نیلوفر منصوری دبیر گروه گردشگری درآمد مالی حاصل از فروش نفت، از مهمترین دارایی های کشورهایی است که این ماده با ارزش از منابع ملی آنها محسوب می شود. این در حالی است که بسیاری از منابع فرهنگی و اجتماعی آنها در این بین مغفول می ماند. دارایی های همانند بناهای تاریخی از درآمدزایی نفت […]
نیلوفر منصوری
دبیر گروه گردشگری
درآمد مالی حاصل از فروش نفت، از مهمترین دارایی های کشورهایی است که این ماده با ارزش از منابع ملی آنها محسوب می شود. این در حالی است که بسیاری از منابع فرهنگی و اجتماعی آنها در این بین مغفول می ماند. دارایی های همانند بناهای تاریخی از درآمدزایی نفت مهمتر است. زیرا که فرهنگ و تمدن یک ملت را در معرض دید دیگر ملت ها و کشورها قرار می دهد. چگونگی حفظ هویت تاریخی ملت ها در عین مدرن و پیشرفته شدن، دغدغه بسیاری از کشورهای دارای بافت تاریخی هر چند اندک است. زیرا با حفظ بناهای تاریخی و جذب گردشگر می توان بخشی از بودجه مورد نیاز کشور را تامین کنند. به درستی می دانند که با گذر زمان منابع نفتی پایان می یابد و شاید با گذر زمانی طولانی بتوان به این منابع دست یافت، این در حالی است که گذر دوره های زمانی که یک بنای تاریخی به چشم دیده است هرگز قابل بازیابی نیست.
بافت‌های تاریخی در ایران، یادگاران ارزشمند ادوار مختلف تاریخی است که ارزش تاریخی و جایگاه هویتی شهرها را تعریف می کنند. به همین دلیل است که ملت ها نهایت سعی خود را در نگهداری و احیاء آثاری که تاریخ نیاکانشان را در دل دارد به کار می برند. گاه حتی این آثار آنقدر ارزشمند است که مایه فخر جهان است و در فهرست آثار جهانی ثبت می شود.
اواخر هفته گذشته در همایشی از در منزل تاریخی آیت الله شهید حسن مدرس – فقیه، سیاستمدار شیعه دوران مشروطه – از حافظان بناهای تاریخی منطقه ۱۲ تهران تجلیل شد. ۴۹ فعال حوزه مرمت و بازسازی بناهای تاریخی که در یکسال اخیر توانسته بودناند بناهای قدیمی را حفظ و مجدد احیا کنند. در این مراسم احمد مسجد جامعی، محمد سالاری و حسن خلیل آبادی اعضای شورای اسلامی شهر تهران، سید احمد محیط طباطبایی رئیس شورای بین المللی موزه های کشور(ایکوم)، علی محمد سعادتی شهردار منطقه ۱۲ و نصرالله حدادی نویسنده حوزه مرمت شهری حضور داشتند.
زندگی مرده در قلب پایتخت
به گفته عضو شورای اسلامی شهر تهران زندگی در محدوده تاریخی و قلب پایتخت (منطقه ۱۲) مرده است و پر هیاهو نیست. احمد مسجدجامعی معتقد است که احیای بافت‌های تاریخی با بخشنامه محقق نخواهد شد و مهمترین مشکل در این مناطق مرده بودن زندگی و کاهش سکونت مردم در بافت تاریخی از جمله محله های عودلاجان و سرپولک است.وی افزود: زمانی این محله های تهران مملو از جمعیت و همسایه بود و هم اکنون زندگی در این محلات تاریخی از بین رفته و نمی توان به صورت مصنوعی و بخشنامه‌ای آنها را احیا کرد. هم اینک به استثنای حاشیه های فعال بافت تاریخی، مابقی کاربری منازل مسکونی به انبار یا خوابگاه و مسافرخانه تبدیل شده است.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران بیان کرد: هیچکس دلش برای این بافت نمی سوزد و مادامی که این مشکل در بافت اصلی محلات حکمفرما باشد، زندگی در محله عودلاجان و بافت تاریخی منطقه ۱۲ باز نخواهد گشت و با تزریق موردی امکانات، رشد انسانی در این محیط فراهم اتفاق نخواهد افتاد.
مسجد جامعی معتقد است: حضور سرمایه گذاران در این مناطق ارزشمند است و وظیفه ما این است که با مدیریت، حضور این افراد را تقویت کنیم چرا که احیای این محیط برای آنها سود آور است.
شهردار منطقه ۱۲ تهران نیز هدف از برگزاری این نشست ها را ارج نهادن به فعالان عرصه هنر و معماری دانست و گفت: امیدواریم این نگاه به جریان و اندیشه عمومی تبدیل شود چرا که تهران تاریخی بزرگ و ارزشمند دارد.
به گفته سعادتی حضور این هنرمندان مایه دلگرمی برای نسل های آینده است؛ همه تلاش مدیران شهری این بوده تا جریان مرمت، احیا، بازسازی و مناسب سازی مبتنی بر زندگی امروزه در قلب پایتخت اجرایی شود.
توجه به نمای شهری
در همین زمینه، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران نیز با اشاره به ضرورت توجه به نمای شهری در احداث ساختمان ها اظهارداشت: نمای ساختمان های شهری به استثنای اصفهان در شورای چهارم شورا مورد توجه قرار گرفت و پیش از آن هیچ توجهی به این موضوع وجود نداشت. به گفته محمد سالاری هم اکنون جنبش عمومی کمیته نماها در مناطق ۲۲ گانه مرکب از متخصصان شهری، معماران، شهرسازان، دانشگاهیان، تشکل های حرفه ای صنفی و ناظران کمیسیون معماری شورا تشکیل شده است و حق رای خواهند داشت.
وی با بیان اینکه هیچ پرونده‌ای در شهرداری بدون اینکه نقشه آنها مبتنی بر اصول معماری و شهرسازی بررسی شود پروانه نمی‌گیرد، اظهارداشت: این موضوع گام اساسی در هویت بخشی تهران خواهد بود.رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران افزود: قرار شد در فرآیند صدور پروانه و در اصل حقوق مکتسبه ۹۶۰ هزار پارسل (محدوده)در محدوده ۷۰۰ کیلومتری پایتخت در سامانه شهرسازی معماری تصویب شود.
آنگونه که سالاری می گوید: در این سامانه یکپارچه شهردار، اعضای شورا و هیچ یک از شهرداران و معاونان معماری مناطق حق عدول از مقررات را ندارند. و دوره پنجم شورا در این باره به مدیریت خواهد پرداخت. با این رویکرد معاونت معماری و شهرسازی که در حوزه درآمدزایی مشکلاتی دارد، این سامانه یکپارچه را تایید کرد.
به گفته رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران؛ در این سامانه بَر و کف ۹۶۰ هزار پارسل مشخص و کد ارتفاعی تمامی اضلاع و ارتفاع ملک‌ها در سامانه شهرسازی قرار گرفته است.
سرمایه های اصلی شهر
موزه های دنیا موضوع خانه های تاریخی را در اولویت های کاری خود قرار داده اند چرا که بخشی از هویت و فرهنگ جامعه در این بناها نمایان است. رئیس شورای بین المللی موزه های کشور (ایکوم) نیز با بیان این مطلب گفت: بافت تاریخی منطقه ۱۲ تهران از لحاظ کالبدی و تاریخی آن می بایست مورد تحقیق قرار گیرد چرا که در این محیط ها تاریخچه، فرهنگ، آداب و رسوم خاصی نهفته است.
سید احمد محیط طباطبایی کاربری فرهنگی را بهترین راه حل برای زنده کردن این بافت ها برشمرد و گفت: نمونه این موضوع را می توان در بنای باغ نگارستان به وضوح دید که با تغییر و شیوه کاربری مخاطبان زیادی را به این محیط جذب کرد.
اما آنچه که مشخص است، حفظ بناهای تاریخی و هر عنصر معنی دار در شهر تهران که در جریان زندگی شهر قرار دارد برای حفظ هویت تاریخی در تهران دارای اهمیت است در غیراینصورت تهران با توجه به توسعه سریع خود هویتش را از دست می‌دهد. بنابراین در کنار حفظ این بناها، مناطق تاریخی را باید از حالت ایزوله خارج و به بخش های دیگر شهر متصل کرد و با ایجاد کاربری های جدید به جذابیت های بخش های تاریخی شهر برای جذب گردشگر بیشتر افزود.
