کاوه ایرانی – روزنامه نگار / با بروز درگیری های نظامی اخیر میان جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و حوادث ناگوار ناشی از منازعه میان این دو همسایه، پروژه بی ثبات سازی در منطقه استراتژیک قفقاز تشدید یافته است. بسیاری از مقامات بین المللی از جمله مقامات جمهوری اسلامی از آغاز بحران تا کنون […]
کاوه ایرانی –
روزنامه نگار /
با بروز درگیری های نظامی اخیر میان جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و حوادث ناگوار ناشی از منازعه میان این دو همسایه، پروژه بی ثبات سازی در منطقه استراتژیک قفقاز تشدید یافته است. بسیاری از مقامات بین المللی از جمله مقامات جمهوری اسلامی از آغاز بحران تا کنون تلاش کرده اند تا از شدت آتش جنگ در این مهلکه بکاهند و راه کاری منطقی برای حل بحران و برقراری صلح و ثبات پایدار میان طرفین ارایه دهند. اما تا این لحظه همه تلاش ها بی ثمر بوده و پیش بینی می شود، در صورت عدم برقراری آتش بس ، پای دیگر قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای به این بازی خطرناک باز شود.
به گزارش «جمله» در آخرین تماس تلفنی که از سوی حسن روحانی رئیس جمهور ایران با رئیس جمهور آذربایجان و نخست وزیر ارمنستان انجام پذیرفت، اهمیت پایان دادن به این بحران از طریق به رسمیت شناختن قواعد و سازوکارهای بین المللی به ویژه بنا بر رعایت اصل تمامیت ارضی و تخلیه مناطق اشغالی مورد تاکید قرار گرفت.
آنچه از ماحصل این دو گفتگو منتشر شده حکایت از این واقعیت دارد که دو طرف درگیری وضعیت منطقه و زیانبار بودن ادامه این نزاع را درک کرده اند. آنها از نتایج غیر قابل پیش بینی و فلاکت بار حاصل از احتمال فرسایشی شدن جنگ مطلع هستند. اما همچنان بر مواضع لجوجانه خود تاکید دارند.
هدف مشترک ترکیه و اسرائیل در حمایت از آذربایجان
در این میان برخی بازیگران فرا منطقه ای به ویژه رژیم صهیونیستی به عنوان یکی از متحدان قدیمی جمهوری آذربایجان دستیابی به اهداف چند وجهی و منافع خود را در راستای دامن زدن به این بحران از طریق تشدید دامنه نزاع میان ارمنستان و آذربایجان، فراتر از جنگ شهرها دنبال می کند.
از سوی دیگر ترکیه نیز به عنوان یکی از حامیان جمهوری آذربایجان که همواره مواضعی قومگرایانه داشته است تلاش می کند با اعزام گروه های اسلامگرای افراطی و سلفی از سوریه به آذربایجان قصد دارد باردیگر جنگ فرقه ای را در این منطقه شلعه ور سازد.
برخی بر این باورند که ترکیه هماهنگ با رژیم صهیونیستی اهداف پشت پرده ای مانند انتقال گروه های تروریستی به منطقه و بی ثباتی کل منطقه مد نظر دارد تا جایی که اکنون شاهد حضور این نیروها در منطقه هستیم. علاوه بر منابع مستقل، سازمان های اطلاعاتی و مقامات بلند پایه کشور های سوریه، روسیه و فرانسه و … انتقال وسیع نیروهای تروریستی افراط گرای سلفی از لیبی و سوریه را به منطقه مورد نزاع تایید کرده اند.
احتمال ورود روسیه در حمایت از ارمنستان
وزارت امور خارجه ارمنستان روز شنبه ۱۰ آبان اعلام کرد نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور رسما از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه خواسته است “مشاوره فوری” بر سر تامین امنیت ارمنستان را آغاز کند. پاشینیان می‌خواهد با پوتین بر سر نحوه و دامنه کمک روسیه به ارمنستان برای تضمین امنیت این کشور رایزنی کند.
وزارت خارجه روسیه روز -شنبه- طی بیانیه‌ای اعلام کرد که در صورت آن‌که درگیری‌ها در قره‌باغ به خاک ارمنستان کشیده شود، تمامی کمک‌های ضروری را به این کشور ارائه خواهد کرد.
وزارت خارجه روسیه در پاسخ به این درخواست، عصر جمعه در بیانیه‌ای اعلام كرد: «در صورت گسترش درگیری‌ها به درون خاک ارمنستان، مسکو همۀ کمک‌های لازم را مطابق با معاهدۀ دوستی، همکاری و کمک متقابل دو كشور، به ارمنستان ارائه خواهد داد.»
در بخش دیگری از بیانیه آمده است: «ما تعهدات فدراسیون روسیه در قبال متحد خود جمهوری ارمنستان را، از جمله تعهدات ناشی از پیمان دوستی، همکاری و کمک متقابل که در ۲۹ اوت ۱۹۹۷ میلادی میان دو کشور امضا شده، تایید می‌کنیم.»
وزارت خارجه روسیه همچنین اعلام می‌کند: «ما یک بار دیگر از طرفین درگیری ناگورنو-قره باغ می‌خواهیم که بر سر یک آتش بس فوری، تنش‌زدایی و بازگشت به مذاکرات اساسی برای دستیابی به یک توافق صلح‌آمیز مطابق با اصول توافقنامۀ وزیران خارجه روسیه، آذربایجان و ارمنستان که پیش از این در ۱۰ اکتبر در مسکو حاصل شده بود، توافق کنند.» روسیه تاکنون در جنگ قره‌باغ مداخله نکرده است. پوتین بارها قید کرد که مسئله قره‌باغ ارتباطی به دفاع از امنیت کشور ارمنستان ندارد. پاشینیان در اوایل اکتبر هم موضوع استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در منطقه را مطرح کرده بود.
همزمان با ادامه جنگ در جبهه‌ها تلاش‌های سیاسی برای پایان جنگ نیز ادامه دارد. تابحال سه بار بر سر آتش‌بس “بشردوستانه” برای تحویل دادن اجساد سربازان توافق شد اما طرفین بلافاصله آن را نقض کردند. وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان در چارچوب گروه مینسک برای نخستین بار روز پنجشنبه ۲۹ اکتبر توافق کردند که دو کشور، مناطق غیرنظامی یکدیگر را بمباران نکنند.
جیحون آشیروف، روزنامه‌نگار مستقل که اخبار قره‌باغ را پوشش می‌دهد در توییتر گزارش داده است که این توافق در نشست گروه مینسک پس از شش-هفت ساعت مذاکره حاصل شده است.
روه مینسک در سال ۱۹۹۲ توسط «سازمان امنیت و همکاری اروپا» برای حل و فصل صلح‌آمیز بحران منطقه کوهستانی قره‌باغ ایجاد شده است. ریاست مشترک گروه مینسک را روسیه، فرانسه و آمریکا برعهده دارند. علاوه بر این سه کشور، بلاروس، آلمان، ایتالیا، پرتغال، هلند، سوئد، فنلاند، ترکیه و همچنین ارمنستان و جمهوری آذربایجان عضو گروه مینسک هستند. گروه مینسک با گذشت حدود سه دهه موفق نشده است در منطقه قره‌باغ کوهستانی صلحی پایدار برقرار کنند. آتش جنگ در قره‌باغ در اواخر ماه سپتامبر شعله‌ور شده است. بیش از ۱۲۰۰ نفر در این جنگ کشته شدند. پوتین شمار کشته‌های دو طرف را حتی بیش از پنج هزار نفر اعلام کرده است.
پیشنهاد آمریکا برای استقرار صلح‌بانان اسکاندیناوی
ناظران از تبدیل شدن درگیری‌های قره‌باغ به جنگ نیابتی بین روسیه و ترکیه در قفقاز بیم دارند. ترکیه از آذربایجان حمایت می‌کند و روسیه از ارمنستان.
رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید با استقرار سربازان اعضای رهبری گروه مینسک (روسیه، آمریکا و فرانسه) و کشورهای همسایه در قره‌باغ مخالفت کرده است. او استقرار صلح‌بانان کشورهای حوزه اسکاندیناوی در منطقه درگیری قره‌باغ را پیشنهاد می‌کند.
اوبراین در دیدار با نمایندگان جامعه ارامنه در کالیفرنیا گفت هر گونه میانجی‌گری ترکیه در روند مذاکرات صلح، برای آمریکا و ارمنستان غیرقابل قبول است.
این مقام عالیرتبه آمریکایی تاکید کرد که آذربایجان و ارمنستان باید ایده صلح‌بانان اسكاندیناوی را بپذیرند. او افزود آمریکا با دولت‌های اسكاندیناوی برای تاسیس نیروهای صلح‌بانی كه بتوانند برای حفظ آتش‌بس در منطقه قره‌باغ مستقر شوند همکاری خواهد کرد.
توافقی شکننده در جهت تنش زدایی
بر اساس آخرین اخبار منتشر شده وزیران امور خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای برداشتن گام‌های فوری به منظور حل و فصل درگیری قره‌باغ توافق کردند. به گزارش رویترز، بیانیه نمایندگان روسیه، فرانسه و آمریکا در شرایطی منتشر می‌شود که در جریان بیش از یک ماه درگیری در قره‌باغ صد‌ها تن کشته شده‌اند. طبق این بیانیه، وزیران خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان که در ژنو دیدار کردند، توافق کردند تا به طور عمدی جمعیت غیرنظامیان را هدف قرار ندهند، اجساد کشته‌شدگان را تبادل کنند و فهرست‌هایی از زندانیان بازداشتی ظرف یک هفته آماده کنند تا در نهایت تبادل صورت بگیرد. در این بیانیه آمده است: ارمنستان و جمهوری آذربایجان که پیشتر سه آتش‌بس آنها برای توقف درگیری‌ها ناکام مانده بود، روی مسائل مرتبط با مکانیسم‌های راستی‌آزمایی احتمالی آتش‌بس تعامل خواهند داشت. درگیری در خط تماس قره‌باغ از ۲۷ سپتامبر آغاز شد. طرفین یکدیگر را به آغاز درگیری متهم می‌کنند. جامعه بین‌المللی قویا تشدید تنش‌ها را محکوم کرده و از طرفین خواسته تا اختلافات را از طریق گفتگو حل و فصل کنند. در این میان، ترکیه به حمایت کامل از جمهوری آذربایجان متعهد شده است.
لینک کوتاه :
https://jomlehonline.ir/?p=118245
