کاوه ایرانی روزنامه نگار بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که ایران در طول عمر چهل ساله جمهوری اسلامی با انواع تحریم‌ها دست و پنجه نرم کرده است و به قول معروف، این کشور زیر فشار تحریم‌ها «آبدیده شده» و «روش‌های مقابله» با آن را فراگرفته است. اما آنچه که در خصوص حرکت اخیر آمریکا […]
کاوه ایرانی
روزنامه نگار
بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که ایران در طول عمر چهل ساله جمهوری اسلامی با انواع تحریم‌ها دست و پنجه نرم کرده است و به قول معروف، این کشور زیر فشار تحریم‌ها «آبدیده شده» و «روش‌های مقابله» با آن را فراگرفته است. اما آنچه که در خصوص حرکت اخیر آمریکا قابل توجه است این است که جمهوری اسلامی هرگز مورد تحریم کامل نفتی قرار نگرفته بود. اما قرار گرفتن در شرایط تحریم کامل نفتی، وضعیتی را به وجود آورد تا طراحان استراتژیست کشور، به فکر گذار از این شرایط افتاده تا با برنامه ریزی خود از این حلقه تحریمی نیز عبور کنند.
به گزارش «جمله» وابستگی ایران به درآمد نفت غیرقابل انکار است، آنچه که مورد بحث است میزان این وابستگی است. این میزان بین ۳۵ تا ۷۰ درصد، بسته به اینکه از چه زاویه‌ای به مسئله نگاه کنیم برآورد شده است. نفت بیش از صد سال است که نه تنها اقتصاد ایران بلکه تحولات سیاسی و اجتماعی را در کشور رقم می‌زند. درصد بالای بیکاری، تورم، کاهش قدرت خرید خانواده‌ها، و شکاف‌های عظیم ثروت و درآمد از جمله نتایجی بوده‌اند که وابستگی به نفت برای ایران به ارمغان آورده است.
تلاش آمریکا برای تحریم نفتی ایران
دونالد ترامپ از زمان خروج از برجام و اعلام تحریم‌های تازه علیه دولت ایران در تلاش بوده تا زمینه‌های لازم را برای تاثیر هرچه بیشتر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران فراهم کند؛ از جمله افزایش فشار بر خریداران عمده نفت ایران، که در این بخش تا حد زیادی موفق بود.
کره جنوبی یکی از سه مشتری بزرگ نفت خام ایران، اولین کشوری بود که واکنش نشان داد و از سال گذشته از ایران نفت نخریده است. سئول برای نمونه در ماه ژوئیه و پیش از این تصمیم، روزانه ۱۹۴ هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده بود.
ژاپن نیز اوایل ماه سپتامبر سال گذشته از توقف واردات نفت از ایران خبر داد؛ چرا که شرکت‌های نفتی این کشور هنوز موفق به گرفتن معافیت از دولت آمریکا نشده‌اند.
چین و هند دو مشتری عمده نفت ایران اما برخلاف دیگران در تلاش بوده‌اند تا با وجود تحریم علیه ایران همواره به خرید نفت از این کشور ادامه دهند. با اینحال بر اساس گزارش های منتشر شده میزان خرید این دو کشور نسبت به گذشته بسیار کاهش داشته است.
دولت متخاصم آمریکا نیز با علم بر این موضوع، در یک سال گذشته تمام تلاش خود را به کار گرفته تا مانع صدور نفت ایران شده تا بدین وسیله بر فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم ها بیافزاید. دولت ترامپ هدف خود را از اعمال تحریم های همه جانبه، ایجاد نارضایتی عمومی و به تبع آن ایجاد ناآرامی ها و اعتراضات مردمی علیه حاکمیت عنوان کرده بود. اما با گذشت یکسال از اعمال این سیاست علیه کشورمان، دولتمردان آمریکا متوجه این واقعیت شدند که اتخاذ چنین سیاستی در کشوری همچون ایران نمی تواند پیروزی آنان را در پی داشته باشد. با اینحال در طول چند ماه اخیر افزایش تنش در منطقه خلیج فارس و دریای عمان تنها محصول سیاست های خصمانه دونالد ترامپ علیه ایران بوده است.
برای صادرات نفت از هر روشی استفاده می کنیم
بیژن زنگنه وزیر نفت که برای شرکت در سومین مجمع بین‌المللی انرژی به روسیه سفر کرده، در حاشیه این سفر چهار روزه با خبرگزاری اسپوتنیک گفتوگو کرد و به پرسش‌هایی درباره وضعیت صادرات نفت و صنایع پتروشیمی ایران پاسخ داد.
بیژن نامدار زنگنه در پاسخ به پرسشی درباره نگرانی‌های آمریکا درباره مسیرهای دریایی غیرشفاف انتقال نفت ایران و استفاده از روش‌های مختلف برای این کار تاکید کرد که جمهوری اسلامی تمام تلاش خود را برای فروش نفت به کار می‌بندد و برای آن «از هر روشی» استفاده می‌کند.
او در این گفتوگو که یک‌شنبه ۱۴ مهر در پایگاه خبری (شانا) منتشر شد، تصریح کرده که جمهوری اسلامی فروش نفت را «حق مشروع» خود می‌داند و تسلیم تحریم‌های آمریکا نمی‌شود.
پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت سال گذشته تحریم‌های لغو یا تعلیق شده علیه ایران دوباره اعمال شدند. این تحریم‌ها در ماه‌های گذشته شدت گرفته‌اند.
آمریکا هدف از تشدید تحریم‌ها را به صفر رساندن صادرات نفت و وارد کردن «فشار حداکثری» بر جمهوری اسلامی به منظور کشاندن ایران به پای میز مذاکره عنوان می‌کند. چشم‌انداز این مذاکرات دست یافتن به توافق جدیدی عنوان می‌شود که برای همیشه به نگرانی‌ها در مورد برنامه اتمی، فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه‌های موشکی تهران خاتمه دهد.
جمهوری اسلامی در ماه‌های پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای به طور میانگین بیش از دو و نیم میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کرد.
مطابق گزارش‌ها فروش نفت ایران در ماه‌های گذشته به ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. برخی برآوردها این میزان را تا ۲۰۰ هزار بشکه و حتی کمتر ارزیابی می‌کنند.
وزارت نفت در مورد میزان واقعی فروش نفت آمار دقیقی ارائه نمی‌کند چرا که در شرایط فعلی چنین آماری همچون اسرار استراتژیک جنگی در زمان جنگ محسوب می شود. هرچند برخی از رسانه های داخلی همچون صدا و سیما در ماه های گذشته برخی اطلاعات محرمانه فروش نفت کشور را به دلایل نامشخص رسانه ای کردند، اما مسئولان وزارت نفت این اطلاعات را در حیطه اطلاعات طبقه بندی شده می دانند.
برخی از رسانه های اروپایی، اظهارات زنگنه در گفتوگو با اسپوتنیک در مورد استفاده ایران از هر روش ممکن برای فروش نفت تایید کننده گزارش‌هایی ارزیابی کردند که بر مبنای آنها یکی از این روش‌ها استفاده از واسطه‌ها با دادن تخفیف‌های قابل ملاحظه است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا تا کنون صدها فرد، شرکت، موسسه مالی و نفتکش را به ظن همکاری با ایران تحریم کرده و به خاطر دخالت در نادیده گرفتن تحریم‌ها به پرداخت جریمه محکوم کرده است.
وزیر نفت ایران خبرهای منتشر شده درباره طرح تاسیس دو واحد پتروشیمی در کناره دریای خزر را تائید کرده و به اسپوتنیک گفته است: «به‌طور کلی، صنعت پتروشیمی در ایران به سطحی قابل قبولی رسیده است؛ ما هم اکنون از فروش محصولات پتروشیمی ۱۸ میلیارد دلار درآمدزایی داریم و برنامه داریم که این رقم در دو سال آینده به ۲۵ میلیارد دلار و پس از ۶ سال به ۳۷ میلیارد دلار برسد.»
خط لوله‌ای برای دور زدن تنگه هرمز
با افزایش تنش‌ها در خلیج فارس، به خصوص آب‌راه حساس هرمز، جمهوری اسلامی چندی پیش از پیگیری طرحی خبر داد که در صورت اجرایی شدن به این کشور امکان می‌دهد بخشی از نفت خود را از طریق دریای عمان صادر کند.
وزیر نفت می‌گوید این طرح شامل یک خط لوله با ظرفیت انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت به پایانه‌ای در منطقه مکران، نزدیک بندر جاسک است که امیدوار است کار احداث و بهره‌برداری از آن تا سال ۲۰۲۱ به پایان برسد.
به گزارش شانا، تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت مرداد ماه امسال گفته بود که این پروژه برای احداث یک خط لوله ۴۲ اینچی در مسیری حدود هزار کیلومتر تعریف شده که شامل «پایانه دریافت نفت، ۲۰ مخزن به ظرفیت مجموع ۱۰ میلیون بشکه و تاسیسات جانبی از جمله ۳ عدد گوی شناور و اسکله صادراتی» نیز می‌شود.
پیشرفت پروژه‌های بالادستی صنایع نفت و گاز جمهوری اسلامی به دلیل تحریم‌های آمریکا و خودداری شرکت‌های بین‌المللی از سرمایه‌گذاری و همکاری با ایران با مشکلات جدی روبرو هستند.
با این همه بیژن زنگنه می‌گوید ایران تکمیل برای این پروژه تنها به منابع خود اتکا دارد. او در عین حال تاکید کرده که جمهوری اسلامی از سرمایه‌گذاری خارجی «به خصوص از طرف روسیه”» استقبال می‌کند.
