نیلوفر منصوری/ دبیر گروه گردشگری- سالن فجر وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی روز چهارشنبه میزبان فعالان در عرصه موزه داری بود. در نخستین نشست تخصصی کمیته های مدیریت بحران و حفاظت پیشگیرانه موزه ها مدیران موزه های ستادی تهران در این سالن جمع شده بودند تا آخرین دستاوردها و برنامه های خود […]
نیلوفر منصوری/
دبیر گروه گردشگری-
سالن فجر وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی روز چهارشنبه میزبان فعالان در عرصه موزه داری بود. در نخستین نشست تخصصی کمیته های مدیریت بحران و حفاظت پیشگیرانه موزه ها مدیران موزه های ستادی تهران در این سالن جمع شده بودند تا آخرین دستاوردها و برنامه های خود را اعلام کنند. معاون میراث فرهنگی کشور با بیان اینکه دستورالعمل حفاظت پیشگیرانه موزه‌ها تدوین شد گفت: کمیته‌های بحران در تمام موزه‌ها و استان‌ها تشکیل شدند. محمدحسن طالبیان با بیان اینکه مجموعه آتش‌نشانی برای آموزش به کارشناسان و مدیران موزه‌ها اعلام آمادگی کرده به‌طوری‌که چند روز پیش این آموزش‌ها از موزه ملی آغاز شد و این روند ادامه خواهد داشت، گفت: دو سال است به طور جدی به موضوع بحران پرداخته‌ایم، پیشگیری از موضوع بحران بسیار مهم‌تر و ارزان‌تر است.
در سال های گذشته تمام کشورها، آموزش و توانمندسازی های خود را روی موضوع پیشگیری قرار دادند تا بدانند در زمان وقوع بحران چه کارهایی باید انجام دهند. معاون میراث فرهنگی کشور معتقد است که همکاران ما در این خصوص آموزش کامل دیده باشند و با این مباحث آشنا شوند. تا کنون همکاری نزدیکی با سازمان آتش‌نشانی و بخش امدادی برای آشنایی آنها با وضعیت موزه‌ها داشته‌ایم و به این منظور چندین کارگاه در این زمینه برگزار شده است.
محمدحسن طالبیان با اشاره به وجود مباحث نظری و تئوری در خصوص حفاظت پیشگیرانه اضافه کرد: با این وجود معتقدیم راهکارهای عملی مهم‌تر هستند. او با تاکید بر این که دستورالعمل حفاظت پیشگیرانه موزه ها تدوین و کمیته های بحران در تمام موزه ها و استان ها تشکیل شده است، گفت: تعدادی از استادان دانشگاه و دستگاه های مربوطه در این نشست حضور دارند تا به تبادل اطلاعات بپردازیم و به یک اولویت بندی مشخص برای انجام کارهای عملیاتی بیشتر برسیم.
معاون میراث فرهنگی کشور گفت: سوانح متعددی از جمله آتش سوزی میدان حسن آباد، مسجدجامع تهران و … نشان می دهند که باید با یکدیگر در حوزه پیشگیری از آتش سوزی همکاری کنیم. قطعا حفاظت پیشگیرانه به مرمت آثار تاریخی ارجحیت دارد و می تواند کمک کند اتفاق ناگواری در آینده رخ ندهد.
وی گفت: ما کارهای مختلفی انجام دادیم، کلیاتی از مواردی حفاظتی و پیشگیرانه را در قالب آیین نامه ای برای موزه ها تهیه شده و به بقیه استان ها ابلاغ کرده ایم. کمیته بحران نیز در این زمینه شکل گرفته است.طالبیان با اشاره به احتمال بروز حوادثی مانند آتش سوزی در همه جای دنیا، اظهار کرد: این سوانح فقط مربوط به ایران نیست بلکه به همه جای دنیا اختصاص دارد. می توان به آتش سوزی موزه برزیل، کلیسای نوتردام، حسن آباد، مسجد جامع ساری، بازار تبریز و… اشاره کرد. خوشبختانه در ایران پس از وقوع این حوادث به سرعت کار بازسازی آغاز شد و این نشان دهنده آمادگی همکاران ما است، هر چند این آمادگی باید در بخش پیشگیری نیز وجود داشته باشد.
حفاظت پیشگیرانه
مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی نیز در افتتاح این برنامه، مدیریت بحران در کشور را یکی از موضوعات مهم دانست و افزود: هر موزه باید کمیته بحرانی داشته باشد و براساس دستورالعمل‌هایی که به آنها ارسال می‌شود باید عمل کنند.
محمدرضا کارگر افزود: شرح وظایف درخصوص حفاظت پیشگیرانه موزه ها وجود دارد و مدیران آنها باید براساس آن اقدام کنند.
بازرسی دوره ای
دبیر کمیته مدیریت بحران و حفاظت پیشگیرانه موزه های کشور هم در این نشست گفت: وحدت فرماندهی، تشکیل مدیریت بحران و مرکز کنترل اضطراری، تشکیل کارگروه‌های تخصصی بر اساس نیازها، شناخت بحران و ریسک در موزه‌ها از طریق بازرسی دوره‌ای، اطلاعات پایش و چک لیست‌ها از جمله وظایف این کمیته اصلی است.
فاطیما محسنی افزود: بخشی از دستورالعمل در فاز پیشگیری شامل تهیه، تدوین مقررات و ضوابط برای اطمینان از تأمین مقاومت و امنیت در طراحی و ساخت موزه‌های جدید و مقاوم‌سازی، اصلاح و رفع معایب بالابرنده ریسک در موزه‌ها در معماری، مکانیکال، الکتریکال، مطالعه شناخت و شناسایی خطرهای اقلیمی، بافت، آسیب‌های سازه‌ای و غیر سازه‌ای موزه و تکمیل چک لیست‌ها، مقاوم‌سازی تأسیسات و معماری موزه‌های موجود در مقابل حوادث بر اساس ضوابط و مقررات است.
در معماری بناها باید راه فرار تعبیه شود
معاون حفاظت و پیشگیر از حریق سازمان آتش‌نشانی درباره پیشگیری و واکنش مناسب در برابر آتش‌سوزی در موزه‌ها گفت: سازمان آتش‌نشانی بر دو اصل حفاظت از جان انسان‌ها و حفاظت از اموال و سرمایه آنها استوار است. در بخش موزه‌ها نگاه فنی و تخصصی داریم.
محمود قدیری افزود: ساختمان‌ها اگر سیستم آتش‌نشانی و پوشش مقاومت حریق داشته باشند فرو نمی‌ریزند. باید استانداردهای بین‌المللی را از جنبه‌های مختلف نگاه کنیم. در معماری یک ساختمان باید راه فرار وجود داشته باشد و سیستم به گونه‌ای طراحی شده باشد که ایمن باشد.
لزوم توجه به چیدمان آثار برای زمان کمک‌رسانی
رییس کارگروه میراث‌فرهنگی سازمان آتش‌نشانی نیز در سخنانی گفت: در پیشگیری از حریق دو رویکرد عامل و غیرعامل داریم. رویکردی که باید برای میراث‌فرهنگی داشته باشیم، رویکرد عملکردی کارامحور است. این رویکرد پس از پیشرفت علوم پایه مرتبط با حریق و شناخت بیشتر رفتار حریق از حدود دهه ۱۹۷۰ میلادی با ایمن‌سازی ساختمان‌ها با نگاه دقیق‌تری نسبت به شرایط خاص پروژه همراه شد.
علی طهرانچی تاکید کرد: در راستای پیشگیری، کاهش آسیب پذیری از حریق و حوادث، باید با توجه به مقیاس و اهمیت بنا یا مجموعه، تیمی متشکل از راهبر و اعضا آن با تخصص های مورد نیاز تشکیل داد به طوری که نقش هر کدام از افراد نیز مشخص، مکتوب و ابلاغ شود.
طهرانچی با بیان اینکه علائم گرافیکی در برخی از موزه‌های تهران برای نشان دادن راه فرار در مواقع بروز حوادث، کم است، اظهار کرد: باید به چیدمان اشیا توجه کرد تا امکان امداد رسانی به مجموعه‌ها وجود داشته باشد.
