جمشید مشایخی متولد ۶ آذر سال ۱۳۱۳ در تهران است. او که تحصیلات خود در رشته تئاتر را نیمه تمام باقی گذاشت، یکی از بازیگران قدیمی سینمای ایران و دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است. همسر مشایخی گیتی رئوف نام دارد و نیز او دارای سه فرزند با نام‌های نادر، نغمه و سام […]
جمشید مشایخی متولد ۶ آذر سال ۱۳۱۳ در تهران است. او که تحصیلات خود در رشته تئاتر را نیمه تمام باقی گذاشت، یکی از بازیگران قدیمی سینمای ایران و دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است. همسر مشایخی گیتی رئوف نام دارد و نیز او دارای سه فرزند با نام‌های نادر، نغمه و سام است. نادر، شناخته شده‌ترین فرزند مشایخی است که حالا رهبر ارکستر تهران است و سال‌ها در اتریش موسیقی خواند و ارکستر‌های مختلفی را رهبری کرد.
او وقتی ۲۳ سال داشت وارد بازیگری تئاتر شد. مسیر بازیگری‌اش را با ایفای نقش در چند تئاتر به کارگردانی حمید سمندریان استاد بازیگری ادامه داد. بازی‌اش در نمایش میراث به کارگردانی بهرام بیضایی یکی از نقش‌آفرینی‌های مهم او بود. پیش از آنکه وارد دانشکده هنرهای دراماتیک (که بعدها دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر نام گرفت) بشود مدتی کارمند اداره هنرهای دراماتیک وزارت فرهنگ بود.
تحصیل را به شوق هنرپیشگی ناتمام گذاشت و در ۱۳۴۲ با بازی در فیلم کوتاه «جلد مار» اثر هژیر در برابر دوربین حضور یافت و با «خشت و آینه» ابراهیم گلستان نخستین نقش‌آفرینی سینمایی جدی‌اش را تجربه کرد.
چهره متین، اندام کشیده و سبیل مردانه‌اش خیلی زود او را برازنده ایفای نقش مردان پخته کرد و بازی‌اش در «گاو» اثر داریوش مهرجویی و «قیصر» به کارگردانی مسعود کیمیایی وی را در این شمایل تثبیت کرد، چنانکه تنها سه سال با بهروز وثوقی اختلاف سن داشت اما در نقش دائی سالخورده او در فیلم قیصر بسیار پذیرفتنی بود. باید افزود که صدای ایرج ناظریان (هنگام بازی در نقش مردان مقتدر) و منوچهر اسماعیلی (در نقش‌های جا‌افتاده‌تر) به ساخته شدن کاراکتر سینمایی و تلویزیونی مشایخی کمک کرد.
با وجود توانایی ایفای نقش‌های متفاوت، حضور او در سینمای پیش از انقلاب، که بر ستارگان متمرکز بود، به استثنای یکی دو فیلم، به ایفای درخشان «نقش‌های مکمل» محدود ماند. گرچه همین امر نقطه قوت بازیگری شد که ذهنی باز داشت و مایل بود در آثاری متفاوت بازی کند.
در طول دهه‌های گذشته از این بازیگر سینمای ایران آثار فراوانی روانه بازار سینمای ایران شد که از جمله آنها می‌توان به پدر آن دیگری، پایان خدمت، رنج و سرمستی، چک، جرم، سیزده ۵۹، زمهریر، یک گزارش واقعی، نسکافه داغ داغ، این ترانه عاشقانه نیست، یک بوس کوچولو، پل سیزدهم، بله برون، شمعی در باد، آبادان، بانوی من، چشمان سیاه، خان‌های روی آب، کاغذ بی خط، بادام‌های تلخ، تهران روزگار نو، کمیته مجازات، تنها، حریف دل، اعاده امنیت، سلام به انتظار ۱۳۷۴، اشک و لبخند، چون ابر در بهاران، گالان، ملک خاتون، دخترک کنار مرداب، رانده شده، سرب، شاخه‌های بید و… اشاره کرد. داریوش مهرجویی (گاو)، بهمن فرمان‌آرا (شازده احتجاب)، علی حاتمی (سلطان صاحب‌قران) و ناصر تقوایی (نفرین) کارگردانان جوان و نوگرایی بودند که رویاهای تازه‌ای در سر داشتند و جمشید مشایخی زود جذب همکاری با آنها شد.
در سالهای پس از انقلاب مشایخی و حلقه دوستانش از جمله علی نصیریان، داوود رشیدی، محمدعلی کشاورز، عزت‌الله انتظامی و شماری دیگر در سینما و تلویزیون خوش درخشیدند. مشایخی خیلی زود با ایفای نقش رضا تفنگچی در سریال هزار دستان و استاد نقاش در فیلم کمالالملک، هر دو ساخته علی حاتمی در میان مردم محبوبیتی دو چندان یافت. او که حضور در تلویزیون را با تله‌تئاترهای دهه چهل (منطقه جنگی، اسب سفید، گاو، پرده‌برداری و …) آغاز کرده بود همکاری با تلویزیون را در سالهای بعد از انقلاب نیز بی‌وقفه پی‌گرفت و در ژانرهای مختلفی اعم از طنز، ملودرام و تاریخی، سیاسی و غیره ایفای نقش کرد.
فیلم گاو با بازی جمشید مشایخی و عزت الله انتظامی سرنوشت سینمای پس از انقلاب را تغییر داد. بازی در فیلم گل های داوودی و کمالالملک در سال ۱۳۶۳ برایش جایزه سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را به ارمغان آورد و در سال ۱۳۸۵ نیز طی مراسمی از وی به پاس ۵۰ سال فعالیت هنری تقدیر شد. جمشید مشایخی در طول عمرش در حدود ۱۷۰ فیلم کوتاه و بلند و سریال ظاهر شد که آخرین آنها سریال «در جستجوی آرامش» به کارگردانی سعید سلطانی بود. مشایخی که تا پایان عمر دست از فعالیت نکشید در سال ۱۳۹۴ از سوی وزارت بهداشت ایران به عنوان «سفیر سلامت» معرفی شد و تندیس سلامت را نیز دریافت کرد. پرکاری او سبب شده بود بر او ایراد بگیرند که در انتخاب نقش‌هایش دقت چندانی نمی‌کند. اما او که بارها در آثار فیلم اولی‌ها ظاهر شد معتقد بود که شاید با حضورش بتواند به رشد هنرمندان جوان کمک کند.
جوایز مشایخی
مشایخی در طول دوران زندگی هنری خود برنده جوایز فراوانی بود که از جمله آنها می‌توان به تندیس بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در هفتمین دوره جشن خانه سینما بابت ایفای نقش در فیلم بانوی من در سال ۱۳۸۲، نامزد دریافت تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره جشن خانه سینما بابت ایفای نقش در فیلم کمیته مجازات در۱۳۷۸، جایزه بهترین بازیگر مرد بابت ایفای نقش در فیلم پدربزرگ در جشنواره بینالمللی فیلم پیونگیانگ در سال۱۳۶۴، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر بابت ایفای نقش در فیلم گل‌های داوودی در سال ۱۳۶۳ و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر بابت ایفای نقش در فیلم کمالالملک در سال ۱۳۶۳ اشاره کرد. شاید مشایخی که مسیر بازیگری برایش راه عشق بود نخواست هرگز نگران نام و شهرتش باشد چنانکه وقتی در یک گفتگوی تلویزیونی از وی خواستند در پایان جمله‌ای بگوید این بیت حافظ را زمزمه کرد که: «گر مُرید راه عشقی فکر بدنامی نکن/ شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت»
درگذشت
جمشید مشایخی شامگاه ۱۳ فروردین سال ۹۸ و پس از طی یک دوره بیماری درگذشت. این بازیگر پیشکسوت که از بیماری گوارشی رنج می‌برد، در طول تعطیلات نوروز در بیمارستان عرفان بستری بود و در نهایت بر اثر سکته جان به جان آفرین تسلیم کرد. پیش از این بارها اخباری مبنی بر درگذشت زنده یاد مشایخی در فضای مجازی منتشر شده بود که با واکنش‌های مختلفی از سوی وی روبرو شد وحتی یک بار با انتشار ویدئویی ضمن تکذیب خبر فوتش، گفت: بودن یا نبودن دست خداست و دست من و شما نیست. اگر شما از من خوشتان نمی‌آید، بگویید از نظر من مرده است. ولی این شایعات خیلی بد است و خانواده من را نگران می‌کند. پیکر این هنرمند روز شنبه ۱۷ فروردین در تهران تشییع شد.
