محمدحسین جعفری سمیع- دبیر گروه سیاسی/ بامداد دوشنبه بود که خبری فوری در خبرگزاری های بین المللی منتشر شد که حکایت از استعفای « خووان اوا مورالس»، رئیس جمهور بولیوی داشت. رئیس جمهوری که مدعی مبارزه با فقر ، فساد، تبعیض و از همه مهمتر مبارزه با امپریالیسم بود اما به تدریج آنچنان دچار عطش […]
محمدحسین جعفری سمیع-
دبیر گروه سیاسی/
بامداد دوشنبه بود که خبری فوری در خبرگزاری های بین المللی منتشر شد که حکایت از استعفای « خووان اوا مورالس»، رئیس جمهور بولیوی داشت. رئیس جمهوری که مدعی مبارزه با فقر ، فساد، تبعیض و از همه مهمتر مبارزه با امپریالیسم بود اما به تدریج آنچنان دچار عطش قدرت شد که تمام توانش را صرف ایجاد یک دیکتاتوری جدید در کشورش کرد و حتی به طور علنی قانون اساسی بولیوی را نیز زیر پا گذاشت تا تنها قدرت مطلقه این کشور کوچک آمریکای جنوبی باشد.
به گزارش«جمله» خوان اوا مورالس آیما که از سال ۲۰۰۶ ، قدرت را به دست گرفت حالا باید بین ماندن در بولیوی و تن دادن به محاکمه و یا پناهندگی به یکی از کشورهای سوسیالسیت آمریکای جنوبی یکی را انتخاب کند .
بولیوی و رئیس جمهوری که ظاهراً معمولی بود!
بولیوی کشوری ۱۰ میلیون نفری در همسایگی پاراگوئه، آرژانتین، شیلی، پرو و برزیل است که عموم مردم آن سرخ‌پوستان یا مستیزوها (دورگه سفید‌پوست-سرخ‌پوست) تشکیل می‌دهند. فقر، فساد اداری و مشکلات مدیریتی در آن چیزی نیست که پنهان‌شدنی باشد.
در اینترنت انبوهی از اطلاعات توام با رازآلودگی در مورد این کشور دور وجود دارد. گفته می‌شود بولیوی بزرگترین پناهگاه پروانه ای جهان است، بیشترین معادن نمک را دارند و سویا مهمترین محصول درآمدزا در کشور بولیوی است. آنها شیفته فوتبال هستند ولی یکی از کابوس‌های تیم‌های دیگر بازی در لاپاز پایتخت این کشور است.
در ارتفاع چشمگیر ۳۶۰۰ متر از سطح دریا نفس کشیدن برای غریبه‌ها دشوار است چه رسد به ۹۰ دقیقه بازی کردن؟ آنها در همین ارتفاع بسیاری از تیم‌های بزرگ را شکست داده‌اند. از جمله پیروزی خرد کننده ۱-۶ مقابل آرژانتین در مقدماتی جام‌جهانی ۲۰۱۰٫
درست همان سال هایی که کشور ما درگیر پدیده ای به نام پوپولیسم بود، خبرهایی از آن سوی کره زمین مخابره می شد که حکایت از پیروزی یک سرخ پوست فقیر در انتخابات بولیوی داشت.
حرکت های نمادین در راستای پوپولیسم
تقریباً ۹ سال پیش بود در آبان ماه سال ۱۳۸۹ بود که مورالس که برخی او را احمدی نژاد بولیوی خطاب می کردند، به دیدار همتای ایرانی خود یعنی محمود احمدی نژاد آمد. مورالس در سفر به ایران و در یک مسابقه دوستانه فوتسال به محمود احمدی‌نژاد پاس داد تا او گل بزند. کنار کریم باقری، فرهاد مجیدی و وحید طالب‌لو. در تیم مقابل که قرمز پوشیده بود، محمود خوردبین، غلامرضا رضایی، محمد نوری و مجتبی جباری توپ می‌زدند. با آنکه دو تیم در پایان مسابقه پنالتی زدند اما در سایت دولت آن وقت نوشتند بازی مساوی تمام شد!
برخی می‌گویند او توانسته فقر را تا اندازه‌ای کاهش داد اما حریف فساد اداری نشد چرا که خود و اطرافیانش همچون دیگر رهبران پوپولیسم جهان ،گرفتار در فساد شدند.
منتقدانش او را یک «پوپولیست» لقب دادند. در این چند سالی که مورالس روی کار بود، اقدامات متفاوتی از او دیدیم؛ مثلاً در حرکتی پوپولیستی در ۲۸ ژانویه ۲۰۰۶، حقوق خود را تا ۵۷ ٪ کاهش داد وبه ۱,۸۷۵ دلار در هر ماه رساند. او در حاضر مجرد است و با خواهرش زندگی می کند. او در بیشتر ملاقات هایش با مقامات رسمی سایر کشورها از پیراهنی سفید بدون کراوات استفاده می کرد، که این مسأله در زمان کنونی، کاری خارج از پروتکل های رایج و آداب دیپلماتیک است ، اما خب، پوپولیسم رسوم مختص به خود را دارد.
شادی مردم، انتقاد دولت‌های چپ‌گرا
استعفای مورالس سرانجام پس از آن عملی شد که ارتش و پلیس بولیوی بعد از ظهر یکشنبه از او سلب حمایت کردند و خواستار آن شدند که به خاطر بولیوی استعفا دهد.
مورالس همچنین شامگاه یکشنبه اعلام کرد که برای او یک حکم بازداشت «غیرقانونی» صادر شده است.
این خبر از سوی ولادیمیر یوری کالدورون، فرمانده پلیس بولیوی تکذیب و اعلام شد که چنین حکمی تنها علیه قضات دادگاه عالی انتخاباتی (TSE) صادر شده است. در مقابل لوئیس فرناندو کاماچو، یکی از مخالفان اصلی آقای مورالس که نقشی کلیدی در جنبش اعتراضی این کشور داشت، صدور چنین حکمی را تایید کرد.
دور جدید اعتراضات و درگیری‌ها در بولیوی پس از آن آغاز شد که در پی برگزاری انتخابات در ۲۰ اکتبر، دادگاه عالی انتخاباتی این کشور اعلام کرد آقای مورالس بار دیگر برای ریاست جمهوری این کشور برگزیده شده و به این ترتیب تا سال ۲۰۲۵ میلادی همچنان در قدرت باقی خواهد ماند.
حمایت دولت‌ها و احزاب چپ‌گرا از مورالس
در اولین واکنش‌ها میگل دیاز‌کانل و نیکلاس مادورو، رؤسای جمهور کوبا و ونزوئلا آنچه را که در بولیوی روی داده است «کودتا» خواندند و حمایت خود را از مورالس اعلام کردند.
دولت مکزیک اعلام کرد که آماده است به مورالس پناهندگی اعطا کند. سفارت این کشور در لاپاز نیز بسیاری از مقامات دولت مورالس و نمایندگان طرفدار او در پارلمان را پذیرفت.
برخلاف واکنش دولت‌های چپ آمریکای لاتین، ژائیر بولسونارو رئیس جمهور راست افراطی برزیل اعلام کرد که «تقلب» باعث استعفای آقای مورالس شده است.
در اروپا نیز ژان لوک ملانشون رهبر چپ‌گرای حزب «فرانسه تسلیم ناپذیر» با انتشار پیامی توییتری، تحولات روی داده در بولیوی را «کودتا» خواند و محکوم کرد.
ژانین آنز خود را رئیس جمهور اعلام کرد
در پی استعفای اوا مورالس، شمار قابل توجهی از چهره‌های مشهور سیاسی بولیوی نیز از مقام خود استعفا دادند از جمله معاون اول او، رؤسای مجالس نمایندگان و سنای این کشور، وزرا و بسیاری از نمایندگان پارلمان بولیوی.
شمار رو به فزونی استعفادهندگان باعث شده است که خلاء بزرگی در دستگاه قدرت بولیوی بوجود آید. بسیاری از مخالفان اصلی او از این فرصت استفاده و اعلام کرده‌اند که مطابق قوانین بولیوی حق خود می‌دانند پستهای خالی را پر کنند.
از جمله ژانین آنز، معاون دوم اوا مورالس در زمان ریاست جمهوری و از منتقدان اصلی او عصر یکشنبه در تلویزیون این کشور اعلام کرد که مطابق قانون اساسی تا زمان برگزاری انتخاباتی جدید، رئیس جمهور این کشور خواهد بود.
رفتار های پوپولیستی مورالس اگر برای بسیاری از مردم جهان عجیب به نظر
می آمد، برای مردم ما که مدت ۸ سال شاهد اینگونه رفتارها بودند عجیب نبود. مورالس نیز همچون دوست و همتای ایرانی خود یعنی محمود احمدی نژاد با شعارهایی همچون ایجاد عدالت و مبارزه با فقر توانست نظرها را به سوی خود جلب کند. حتی در برخی موارد نیز به ظاهر اقداماتش با استقبال اقشار محروم بولیوی همراه بود اما حقیقت آنجایی خودنمایی می کند که اقدامات پوپولیستی به رغم زیبایی های ظاهری و چهره عوام فریبانه اش، خسارات زیادی را می تواند به زیرساخت ها و اقتصاد کلان کشور وارد آورد، ضمن آنکه نسل جدید از مفسدان اقتصادی را متولد می کند.
مرد اول بولیوی زمانی که چاوز، از اصطلاح محور خوبی‌ها برای بولیوی، کوبا و ونزوئلا استفاده کرد، به سرعت این اصطلاح را تصدیق کرد و آن را مشت محکمی در مقابل آمریکا دانست با اقدامات عجیب غریبش، بیش از یک دهه، بولیوی را در اختیار داشت اما مردم بولیوی، بالاخره فهمیدند که به چه کسی رأی داده اند؛ مردی که برای تصاحب قدرت مطلقه در بولیوی دست به هر اقدامی زد و از هیچ عمل غیر اخلاقی کوتاهی نکرد. مردی که اقتصاد بولیوی را با سیاست های پوپولیستی سوسیالیستی تا مرز نابودی برده و شاید سال ها زمان لازم باشد که بولیوی بتواند به توسعه پایدار و اقتصادی با ثبات برسد.
در نهایت بسیاری از تحلیلگران معتقد هستند ، دوران پوپولیست بازی و سوسیالیست گرایی در دنیای امروز به سر آمده و نمی توان با این شیوه ها، نسبت به شهروندان، مهرورزی کرد و آنان را فریب داد چرا که سطح شعور سیاسی مردم در اکثر نقاط جهان افزایش چشمگیری داشته است.
