسیار، همچنان شاهد قاچاق مواد مخدر از افغانستان به داخل مرزهای کشور بودیم، همین گستردگی مرزها بود.
طی حدود ۹ ماه اخیر که طالبان در میان سکوت و چراغ سبز چند کشور و در پی معاهده قطر که بین نمایندگان امارت اسلامی و ایالات متحده آمریکا نوشته شد، کابل سقوط کرد و بقیه اتفاقات در این همسایه شرقی دومینووار رخ داد تا امروز که امارت اسلامی افغانستان خود را بر همه شئون سیاسی و نظامی این سرزمین مسلط دیدند، امری که تا حدود یکسال قبل حتی برای خودشان نیز قابل تصور نبود.
رویکرد دولت سیزدهم از ابتدای فعل و انفعالات سیاسی در منطقه نسبت به دولت اشرف غنی منفی بود و تلویحاً از قدرت گرفتن مجدد طالبان در افغانستان دفاع کردند یا در قبال آن سیاستِ سکوت را در پیش گرفتند و در نهایت هم از استقرار امارت اسلامی طالبان دفاع کردند.
بسیاری از جریانات سیاسی اصولگرا و همسو با دولت نیز البته ذوق خود را از اینکه طالبان به صحنه برگردد، پنهان نکردند و در پاسخ به جنایات طالبان در سال ۱۹۹۷ و قتل عام دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در کنسولگری ایران در مزار شریف هم بر این نکته تاکید داشتند که طالبان عوض شدند و یک جنبش اصیل منطقه‌ای هستند و نمی‌توان آنان را نادیده گرفت.
امروز و پس از گذشت چندین ماه از این اتفاقات، شاهد ایجاد تنش و برخورد چند باره نظامیان طالب با هنگ مرزی ارتش جمهوری اسلامی ایران هستیم و دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم نیز به ملایمت و مدارا اکتفا کرد تا جایی‌که در همین چند روز اخیر سطح تهدیدها به جایی رسید که ارتش جمهوری اسلامی ایران با استقرار نیروی عملیاتی و تجهیزات سنگین، تلاش کرد آمادگی درگیری مستقیم احتمالی طالبان را داشته باشد.
دولت سیزدهم این تحرکات را جزیی و کم اهمیت تلقی کرد و ازجمله سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه گفت: مرزداران غیور ما در مرزهای کشور با افغانستان به خاطر اوضاع داخلی افغانستان و ناآشنایی احتمالی برخی از مأموران مرزی هیئت حاکمه سرپرستی افغانستان که در مرزهای ایران مستقر شده اند تا به امروز با خویشتن‌داری رفتار کرده‌اند.
وی ضمن تصریح بر اینکه این رفتارها ناشی از ناآشنایی مرزبانان طالبان است، گفت: البته تکرار این موضوع جای نگرانی دارد و این موضوع را از طرق مختلف به هیئت حاکمه سرپرستی موقت افغانستان انتقال داده‌ايم و امیدواریم این خویشتن‌داری باعث سوءبرداشت طرف مقابل نشده باشد.
درپیوند با تحرکات ناشیانه یا مرموزانه تفنگداران امارت اسلامی طالبان و تروریست‌های پوششی این جماعت، توجه دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم را به چند نکته جلب می‌کنیم:
نخست اینکه طالبان ناتوان از نظام سازی در داخل کشور افغانستان است و در سطح بین‌المللی نیز نمی‌تواند اختلافات عمیق خود با جهان را مرتفع سازد و هر میزان که در داخل کشور با مشکلات پیچیده اقتصادی و سیاسی مواجه می‌شود، تلاش می‌کند با ایجاد مشکلات مرزی، از چالش‌های داخلی رو به رشد خود، طفره برود برای این هدف نیز هدفی سهل‌الوصول تر از مرزهای غربی خود ندارند.
دوم اینکه امارت اسلامی افغانستان یک جریان سیاسی یک‌دست و هماهنگ نیستند و حتی برعکس جریانی مذهبی _ ایدئولوژیک با گرایش‌های ملایم و میانه‌رو تا افراطی و داعش مسلک هستند و بسیاری از این گرایش‌های مختلف، اسیر درگیری‌ها و تنش‌های تند شدند و هرچه به عمر این دولت اضافه شد، این اختلافات درون‌گروهی تشدید خواهد شد.
نکته سوم اینکه جریان غالب در میان طالبان، جریانی سَلَفی و ایدئولوژیک و همراستا با داعش است که به تجربه ثابت کرد نه با غرب مشکل دارد نه با صهیونیسم و تنها دشمن خود را شیعیان می‌شناسد و امروز هم که جمهوری اسلامی ایران، مرکز جهان تشیع است و حدود هزار کیلومتر مرز مشترک با این دولت دارد، هدفی در دسترس است که اگر نخواهد یا نتواند که به این کشور حمله گسترده کند، قطعاً از حملات ایذایی و مقطعی و قتل و غارت حمایت خواهد کرد.
متاسفانه شاهد بودیم برخی دولتمردان و رجال اصولگرا در این مدت، با توجه به سابقه سطحی روحیه ضدآمریکایی طالبان، آنان را خودی تصور کردند و منافع ملی را نیز در همین بستر می‌بینند در حالی‌که مراجعه به تاریخ سه دهه اخیر به خوبی گواه است طالبان بیش از آن میزان که به آمریکایی‌ها و منافع آمریکا ضربه بزند، جمهوری اسلامی ایران را هدف قرار داد و سیاسیون ما باید هوشمندی را در دیپلماسی دخالت دهند و دست از تعارف بردارند.
نکته آخر اینکه دولتمردان سیزدهم و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران از شناسایی دولت امارت اسلامی افغانستان و پذیرش سفیر و نماینده این دولت تا تعیین تکلیف قطعی مسائل اصلی ازجمله تامین امنیت کامل مرزهای این کشور با جمهوری اسلامی، خودداری کنند.
