سعید غروی مشارکت اجتماعی دربرگیرنده انواع فعالیتهایی است که در سطوح مختلف فردی و جمعی، نهادها و سازمانها و در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی امکان تأثیرگذاری و تعیینکننده بودن را برای شهروندان یک جامعه فراهم میآورد. دامنه مشارکت اجتماعی میتواند از کنشهای فردی و غیررسمی تا فعالیتهای جمعی و رسمی گسترده باشد و […]
سعید غروی
مشارکت اجتماعی دربرگیرنده انواع فعالیتهایی است که در سطوح مختلف فردی و جمعی، نهادها و سازمانها و در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی امکان تأثیرگذاری و تعیینکننده بودن را برای شهروندان یک جامعه فراهم میآورد.
دامنه مشارکت اجتماعی میتواند از کنشهای فردی و غیررسمی تا فعالیتهای جمعی و رسمی گسترده باشد و مطابق با کنشی که صورت میگیرد، در اندیشه کنشگر نیز ذهنیتی از تأثیرگذاری، مفید بودن، قرار گرفتن اراده فردی در جهت اراده جمعی، مسئولیتپذیری، تعهد اجتماعی و… شکل میگیرد. بهاینترتیب میتوان گفت شکلگیری چنین ذهنیتی است که کنشگران را به مشارکت و فعالیت ترغیب میکند؛ بنابراین تا زمانی که یک چنین ذهنیتی برای شهروندان و افراد یک جامعه ایجاد نشود، نمیتوان از شهروندان انتظار داشت در راستای مشارکتهای اجتماعی و مدنی فعالیت کنند. یکی از راههای شکلگیری ذهنیت مشارکت اجتماعی، فعالیت و عملکرد نخبگان و اندیشمندان اجتماعی، فرهنگی و سیاسی میباشد.
درصورتیکه در فضای جامعه مدنی چنین فرصتی فراهم باشد و این افراد بتوانند در عرصه جامعه مدنی فعالیت داشته باشند، میتوانند در مشارکت و عملکرد اجتماعی عامه مردم تأثیر بهسزایی داشته باشند. از دیگر عوامل مؤثر بر شکلگیری ذهنیت مشارکت اجتماعی، عملکرد مسئولان و هدفگذاریهای نهادها و سازمانها میباشد. وقتی که مسئولان نهادها و سازمانها مرتبط به اهمیت مشارکت و عامه مردم آگاه باشند و بتوانند اعتماد شهروندان را جلب کنند، مشارکت اجتماعی شکل میگیرد. چنین فرآیندی نیاز به سازوکارهایی دارد که تعامل و ارتباط دوسویه را بین سازمانها و شهروندان برقرار سازد. بهعبارتدیگر برای شکلگیری این ارتباط دوسویه نیاز به واسطههایی است که هم دیدگاههای سازمانها را برای مردم مطرح سازد، هم نظرات مردم را برای مسئولین و سازمانها منعکس کند. احزاب، تشکلها، انجمنها و رسانهها میتوانند چنین نقشی را ایفا کنند؛ درواقع برای شکلگیری این ارتباط دوسویه وجود این واسطهها ضروری میباشد.
عامل مهم دیگر در مشارکت اجتماعی خواست و اراده خود شهروندان است. درهرحال وقتی حضور و فعالیت اجتماعی شهروندان مطرح میشود، خواست و اراده جمعی که بر اساس هویتهای فرهنگی شکل میگیرد، نقش مهمی در مشارکت اجتماعی شهروندان ایفا میکند. همچنین حضور تمامی شهروندان و تأثیر هر فرد بر فرد دیگر نیز تأثیرگذار و غیرقابل انکار است. یک شهروند بهعنوان یک کنشگر میتواند یک گروه یا انجمن خودجوش تشکیل دهد، سایر شهروندان را به فعالیت ترغیب کند و حتی بسیاری از رفتارهای فرهنگی و ارزشمند در محیطهای عمومی، میتواند سایر شهروند را تشویق و ترغیب و همراهی کند. بنابراین در کنار مسائل کلان و ساختاری، شهروندان بهعنوان یک کنشگر ساده میتوانند در ایجاد ذهنیت مثبت مشارکت اجتماعی نقش مهمی ایفا کنند.