اشاره همدان با داشتن پیشینه تاریخی چند هزار ساله و در جایگاه یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران دارای بافت‌های تاریخی فراوانی بوده که متأسفانه حجم زیادی از آن در طول قرن‌ها از بین رفته یا دست‌خوش آسیب شده اما هنوز هم می‌توان ردپای تاریخ را دید. از آنجا که بافت‌های واجد ارزش میراث‌فرهنگی، به نوعی […]
اشاره
همدان با داشتن پیشینه تاریخی چند هزار ساله و در جایگاه یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران دارای بافت‌های تاریخی فراوانی بوده که متأسفانه حجم زیادی از آن در طول قرن‌ها از بین رفته یا دست‌خوش آسیب شده اما هنوز هم می‌توان ردپای تاریخ را دید. از آنجا که بافت‌های واجد ارزش میراث‌فرهنگی، به نوعی نشان دهنده هویت تاریخی همدان هستند حفظ آنها یک ضرورت به نظر می‌رسد که از جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حائز اهمیت است.
بافت تاریخی همدان دارای ۵۰۰ هکتار مساحت است و مجموعه های ارزشمندی از جمله هگمتانه، بازار و پلاک های ثبتی در این بافت تاریخی وجود دارد و محله‌های کبابیان، حاجی و کلپا جز محلات ارزشمند همدان محسوب می شوند و طبق بررسی‌های صورت‌گرفته در حال حاضر بیش از ۲۷۰ خانه واجد ارزش تاریخی همدان ثبت شده است بنابراین احیاء و بازسازی بافت تاریخی شهر همدان به نوعی بازگشت هویت خفته شهری به پایتخت تاریخ و تمدن ایران محسوب می شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان در نشست تخصصی «بررسی بافت‌های واجد ارزش میراث‌فرهنگی همدان» که در دفتر ایسنا برگزار شد، بیان کرد: بافت‌های واجد ارزش میراث‌فرهنگی همدان از دو منظر ارزشی و حقوقی قابل توجه هستند و اگر با نگاه اقتصادی تحلیل و با دیدگاه کاربردی کلان ارزیابی شوند، می‌توانیم از مزیت‌های گردشگری آن بهره لازم را ببریم. علی مالمیر حفظ بافت در جهت توسعه گردشگری را یک ضرورت دانست و توضیح داد: در استان همدان ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی فراوانی وجود دارد و از آنجا که محور توسعه استان بر مبنای گردشگری تعریف شده است، باید ظرفیت‌های موجود شکوفا شود همچنین امروزه همه علاقهمندیم فضاهای تاریخی و معماری و تجارب گذشته را در کنار برخورداری از خدمات مدرن تجربه کنیم.
وی ادامه داد: یکی از مهمترین مزیت‌های گردشگری استان همدان، ظرفیت‌های بومگردی است و اگر هتل‌های سنتی ما در رنکینگ هتل‌های بین‌المللی دنیا ورود پیدا کرده‌اند، نشان دهنده نوع نگرش و ارزشی است که در ذهن گردشگران وجود دارد.
مالمیر با اشاره به اینکه بافت‌های موجود در استان همدان پیشینه تاریخی ما هستند، اظهار کرد: قطعاً بناها و محلات مختلف با ویژگی‌های خاص و ارزشمند درون این بافت‌ها وجود دارند که حفظ آنها را امری ضروری کرده است. وی درباره منظر حقوقی نیز شرح داد: از منظر حقوقی، قوانین حوزه میراث‌فرهنگی، مانند قانون اساسنامه میراث فرهنگی و قوانین حاکمیتی که مصوبات شوای عالی شهرسازی و کمیسیون ماده ۵ در استان‌ها هستند، برای شرایط شهری، طرح تفصیلی و ضوابط حاکم بر شهر تصمیم‌گیری می‌کنند که برخی الزاماتی نیز دارند و از جمله آنها تصویب بافت‌ها و الزاماتی است که بر بافت‌ها حاکم است.
اقدام عمرانی درون بافت‌های تاریخی
وی افزود: براساس مصوبه شورای عالی شهرسازی، ۱۶۸ بافت شهری به دستگاه‌های مختلف ابلاغ شد که چهار شهر دارای بافت واجد ارزش میراثی در استان ما شهرستان‌های همدان، ملایر، تویسرکان و نهاوند هستند.
وی بیان کرد: قانون‌گذار به صراحت تأکید کرده که هر گونه اقدام عمرانی که درون بافت‌ها یا حریم بناها اتفاق می‌افتد، نیاز به استعلام مکتوب از سازمان میراث‌فرهنگی را دارد بنابراین یک الزام حقوقی برای تمامی کسانی که در حوزه بافت‌ها کار می‌کنند این است که حفاظت از بافت‌های واجد ارزش تاریخی را رعایت کنند همچنین در کمیسیون ماده ۵ اظهارنظر درباره ضوابط شهرسازی در حوزه بافت تاریخی و گرفتن استعلام از میراث فرهنگی آمده است.
به گزارش ایسنا، مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان با تأکید بر اینکه درکی که امروزه از ارزش بناها و بافت‌های تاریخی داریم در گذشته وجود نداشته است، گفت: اگر این حساسیت در گذشته وجود داشت قطعاً آسیب‌های فراوانی به بافت‌ها و بناهای تاریخی وارد نمی‌شد.
وی افزود: در کنار شناخت ارزش بافت که اساسی‌ترین عامل حفظ آن است، هماهنگی و همراهی دستگاه‌های ذی‌مدخل، ارائه کاربری‌ها و دلایلی که بتواند برای مالکان بناها انگیزه ایجاد کند، می‌توانست به حفظ آثار کمک کند. مالمیر با بیان اینکه خوشبختانه در استان همدان هنوز در راستای بازآفرینی، آثاری بر جای مانده است، تصریح کرد: بسیاری از محله‌ها نیز آسیب دیده یا از بین رفته‌اند که می‌توانستند به عنوان یک جاذبه مطرح شوند بنابراین ما نتوانستیم آنچنان که باید و شاید در گذشته از بافت‌هایمان حراست کنیم و هر چه زودتر این کار انجام شود باز هم با تأخیر به آن پرداخته‌ایم.
اماکن قابلیت ثبت جهانی
این مقام مسئول در ادامه اظهار کرد: طبق نظر کارشناس یونسکو در اجلاس راه ابریشم و در بازدید و ارزیابی وی از شرایط تپه هگمتانه برای ثبت جهانی، تعامل موجود بین این محوطه تاریخی با بافت بازار، جداره‌های دور میدان امام(ره)، خیابان اکباتان و خیابان شهدا قابلیت ثبت جهانی دارد. وی افزود: اگر باور ارکان تصمیم گیرنده این امر در گذشته به اندازه امروز بود، قطعاً این محوطه تاریخی تا کنون ثبت جهانی شده بود و خوشبختانه در حال حاضر مطالبه‌گری برای ثبت این اثر در استان وجود دارد، عرصه تپه هگمتانه ۳۵ هکتار است که ۳۰ و نیم هکتار آن تملک شده و مساحت باقی‌مانده مانع ثبت جهانی نیست چرا که پس از ثبت با لحاظ شروطی نیز می‌توان عرصه را آزاد و مدیریت کرد.
مالمیر در ادامه درباره ستاد آماده‌سازی و ساماندهی محوطه هگمتانه توضیح داد: این ستاد با ابلاغ استاندار همدان برای انجام امور ثبت جهانی محوطه تشکیل شده است؛ به عنوان مثال مشکل پارکینگ هگمتانه و تعامل مجموعه این اثر با بازار، میدان امام(ره) و خیابان‌های اکباتان و شهدا در این ستاد پیگیری می‌شود؛ علاوه بر این از آنجایی که وزارت میراث فرهنگی نگاه ویژه‌ای به استان همدان و غرب کشور دارد تمرکز جدی بر روی ثبت جهانی یکی از آثار همدان وجود دارد. وی با تأکید بر اینکه شفافیت بیشتر در ضوابط و توجه و رعایت دستگاه‌ها به این موضوع همواره از دغدغه‌های میراث‌فرهنگی همدان است، بیان کرد: با وجود اینکه بافت شهری و ضوابط عمومی بافت در سال ۸۸ و موضوع تدقیق بافت سال ۹۴ ابلاغ شده، قاعدتاً دستگاه‌ها در صدور مجوز در این حوزه، ملزم به رعایت بودند که با تأکیدات مرتب و ابلاغ تدقیق با شدت بیشتری در دستور کار قرار گرفت و در واقع مطالعه، تصمیم‌گیری و تدوین ضوابط تخصصی در قالب سه فاز مطالعه انجام شد و امسال توانستیم ضوابط کل محدوده بافت را که مصوبه شورای عالی شهرسازی است، آماده کنیم همچنین در جلسات متعدد با کمیسیون ماده ۵، کارشناسان شهرداری، راه و شهرسازی و دستگاه‌های ذی‌مدخل مطالعات بافت به اتمام رسید و مصوبه شورای فنی استان را دریافت کرد و برای تصویب به تهران ارسال خواهد شد.
