یزد حرف های زیادی برای گفتن دارد؛ یزدی که در کنار کویر نمک واقع شده و از آب و هوای اقلیمی گرم و خشک و بیابانی برخوردار است. در این استان نوسان دما در تابستان و زمستان حتی در شب و روز زیاد است و می توان گفت یزد دارای دو فصل است: فصل بلند […]
یزد حرف های زیادی برای گفتن دارد؛ یزدی که در کنار کویر نمک واقع شده و از آب و هوای اقلیمی گرم و خشک و بیابانی برخوردار است. در این استان نوسان دما در تابستان و زمستان حتی در شب و روز زیاد است و می توان گفت یزد دارای دو فصل است: فصل بلند گرما (از اسفند تا مهر) و فصل کوتاه سرما (از آبان تا اواخر بهمن). این استان از بناهای بی نظیری در دنیا برخوردار است و گنجینه ای از هنر، فرهنگ و تمدن ایرانی را در خود دارد که از آن جمله می توان به بناهای مذهبی (بقعه، مساجد، حسینیه ها و زیارتگاه های زرتشتیان)، خانه های تاریخی، آب انبارها، باغهای تاریخی، بادگیرها و بازارچه ها اشاره کرد. از اماکن دیدنی دیگر می توان از زندان اسکندر، بقعه شیخ احمد فهادان، مجموعه تاریخی مسجد چهل محراب، آتشکده زرتشتیان، گنبد مصلای عتیق، بقعه دوازده امام، مسجد یعقوبی و بقعه سید شمس الدین نام برد.
نیلوفر منصوری/
استان یزد با وجود بافت تاریخی بسیار گسترده، شرایط مناسبی برای ایجاد اقامتگاه های بومگردی دارد. اقامتگاه هایی که در شهرستان های این استان پراکنده شده اند. این فصل، فصل مناسبی برای سفر به این استان است. سفری با یک تیر و دونشان. شهرستان های تفت، مهریز، سریزد، اردکان، بافق و میبد، برای علاقمندان به بافت های تاریخی و میراث فرهنگی و هم برای عاشقان طبیعت پاییز جذابیت دارد. در این گزارش به باغشهر تاریخی مهریز می پردازیم و از جذابیت های این باغشهر برای تعطیلات آخر هفته می گوییم.
مهریز در جنوب استان یزد واقع شده و حدود نیم ساعت با شهر یزد فاصله دارد. شهری که این روزها حسابی سرش شلوغ است و برای جذب گردشگر برنامه ریزی و هزینه کرده است. برخلاف برخی از شهرهای بزرگ ایران، بافت سنتی خود را حفظ کرده است و در هر گوشه از این شهرستان، اقامتگاه های بومگردی فعالیت می کنند. هنرمندان صنایع دستی در باغ ها و اقامتگاه ها، کارگاه های کوچک برقرار کرده اند و غذاهای بومی اش را در اقامتگاه های بومگردی اش و در ظروف سنتی و بومی ارائه می کنند. همه چیز برای یک سفر مسئولانه و مقصد پرگردشگر و پررونق مهیاست. مقصدی که گردشگران اصفهان و شهرهای مجاور می توانند حتی بدون دیدن شهر یزد، فقط برای رسیدن به مهریز و گشت و گذار دو سه روزه در این شهرستان و روستاهایش راهی شوند.
مهریز کجاست؟
استان یزد، با دارا بودن ۱۱ شهرستان، یک بخش مرکزی، و ۵ دهستان نام مهریز را به بلندی و زیبایی یک باغشهر یک می کشد. در توصیف مهریز گفته می شود که نامش را از مهرنگار، دختر انوشیروان ساسانی گرفته است. در مهریز ۲ میراث جهانی وجود دارد و تعدادی میراث ملی منطقه ای و طبیعی. قلعه خورمیز که از خشت و گل است و ساختش را منتسب به هرمز پسر انوشیروان می دانند، سنگ نگاره های کهن کوه ارنان، رباط زین‌الدین با قدمت صفوی، حمام استهریج با قدمت اواخر قاجار که موزه مردم‌شناسی شده، منار مسجد جامع مهرپادین یادگار قرن هشتم هجری قمری، خانه اخوان طباطبایی متعلق به دوره قاجار که محل نمایندگی میراث است و آب قنات حسن آباد هم از آن می گذرد، چشمه غربالبیز که آثار باستانی زیادی اطرافش کشف شده و الان برخی‌هایشان در موزه باغ پهلوان پور نگهداری می شود، قلعه سریزد یادگار اواخر دوران ساسانی و کوه ریگ که تفرجگاه ماسه‌ای مردم منطقه است و آب انبار و برج کبوتر هم دارد، همه از جمله میراث ملی مهریز محسوب می شوند.
میراث جهانی مهریز
باغ های پارسی یکی از زیباترین میراث های جهانی بشر هستند. در این میراث جهانی نام ۹ باغ از ۹ شهر ایران هم وجود دارد. باغ هایی که مصداق های الگوی یک باغی تمام عیار ایرانی هستند. استان یزد دو باغ را در این پرونده معرفی کرده است؛ باغ دولت آباد و باغ پهلوان پور مهریز.
در باغ پهلوان پور، قدمت میراث به اواخر دوران قاجار و دوران پهلوی اول می رسد. در باغ پهلوان پور بیشتر محو طبیعت و درختان کهنسال و البته نهر آبی می شوید که در میان باغ می خزد و آب قنات حسن آباد را با خود می برد؛ قناتی که نامش در پرونده قنات های ایرانی هم به ثبت رسیده و حالا میراث جهانی بشر محسوب می شود.
به گفته مدیر باغ جهانی پهلوان پور؛ پهلوان پور به عکس بقیه باغ های پرونده ثبت جهانی که باغ های حکومتی هستند، یک «باغ روستایی» محسوب می شود. مسیر آب در آن باغ ها طراحی و ساخته و هدایت شده اما اینجا این گونه نیست. آب راهش را می گیرد و می رود و کوشک بر مسیر آب ساخته شده است.
احمد زارع می گوید: از این باغ‌ها در شهرهای کویر مرکزی ایران چندین نمونه وجود دارد که شاخص‌ترینشان باغ پهلوان‌پور مهریز است و به همین دلیل هم نامش در پرونده ثبت جهانی آمده است. بنابراین اینجا در این باغ زیبا می‌توانید دو میراث جهانی را تماشا کنید همانطور که با سرخی انارهای انارستانش عکس یادگاری می‌گیرید یا می نشنید روی تخت های چوبی‌اش و یک فنجان چای و کیک یزدی می خورید.
یک ماز باستانی
قلعه سریزد نه تنها طعم انار می دهد بلکه قهوه یزدی هم یکی از چاشنی ها و خوراکی های معروف اش است. قلعه ای که داخل یک خندق قرار دارد و پیش از ورود به قلعه، خندق پیرامونش جلب توجه می کند. روی تابلوی ورودی نوشته: «قلعه سریزد از کهن‌ترین و بزرگترین صندوق امانات بانکی ایران و جهان بوده است و قدمت آن به دوره ساسانیان (قرن ۲ تا ۷ میلادی) می‌رسد. همچنین مورد استفاده قلعه ذخیره سازی غلات و مواد غذایی، پول، زیورآلات نیز بوده است.» حالا می توانید پس از گذشتن از دالان ورودی قلعه، از حسینعلی فهرجی، یک فنجان قهوه یزدی که احتمالا شما را به یاد قهوه انوشه کاشان هم می اندازد و در دیگ پخته می شود، بگیرید و بعد در تو در توی قلعه بگردید، گم شوید و عکس بگیرید و تا بالای سومین طبقه‌اش هم بروید. اینجا یک ماز باستانی است.
