ماهور مهراد شهرها به‌عنوان پیچیده‌ترین ساخته دست بشر، با ریسک‌های گسترده‌ای، هم به‌دلیل افزایش مخاطرات و هم به‌دلیل آسیب‌پذیری چندگانه‌شان مواجه هستند و با وجود پیشرفت فناوری‌های نوین، مخاطرات محیطی در بسیاری از شهرهای جهان هنوز حادثه‌ساز و بحران‌زاست. بنابراین بررسی و سنجش میزان و ابعاد تاب‌آوری شهرها و فضاهای شهری در مواجهه با مخاطرات […]
ماهور مهراد
شهرها به‌عنوان پیچیده‌ترین ساخته دست بشر، با ریسک‌های گسترده‌ای، هم به‌دلیل افزایش مخاطرات و هم به‌دلیل آسیب‌پذیری چندگانه‌شان مواجه هستند و با وجود پیشرفت فناوری‌های نوین، مخاطرات محیطی در بسیاری از شهرهای جهان هنوز حادثه‌ساز و بحران‌زاست. بنابراین بررسی و سنجش میزان و ابعاد تاب‌آوری شهرها و فضاهای شهری در مواجهه با مخاطرات محیطی و موضوعات تبعی آن امری ضروری است. چراکه حوادث طبیعی روی‌داده در سال های اخیر بیانگر این مطلب است که جوامع و افراد به صورت فزاینده‌ای آسیب‌پذیر شده و ریسک‌ها نیز افزایش یافته است. بااین‌حال، کاهش ریسک و آسیب‌پذیری، اغلب تا بعد از وقوع سوانح نادیده انگاشته می‌شوند.
بنابراین تاب‌آوری به‌عنوان مفهوم مواجهه با اختلالات، غافلگیری‌ها و تغییرات معرفی می‌شود. این در حالی است که مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در اینباره گفته است: سیل فروردین ماه امسال نشان داد که همه بخش‌ها از جمله شهرهای جدید ناگزیر از ارزیابی مجدد تاب آوری در برابر حوادث طبیعی و اتخاذ تصمیمات و به کارگیری اقدامات اجرایی در این زمینه است.
حبیب‌الله طاهرخانی ادامه داد: از این رو باید ضمن اسکن سریع از شرایط شهرها به انجام مطالعات دقیق در حوزه تاب آوری و شناسایی خلاء و نقاط ضعف و تهدید‌های پیش رو بپردازیم.
طاهرخانی با تاکید بر اهمیت بحث توسعه و تقویت پایه اقتصادی شهرها و شروع فعالیت‌های ارزش افزا در شهرهای جدید بیان کرد: برنامه مطالعه تاب آوری شهرها، برنامه‌های صرفه جویی و استفاده بهینه از منابع آب، خاک و انرژی، اجرای طرحهای آزمایشی، استفاده از آب خاکستری و بازچرخانی فاضلاب، استفاده بهینه از آب‌های سطحی، گسترش مزارع تأمین انرژی خورشیدی و اجرای طرحهای ازمایشی در زمینه صرفه جویی در مصرف انرژی در ساختمان و شهرسازی، جزو برنامه‌های نوآورانه و خلاقانه در مجموعه شهرهای جدید است.
دستورالعمل تاب آوری بیمارستان‌ها با همکاری سازمان مجری تدوین می‌شود
گفتنی است که نخستین کنفرانس بین‌الملی تاب‌آوری بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی در سالن پاکدامن وزارت راه و شهرسازی برگزار شد و رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از تدوین دستورالعمل تاب‌آوری بیمارستان‌ها با همکاری سازمان مجری ساختمان‌ها و تاسیسات عمومی و دولتی خبر داد.
محمد شکرچی‌زاده با تاکید بر اهمیت مدیریت تعمیر و نگهداری ساختمان‌های مهم به ویژه در شرایط بحران، ادامه داد: تاب آوری مراکز حیاتی و بیمارستان ها در شرایط بحران الزامی است که باید به آن همت گماریم زیرا کشور ایران کشور مخاطره‌خیزی است و باید در برابر این مخاطرات، آمادگی برای مقابله داشته باشیم.
شکرچی‌زاده با یادآوری اینکه در کشور ایران، کلانشهرها مراکز مهم جمعیتی به شمار می روند و باید در خصوص کاهش مخاطرات در مراکز حیاتی نهایت دقت را بعمل آوریم، توضیح داد: از سال ۹۵ که با حادثه پلاسکو مواجه بودیم، تا سال ۹۶ و زلزله سرپل ذهاب و سال ۹۸ سیل، همه و همه نشان داد که حتما باید برای تاب‌آوری شهرها رویکرد جدی داشته باشیم و اگر زلزله سرپل ذهاب در یکی از کلانشهرهای کشور رخ می داد میزان خسارات وارده چندین ده برابر میزان خسارات وارده بود.
شکرچی‌زاده با اشاره به این مطلب که حتما راهکارهای جدی برای کاهش مخاطرات و افزایش تاب‌آوری تهیه و تدوین می‌شود، خاطرنشان کرد: روز گذشته در جلسه ستاد فرماندهی سیل اعلام شد که تاکنون بیش از ۱۷ هزار میلیاردتومان اعتبار برای جبران خسارات به مردم تاکنون پرداخت شده است. معتقد هستیم که اگر پیشگیری کنیم و به مقاوم سازی ساختمان های موجود و با اهمیت بپردازیم و بر اساس ضوابط و مقررات ساخت و سازها در مناطق بی خطر انجام شود میزان خسارات بسیار کاهش می یابد و باید روی این نکات توجه بیشتری به وجود آید.
رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: با روش‌های علمی می توانیم وضعیت را بهبود بدهیم و به طور خاص باید توجه کنیم که وضعیت بیمارستان‌های موجود را بهبود بدهیم و اینکار را با مقاوم سازی ساختمان های بیمارستانی موجود آغاز کنیم.
شکرچی زاده همچنین اعلام کرد:مدیریت دارایی ها یکی از اقداماتی است که در دستورکار قرار دارد و باید به صورت یک فرهنگ در تمامی دستگاه‌ها و سازمان‌ها نهادینه شود.
به گفته رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، هزینه های مقاوم سازی تنها ۳۰ درصد از ۱۰۰ درصد احداث یک ساختمان جدید را به خود اختصاص می دهد بنابراین باید راهکارهای مقاوم سازی و بهسازی ملاک عمل قرار بگیرد.
رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: ابلاغ قانون مدیریت بحران گام جدی به سمت تاب آوری ساختمان ها و مراکز حیاتی و از آن مهمتر شهرهاست. امیدواریم با اجرای کامل این قانون فصل جدیدی در تاب آوری ایجاد شود.
۵۰ درصد بیمارستان‌های قدیمی مقاوم نیستند
این در حالی است که مدیرعامل سازمان مجری ساختمان‌ها و تأسیسات دولتی و عمومی نیز در همایش بین‌المللی تاب‌آوری بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی با اشاره به برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از ۱۲ پروژه بیمارستانی در سال ۱۳۹۸ گفت: افتتاح این بیمارستان‌ها از نیمه اول امسال آغاز شده و در حال حاضر نیز چهار پروژه بزرگ بیمارستانی مانند بیمارستان ۲۳۵ تختخوابی بروجن، بیمارستان ۱۳۰ تختی پارس آباد و بیمارستان ۲۲۰ تختی بهشهر آماده بهره‌برداری هستند.
محمد جعفر علیزاده با بیان اینکه ۵۰ درصد بیمارستان‌های قدیمی مقاوم نیستند، افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد بحث مقاوم‌سازی این فضاها مقرون به صرفه نیست.
در تهیه و تدوین طرح بهتاب ۴۰۰ نفر
تلاش کردند
سرپرست دفتر تهران برنامه اسکان بشر ملل نیز در سخنرانی خود با تاکید بر اینکه ضرورت دارد تا دیدگاه‌ها نسبت به مقاوم‌سازی و تاب‌آور کردن بیمارستان‌ها تغییر یابد، گفت: در تهیه و تدوین طرح بهتاب (تاب‌آور کردن بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی) بیش از ۴۰۰ نفر تلاش کردند.
مهمت امین آکدوگان سرپرست دفتر تهران برنامه اسکان بشر ملل متحد در نخستین کنفرانس بین‌المللی تاب‌آوری بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی با اشاره به حمایت مالی دولت ژاپن و فعالیت و همراهی وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و وزارت بهداشت در برگزاری کنفرانس فوق، گفت: در تهیه و تدوین طرح بهتاب (تاب‌آور کردن بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی) بیش از ۴۰۰ نفر تلاش و کوشش کرده‌اند.
سرپرست دفتر تهران برنامه اسکان بشر ملل متحد افزود: تجربه‌های گذشته نشان داد که مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی بسیار حائز اهمیت است و بیش از ساخت و احداث بیمارستان های جدید اهمیت دارد. زیرا از یکسو هزینه‌های کمتری را به کشور متحمل می کند و از سوی دیگر ساخت بیمارستان ها و عملکرد آنها نشان داده که باید بر روی مقاوم سازی و بهسازی ساختمان های بیمارستانی موجود، تمرکز بیشتری معطوف شود.
آکدوگان با اشاره به اینکه در ایران بهسازی و مقاوم‌سازی با رویکرد تاب‌آوری چندان مورد توجه نیست و احداث اولویت بیشتری دارد در حالیکه تجربه‌های موفق حاکی از آن است که باید مقاوم سازی و بهسازی با رویکرد تاب‌آوری در اولویت قرار بگیرد، ادامه داد: ضرورت دارد تا دیدگاه ها نسبت به مقاوم سازی و تاب آوری مراکز حیاتی و بیمارستان‌ها تغییر پیدا کند.
گفتنی است که متفکران حوزه شهرسازی همچون «هالینگ» تاب‌آوری را چنین تعریف می‌کنند: «تاب‌آوری عبارت است از معیاری از توانایی سیستم برای جذب تغییرات، درحالی‌که هنوز مقاومت قبلی را دارد». همچنین آکادمی ملی آمریکا (٢٠١٢) بر مباحث تاب‌آوری از دیدگاه «برنامه‌ریزی شهری و مدیریت بحران»، «جوامع تاب‌آور و پایدار»، «معیشت تاب‌آور» و «ایجاد جوامع تاب‌آور» تأکید کرده و لزوم توجه دولت‌ها به این مقوله را ضروری دانسته است.
تبیین تاب‌آوری در برابر تهدیدات، درواقع شناخت نحوه تأثیرگذاری ظرفیت‌های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرائی و جوامع شهری در افزایش و شناسایی ابعاد مختلف تاب‌آوری در شهرهاست. دراین‌میان نوع نگرش به این موضوع و نحوه تحلیل آن، از یک طرف در چگونگی شناخت تاب‌آوری وضع موجود و علل آن نقش کلیدی دارد و از طرف دیگر سیاست‌ها و اقدامات تقلیل خطر و نحوه رویارویی با آن را تحت‌تأثیر اساسی قرار می‌دهد. ازاین‌روست که تبیین رابطه تاب‌آوری در برابر تهدیدات و کاهش اثرات آن، با توجه به نتایجی که دربر خواهد داشت و تأکیدی که این تحلیل بر بُعد تاب‌آوری دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
