جمعیت جوان به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار کشورها به شمار می‌رود. نیروی مولد و جوان به عنوان یکی از پایه‌های اصلی قدرت و رشد اقتصادی – اجتماعی کشورها محسوب می‌شود. قدرت و توسعه هر کشور در رابطه با نیروی انسانی و جمعیت معنا پیدا میکند. حرکت به سمت توسعه همه جانبه نیاز جدی […]
جمعیت جوان به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار کشورها به شمار می‌رود. نیروی مولد و جوان به عنوان یکی از پایه‌های اصلی قدرت و رشد اقتصادی – اجتماعی کشورها محسوب می‌شود. قدرت و توسعه هر کشور در رابطه با نیروی انسانی و جمعیت معنا پیدا میکند. حرکت به سمت توسعه همه جانبه نیاز جدی به توسعه و ارتقاء سرمایه انسانی دارد. یکی از مهمترین مولفه‌های سرمایه انسانی، وضعیت سلامت مردم است.
خوشبختانه امید به زندگی زنان و مردان در کشورمان در طول ۵ سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و در حال حاضر امید به زندگی به بیش از ۷۵ سال رسیده است. کشور ما سال‌ها از جمعیت جوان برخوردار بوده و همچنان لازم است این ثروت حیاتی حفظ و تقویت شود. متاسفانه در سال‌های اخیر روند باروری در کشور شیب نزولی داشته است.درصد زوجهای جوانی که پس از ازدواج و آغاز زندگی مشترک رغبتی به فرزند آوری ندارند، رو به افزایش است. همین اتفاق موجبات رشد روند پیر شدن جمعیت را موجب شده است.کاهش وجود اقشار جوان که طبقه فعال و کاری جامعه را تشکیل می‌دهند شرایطی را به وجود آورده است که آگاهان به مسائل جمعیت شناسی و پزشکی استان برای آگاهی دهی به جوانان در باره خطرات ادامه این روند هشدار داده اند.بر اساس اطلاعات موجود، در حال حاضر، به طور متوسط حدود ۴ سال پس از ازدواج اولین فرزند زوجین به دنیا می‌آید. همین عدد برای فاصله بین فرزند اول و دوم حدود ۵ سال است. این در حالی است که متوسط سن ازدواج هم افزایش یافته است. روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در همین راستا اقدام به بررسی راهبردهای این دانشگاه برای صیانت ازجمعیت وفرزندآوری کرده است و درگفتگو با کارشناسان حوزه‌های مختلف درباره اقداماتی که باید برای جوانانی که امکان بارداری ندارند، صورت گیرد و همچنین مخاطرات ادامه این سیر برای آینده جامعه را مورد بررسی قرار داده است.
صیانت از حقوق خانواده با تصویب طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده
سرانجام پس از چندسال، طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به تصویب رسید. در راستای اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت باید برنامه‌ریزی‌های منسجم و گفتمان محور با حضور روانشناسان، اقتصاد دانان و جامعه شناسان مورد تحلیل و ارزیابی دقیق قرار گیرد. در چند سال گذشته نرخ ازدواج و فرزندآوری به طور چشمگیری کاهش یافته و حالا با تصویب طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در اولویت است و در همین زمینه تسهیلاتی را در زمینه‌های مختلف برای آنان در نظر گرفته شده است.با تصویب این قانون گام موثری در راستای ریل گذاری قانونی در جهت از حمایت از خانواده و در اولویت قرار گرفتن نیازهای آنها برداشته شده است و با اجرای موثر آن توسط دولت محترم گام عملی در راستای حمایت از منافع خانواده‌ها برداشته خواهد شد.
منافع خانواده‌ها در اولویت طرح جوانی جمعیت
در حالی که در سه دهه اخیر به دنبال سیاست‌های جمعیتی و رواج تک فرزندی، کشور در آستانه بحران سالمندی قرار گرفته است، سرانجام با قانون شدن طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت قرار است به زوجهای جوان تسهیلات ویژه‌ی برای فرزندآوری اعطا شود، آنچه که امید می‌رود با اجرایی شدن صحیح گره از دغدغه‌های جمعیتی کشور در سال‌های آینده باز کند. طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که با موافقت نمایندگان بر اساس اصل ۸۵ در کمیسیون ویژه‌ای در مجلس بررسی، سپس برای تصویب نهایی به شورای نگهبان ارسال شد، سرانجام تبدیل به قانون شد.
۱۲ درصد فرزند در کشور در زنان بالای ۳۵ سال؟
در همین راستا دکتراقدس عبادی سرپرست اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مازندران گفت: اوج سنین باروری در کشور ما و بر اساس آمارهای رسمی مرکز آمار ایران در سنین ۲۰ تا ۳۵ سالگی بانوان است، هرچند که حدود ۱۷ درصد موالید کشور در خانم‌های بالای ۳۵ سال است. اما به هر حال اوج باروری خانم‌های کشور و بیشترین میزان فرزندآوری در بین ۲۰ تا ۳۵ سالگی بانوان کشور است. وی معتقد است که در کنار این موضوع شرایط فرهنگی اجتماعی و عوامل اقتصادی نیز از تاثیر برخوردار بوده است.در استان مازندران میانگین سنی مادران که در سال ۱۳۸۹، ۲۷ سالگی بوده در سال ۹۹ به ۳۰ سال رسیده است که نشان می‌دهد مادران دیرتر به فرزندآوری فکر می‌کنند.
چگونگی پوشش هزینه‌های درمان ناباروری IVF و IUI؟
دکترعبادی اظهارداشت: درمورد پوشش هزینه درمان ناباروری بودجه و منابع خوبی در نظر گرفته شد و با منابعی که مجلس شورای اسلامی برای سال ۱۴۰۰ تخصیص داد و برآورد این است که برای اکثریت کسانی که بر اساس پروتکل‌های وزارت بهداشت درخواست خدمت می‌کنند، امکان ارائه خدمات ( IUI و IVF و سونوگرافی…) وجود خواهد داشت.
مراکز ناباروری تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مازندران
دکترعبادی با بیان اینکه تمام خدماتی که درمراکزخصوصی ناباروری در سطح استان صورت می‌گیرد، در مراکز دولتی و زیر نظر پزشکان متخصص به صورت کامل ارائه میگردد گفت: مراکز ناباروری تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مازندران شامل سه مرکز خصوصی و یک مرکز دولتی است که کلیه خدمات درمان ناباروری به صورت فوق تخصصی در این مراکز ارائه می‌شود. مرکز دولتی در بیمارستان امام ساری واقع هست تنها مرکز ناباروری هست که در این طرح حمایت مالی زوجهای ناباروردرآن اجرا و در بعضی موارد تا ۷۰ درصد و برخی از خدمات تا حدود ۹۰ درصد هزینه‌های درمانی را پرداخت میگردد.
چه زوج‌هایی مشمول این طرح هستند؟
سرپرست اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مازندران درباره شرایط استفاده ازاین طرح افزود: زوج‌هایی می‌توانند در این برنامه شرکت داشته باشند که برنامه ناباروری اولیه یا ثانویه داشته باشند و سن خانم کمتر از ۴۲ سال و حداقل یکی از زوجین دارای تابعیت ایرانی و دارای بیمه پایه باشند. ولازم به ذکر است که دارا بودن همه شرایط فوق برای بهره‌مندی از حمایت این برنامه، الزامی است.وی یاد آورشد: بیماران تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی به شرط ارائه معرفی نامه سازمان مربوطه می‌توانند از پوشش ۱۰۰ درصدی هر خدمتی که در این طرح ارائه می‌شود بر اساس تعرفه دولتی بهره‌مند شوند و در مورد سایر بیماران، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ۹۰ درصد تعرفه دولتی خدمت را به مراکز دولتی و غیر دولتی ارائه می‌دهند.
سهم یکسان زنان و مردان در ناباروری
دکتر عبادی در بخش دیگری از سخنانش درباره دیدگاه اشتباهی که می‌گویند ناباروری مختص زنان است اظهار داشت: این باور باید اصلاح شود که ناباروری مختص به زنان است. در ناباروری سهم زنان و مردان تقریباً یکسان است. همانقدر که فاکتورهای زنانه در ناباروری وجود دارد، همان حدود هم فاکتورهای مردانه منجر به ناباروری در زوجین مشاهده شده است. در پژوهش‌های صورت گرفته حدودا ۱۲.۵ درصد زوجهای کشور دچار ناباروری اولیه هستند. ناباروری اولیه به این معناست که یک زوج به طور ذاتی نابارور هستند.
سن و مشکلات معیشتی عوامل موثر در ناباروری
در کنار اصلاح شیوه زندگی، سن و مشکلات معیشتی از عوامل موثر در ناباروری هم اولیه و هم ثانویه است. افزایش سن ازدواج و به تاخیر انداختن فرزندآوری به بعد از دهه سوم زندگی از عوامل موثر در بروز و شیوع بیشتر ناباروری در سال‌های اخیر است. نزدیک ۱۰ میلیون جوان در سن ازدواج داریم که ازدواج نکرده‌اند. از طرفی باید سیاست‌هایی اتخاذ شود که تمایل زوجین به فرزندآوری به موقع افزایش یابد. حمایت از اشتغال، تهیه و تامین مسکن، درآمدزایی مناسب و… در تشویق جوانان به ازدواج به موقع و فرزندآوری بهنگام بسیار مهم است.هر چند باید این مهم را نباید از نظر دور داشت که افراد زیادی با تمکن مالی بالا وجود دارند که رغبتی به فرزند آوری در میانشان دیده نمی‌شود. بنابراین صرفا سیاست‌های حمایت مالی برای رفع چالش‌های جمعیتی موثر نخواهد بود و باور ما این است که مقوله‌های فرهنگی در کنار بحث‌های اقتصادی در این امر بسیار موثر بوده و نیازمند مداخله هستند.
از سوی دیگریکی از الزامات فرزند آوری جوانان وجود امنیت خاطر جوان از آینده است که لازم است در این زمینه نیز برنامه‌ریزی‌ها و مداخلات لازم انجام بگیرد. حاکمیت و قانون باید شرایط فرزندآوری برای بانوان را فراهم کند و نباید به دلیل فرزندآوری خانم شغل خود را از دست بدهد یا اینطور باشد که مجبور شود بین اشتغال و فرزندآوری و یا تحصیل و فرزندآوری یکی را انتخاب کند.
هشدار افزایش ۱۹ درصدی جمعیت سالمند
اکنون حدود ۶۸ درصد جمعیت کشور در سنین کار و فعالیت(بین ۱۵ تا ۶۵ سال) هستند اما با کاهش تعداد تولدها که هم اکنون در حال رخ دادن است و با افزایش سالمندان این عدد تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؛ به طوری که بر اساس برآوردهای انجام شده در سال۱۴۳۰، یک پنجم از جمعیت کشور حدود ۱۹ درصد سن سالمندی را تجربه کنند و جمعیت زنان سالمند بیش از ۲/۱ میلیون نفر بیش تر از مردان سالمند خواهد بود و توازن جمعیتی و جمعیت مولد در سن کار تغییر خواهد کرد.
راهبردهای دانشگاه علوم پزشکی مازندران
اما معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با ارائه راهبردهای برنامه عملیاتی صیانت از جمعیت را دردستور کاری خود قرار داده است.
۱- گسترش ارتقای رشد و تکامل همه جانبه کودکان
۲- بهبود کمی و کیفی مراقبت مادران
۳- رصد دقیق آمایش جمعیت و نرخ باروری در سطح دانشگاه/ استانی
۴ – توانمند سازی ذی نفعان کلیدی و جمعیت هدف در راستای صیانت از جمعیت
۵- پیشگیری و مدیریت ناباروری
۶- تسهیل و ترویج در ازدواج جوانان
کووید – ۱۹ و کاهش موالید
بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که نرخ باروری کلی از ۱/۲ در سال ۱۳۹۵ به ۷۶/۱ در سال ۱۳۹۸ رسیده است و در سال ۱۳۹۹ این روند کاهشی همچنان ادامه داشته و با سطح جانشینی فاصله زیادی دارد. با شیوع بیماری کووید – ۱۹ از پایان سال ۱۳۹۸، انتظار می رود به دنبال بحران اقتصادی و شرایط خاص کنترل این بیماری، روند کاهشی میزان موالید در کشور همچنان تداوم داشته باشد. پیش بینی می‌شود در سال ۱۴۲۰ (در یک دوره بیست ساله)، جمعیت سالمندان کشور حدودا دو برابر شود که این روند در دیگر کشورها طی ۱۰۰ سال اتفاق افتاده است. در قیاس با کشورهای منطقه نیز، روند سالمندی در کشور ما بسیار سریعتر از کشورهایی همانند عراق و پاکستان است. از سال ۱۳۹۳، سیاست‌های کلی جمعیت در ۱۶ بند از سوی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به همه دستگاه‌ها ابلاغ شد و بر ضرورت هماهنگی و تقسیم کار بین ارکان نظام و دستگاه‌های ذیربط برای اجرای دقیق، سریع و قوی این سیاست‌ها و گزارش نتایج رصد مستمر اجرای آنها، تاکید شده است. تحقق و اجرای درست این سیاست مهم و حیاتی، اتخاذ نگاه جمعی و مسئولانه در کلیه سطوح قانونگذاری، اجرایی و نظارتی را می‌طلبد. علی رغم شرایط بحرانی مدیریت بیماری کووید – ۱۹، تدوین و نهایی سازی “سند ملی صیانت از جمعیت به عنوان یک اولویت در دستورکار معاونت بهداشت، قرار گرفت.
پائین‌ترین میزان فرزندآوری در مازندران
منظور از نرخ باروری، کل تعداد فرزندانی است که جانشین والدین شوند، اگر این شاخص در حد ۲٫۱ بچه یا کمتر باشد به معنای کاهش تدریجی جمعیت است. با مراجعه به ارقام مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ این رقم برای کل کشور ۱٫۶۵فرزند است. می‌شود که بیش از ۰٫۴ فرزند کمتر از حد جانشینی است و برای استان مازندران، باروری کلی در سال۹۹ این عدد ۱۰/۱ است که پائین ترین میزان بعد استان البرز و گیلان در کشور است.
نکاتی که باید مورد توجه قرار گیرد:
عوامل موثر بر فرزندآوری که انتظار می‌رود در استان مورد توجه مدیران، سیاستگزاران، ائمه جمعه و جماعات، نخبگان، اساتید دانشگاه، اصحاب قلم و رسانه، هنرمندان و …. قرار گیرد. فرهنگ سازی و افزایش دانش در سطح جامعه (فرهنگ سازی رسانه‌های عمومی و دستگاه‌های ناظر بر آن مانند صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ) و ارتقای جامعه درباره سیاست‌های جمعیتی، جمعیت مطلوب، خانواده و فرزند آوری سالم و صالح
وضعیت ازدواج در جوانان و فرزندآوری
تعداد ازدواج در جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مازندران از سال ۸۳ تا ۸۷ سیر صعودی گرفت و در سال ۸۸ به رقم ۳۵۹۷۸ ازدواج رسید، این رقم در سال‌های بعدی افت کرد به طوری که در سال ۹۹ حدود ۲۱۴۳۱ ازدواج داشتیم.
در سال ۹۹ میانگین سن ازدواج مردان در کشور ۳۰ سال و در استان مازندران ۳۱٫۴ سال است همچنین میانگین سن ازدواج زنان درکشور ۲۵ سال و در استان مازندران ۲۶٫۶ سال است .
ناباروری و فرزند آوري
درصدي از زوجين عليرغم تمايل به داشتن فرزند، به دلیل مشکلات ناباروری از اين امکان برخوردار نيستند. اين روند، با توجه به تاثير عوامل متعدد شناخته مانند آلاينده‌هاي محيطي، اشعه هاي موجود و …، و نیز عوامل ناشناخته رو به افزايش است. پیش بینی می‌شود حدود ۱۲۰هزار زوج دارای مشکلات ناباروری در استان داشته باشیم. بدیهی است که حل مشکل ناباروری زوجین، نه تنها به ارتقای سلامت جسمی آنان کمک خواهد نمود، بلکه سبب خواهد شد تا سلامت زوجین نابارور و خانواده‌های آنان در سایر ابعاد سلامت مانند: ابعاد اجتماعی، روانی و معنوی ارتقا یابد.
طلاق (عاطفي/ رسمي) و باروری
مهمترین مسئله ویران کننده خانواده‌های ایرانی و مازندرانی در سال‌های گذشته طلاق بوده است. آمار طلاق در سال‌های گذشته همواره روند صعودی داشته است. طلاق نه تنها کاهش باروری را در پی خواهد داشت، بلکه باعث تحت الشعاع قرار گرفتن تعلیم، تربیت و سلامت کودکانی خواهد شد که پیش از طلاق پا به عرصه وجود گذاشته اند.
اینگونه مطرح است که به ازای هر یک مورد طلاق رسمی، دو مورد طلاق عاطفی در جامعه وجود دارد. در طلاق عاطفی زوجین اگرچه در زیر یک سقف زندگی می‌کنند، ولی فاقد هر گونه روابط صمیمی و فضای خوشایند برای زندگی مشترک هستند. در چنین فضایی، انتظار باروری و فرزندآوری نمی‌تواند قابل تحقق باشد. همچنین درصورت فرزندآوری در چنین خانواده‌اي، با تداوم تعارضات بین دو همسر، نمی‌توان انتظار پرورش فرزندان صالح را در خانواده‌ها داشت.
تحصيلات و فرزندآوري
هر گونه تمهيداتي كه موجب شود نگراني افراد از تعارض بين تحصيل و تشكيل خانواده و فرزندآوري كاهش يابد، سبب خواهد شد كه افراد تمايل بيشتري در تشكيل خانواده و فرزندآوري همزمان با تحصيل داشته باشند. مساله دوم اين است كه با افزايش سطح تحصيلات، سواد سلامتي مردم نيز افزايش مي‌يابد و اطلاعات مناسبي در ارتباط با سلامت باروري و فرزندآوري كسب مي‌كنند. اين امر باعث مي‌شود كه زوجين در سنين مناسب و با رعايت فاصله زماني مناسب بين بارداري‌ها اقدام به فرزند آوري كنند.
مسائل اقتصادي و فرزندآوري
فرهنگ و اعتقادات مذهبي جامعه ايران، جوانان را در صورت بهره‌مندي از برخورداري از حداقل‌هاي مورد نياز براي تشكيل خانواده نظير شغل، در آمد مكفي، مسكن و… به سمت ازدواج و تشكيل خانواده سوق مي‌دهد. براين اساس، با تامين موارد فوق الذكر بستر مناسب براي كاهش متوسط سن ازدواج و افزايش دوره سني مناسب بارداري و فرزند آوري فراهم مي‌گردد.
آينده نگري و فرزند آوري
وجود پاره‌اي از نابساماني‌هاي اجتماعي منجر به نگراني خانواده ها براي آينده فرزندان مي‌گردد. بديهي است مسايلي مانند اعتياد، ترويج رفتارهاي غيرفرهنگي و پرخطر سبب اضطراب خانواده‌ها براي آينده فرزندان بوده و والدين را بيش از مشكلات رفاهي با دغدغه مواجه مي‌سازد.
اشتغال بانوان و فرزند آوري
هرعاملی که بتواند باعث کاهش دغدغه‌های مادران نسبت به مسئولیت‌های دوگانه آنان از نظر مادری واشتغال همزمان گردد، می‌تواند بر تصمیم‌گیری زنان و خانواده‌ها نسبت به فرزندآوری تاثیرات مهمی را ایفا نماید. فراهم بودن تسهيلات و امكانات براي مادران بخصوص مادران شاغل در فرزند آوري آنها تاثير گذار است. عواملی مانند افزایش دوران مرخصی دوران بارداری و پس از زایمان، برخورداري همسران (پدران) از مرخصي فرزندآوری، فراهمی مکان‌هایی برای نگهداری کودکان در کنار محل کار، قابل قبول بودن هزینه‌های مهدکودک‌ها در مقایسه با درآمد خانوار و …
بدیهی است که در فراهم نمودن اینگونه امکانات باید به هر دو بخش اشتغال دولتی و خصوصی توجه گردد. پس از ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت و تغییر رویکردهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای ارتقای نرخ باروری کلی، “آموزش/ مشاوره فرزندآوری” به عنوان یکی از خدمات با اولویت بالا در برنامه باروری سالم و جمعیت طراحی و مورد پیگیری قرار گرفته است. در این راستا از سال ۱۳۹۳ به منظور پیشگیری و کاهش مشکلات ناشی از به تاخیر انداختن فرزندآوری و کاهش متوسط فاصله بین فرزندان، گروه هدف این آموزش‌‌ها شامل بی فرزند، تک فرزند و … تعیین و توسط ارایه دهندگان خدمات براساس دستور عمل‌های ابلاغی اجرایی شده است. زمان شروع آموزش/ مشاوره فرزندآوری ۶ ماه قبل از تغییر شرایط فرد تعیین شده است.
گروه‌های هدف
– زنان کمتر از ۳۵ سال زایمان کرده- ۱۲ ماه پس از زایمان؛
– زنان بالای ۳۵ سال زایمان کرده بدون هیچ بیماری زمینه‌ای و عارضه در بارداری قبلی- ۶ ماه پس از زایمان؛
– زنان با سابقه استفاده از روش‌های کمک باروری- ۶ ماه پس از زایمان؛
– بعد از پره اکلامپسی- ۱۲ ماه پس از زایمان؛
– بعد از زایمان زودرس- ۱۲ ماه پس از زایمان؛
– در صورت سقط، بلافاصله بعد از آن (هر زمانی که از نظر روحی فرد آمادگی لازم را داشته باشد)
– زنان بدون فرزند و غیرباردار؛ ۶ ماه پس از شروع زندگی مشترک.
انتظارات از دستگاه‌ها
تقويت و ارتقاي برنامه آموزش هنگام ازدواج با رويكرد مذهبي، عاطفي اجتماعي، جنسي، فرزندآوري و باروري سالم
تدوين و استاندارد سازي برنامه آموزش و مشاوره پس از ازدواج با رويكرد حل مشكلات زوجين در ابتداي زندگي زناشويي و پس از آن
توانمند سازي گروه هاي در آستانه ازدواج و پس از ازدواج در زمينه سلامت جنسي با رعايت چارچوب هاي مذهبي، فرهنگي و اجتماعي
ترويج مفاهيم آموزشي اهميت ازدواج مناسب، اهميت فرزند اوري سالم و اجتناب از تك فرزندي در جامعه
ارتقاي آگاهي، نگرش و عملكرد جامعه در زمينه عوامل مستعد كننده ناباروري
احصاي عوامل مستعد كننده ناباروري از جمله عوامل محيطي و همكاري براي طراحي مداخلات لازم با كمك دستگاه‌هاي ذيربط
توانمندسازي ارايه كنندگان خدمات باروري سالم در خصوص بسته خدمتي ناباروري
همكاري در تدوين چارچوب پايش و ارزشيابي مراكز ارايه خدمت مشتمل بر ايجاد سيستم ثبت اطلاعات براي بررسي نتايج و عوارض درمان‌ها
پي گيري ايجاد بستر قانوني مناسب براي اهداي جنين
حذف فرانشيز مراقبت پيش از بارداري، خدمات بارداري و زايمان
تامين مكمل هاي دارويي در بارداري و پس از زايمان
ارتقاي برنامه‌هاي آموزشي دوران بارداري و آمادگي براي زايمان ( تشويق و ترغيب مادران براي شركت در كلاس هاي آمادگي براي زايمان)
تقويت برنامه مراقبت هاي پيش از بارداري
سطح‌بندي خدمات مادر و نوزاد
ارتقا مراقبتهاي بارداري‌هاي پرخطر
تقويت سيستم ارجاع
گسترش بيمارستان‌هاي دوستدار مادر
واگذاري فرآيند زايمان به ماما
تامين و تضمين حمايت‌هاي قانوني از عامل زايمان
كاهش ميزان سزارين‌هاي غير ضروري مشتمل بر ترويج ساير الگوهاي زايمان طبيعي
تقويت برنامه نوزاد سالم
ارتقا محتواهاي آموزشي موجود (با تاكيد ويژه برآموزش هاي دوران بارداري و ۳ روز اول پس از زايمان)
آموزش و ارتقاي توانمندي پرسنل سطوح مختلف در مورد ارايه خدمات باروري سالم بر مبناي حقوق سلامت باروري
بازنگري در استانداردهاي مشاوره خدمات باروري سالم در راستاي افزايش بارداري هاي ارادي و برنامه ريزي شده، كاهش ميانگين فاصله زماني بين ازدواج و فرزند اول، كاهش ميانگين فاصله زماني بين فرزندان ، كاهش بارداري هاي پرخطر
ايجاد دسترسي و تسهيلات مناسب به خدمات بازگشت باروري پس از اعمال جراحي پيشگيري از بارداري
بازنگري در شاخص‌هاي برنامه سلامت باروري (بارداري برنامه‌ريزي نشده، بارداري پرخطر، تعداد فرزند دلخواه، ناباروري، متوسط فاصله ازدواج تا تولد اولين فرزند، متوسط فاصله بين بارداري‌ها)
استفاده از ظرفيت موجود در بخش خصوصي و ساير دستگاه‌ها
تعيين اولويت هاي پژوهش‌هاي كاربردي در راستاي سلامت باروري و فرزند آوري
تقويت برنامه هاي مراقبتهاي دوران جواني با نياز هاي ويژه(در خصوص اهميت تشكيل خانواده، معيارهاي انتخاب همسر، مهارت هاي زندگي و رفتارهاي پرخطر )
ارتقا محتواهاي آموزشي با تاكيد بر آموزش مهارت‌هاي زندگي و تدوين محتواهاي جديد بر اساس نياز نوجوانان و جوانان در راستاي خانواده، همسر گزيني و رفتارهاي پر خطر
اطلاع رساني به نوجوانان با تاكيد بر استفاده از بستر آموزش و پرورش (انجمن اوليا و مربيان درخصوص اهميت تشكيل خانواده، معيارهاي انتخاب همسر، مهارت هاي زندگي و رفتارهاي پرخطر )
فراهم كردن بستر مشاركت بخش خصوصي و ساير دستگاه‌ها در خصوص آموزش هاي فوق به گروه هدف برنامه
فرهنگ سازي در جهت كاهش ميانگين سن ازدواج
تدوين برنامه آموزش هاي قبل از ازدواج در خصوص تمايل به ازدواج و ارزش هاي زندگي مشترك
استفاده از ظرفيت هاي موجود (معتمدين محلي، نشست هاي مذهبي) به منظور ايجاد زمينه مناسب براي ازدواج
ارتقاي شيوه زندگي ايراني اسلامي با تاكيد بر محورهاي چاقي، دخانيات، استرس، تغذيه
كاهش موارد ناباروري ناشي از عفونت هاي آميزشي (برنامه خود مراقبتي زنان و مردان، خدمات غربالگري و درمان)
تدوین مطالب توسط واحدهای ذیربط خصوصا بهداشت روان با رویکردی مثبت نسبت به تاثیر تربیتی فرزندان بر یکدیگر، مشکلات عاطفی و تربیتی زندگی تک فرزندی و ایجاد آرامش و تحکیم روابط خانوادگی خانوارهای گسترده و سنتی.(در غالب مباحث مهارتهای زندگی و مهارتهای فرزند پروری)
مداخلات روانشناسی در اصلاح و تغییر الگوی ازدواج و طلاق.چرا که بالا رفتن سن ازدواج و طلاق حتی طلاق عاطفی موجب از دست رفتن فرصتهای باروری میگردد.
آموزش‌های بهداشتی و روانشناختی با نگاهی به مقوله های دینی و فرهنگی در راستای اصلاح جایگاه به غلط پائین انگاشته شده زنان خانه دار،ترویج ازدواج دوباره زنان بیوه و مردان همسر فوت کرده.
بسیج آموزش همگانی درخصوص بازنگری جمعیت برای کلیه سطوح جامعه
آموزش درخصوص فرزنداوری در کلاس‌های مشاوره قبل از ازدواج
افزایش آگاهی زوجین و والدین در زمینه فرزند پروری، موفقیت والدین در تربیت فرزند
ارتقاء سطح آگاهی ( مدیران پرسنل ارائه دهنده خدمت گیرندگان خدمت)
آموزش کارکنان ادارات مختلف
آموزش ازدواج به هنگام به والدین جهت فراهم آوردن بستر مناسب ازدواج برای فرزندانشان
افزایش مرخصی زایمان خصوصا در بخش خصوصی برای زنان کارمند
افزایش آگاهی زوجین و والدین در زمینه فرزند پروری، موفقیت والدین در تربیت فرزند، آنها را به فرزند آوری بعدی تشویق میکند.
شناسایی نازاها و آموزش و ارجاع جهت درمان .
تامین تعداد کافی نیروهای انسانی در مراکز بهداشتی جهت شناسایی دقیق جمعیت و آموزش لازم به جمعیت شناسایی شده و ارائه خدمات
آموزش و توجیه ماماها و نیروهای بهداشت خانواده سیستم بهداشتی و بخش خصوصی درباره تغییر رویکرد
تربیت ماماهای doula توسط موسسات استاندارد با گواهینامه های معتبر
راه اندازی گسترده کلاس های آمادگی برای زایمان طبیعی بصورت همه گیر و تقویت و آموزش بخشهای خصوصی
وجود خدمات ناباروری در شهرستان‌ها یا استقرار زوجین در شهرهای دارای مراکز ناباروری به صورت رایگان ضمن کاهش هزینه های درمانی بسیار کمک کننده خواهد بود.
حمايت از خانواده‌هايي كه از سالمندان در منزل مراقبت مي نمايند و بهره گيري از پتانسيل سالمندان در چارچوب خانواده هاي چند نسلي به منظور تشويق و حمايت براي افزايش باروري
الگوسازی مناسب از افراد مرجع جامعه (هنرمندان، ورزشکاران و اهل علم و فرهنگ که شهرت و مقبولیت اجتماعی دارند) این مسئله باعث تشویق بیشتر جامعه به فرزندآوری
باتوجه به توریستی بودن و حضور مسافرین از تمامی نقاط کشور در منطقه؛ بهره گیری از تبلیغات جاده ایی از بعد روانی، علمی و دینی
فرهنگ سازی در جوانان و برنامه‌ریزی برای آموزش مهارتهای زندگی
شناسایی خانواده‌ها با سطح فرهنگ اجتماعی و اقتصادی مناسب و تشویق به فرزند آوری
فراهم نمودن شرایط اقتصادی مناسب جهت ازدواج به موقع جوانان از جمله افزایش وام‌های ازدواج و….
اتخاذ سیاست‌های تشویقی در سطح استانی جهت زوجین واجد شرایط بچه‌دار شدن
تعيين اولويت‌ها در زمينه پژوهش هاي كاربردي و انجام آنها در خصوص ارتقاي سلامت سالمندان و حضور فعال آنها در جامعه
تاسیس مهد کودک های استاندارد در نزدیک محل کار یا تحصیل مادران جهت نگهداری از فرزندانشان و قابل قبول بودن هزینه های مهد کودک در مقایسه با درآمد خانوار
تعلیم مربیان مهد کودک جهت ارائه خدمات درست آموزشی به کودکان جهت رفع این دغدغه در مادران تحصیلکرده
ارتقاي محتواهاي آموزشي با تاكيد بر آموزش مهارت هاي زندگي موجود و تدوين محتواهاي جديد بر اساس نياز نوجوانان
فرهنگ سازی و ارتقاء دانش در سطح دبیرستان و تدوین متون درسی در راستای آماده سازی دانش آموزان برای داشتن درک و پذیرش قوی از خانواده
کمک به گذار جامعه از احساس سنگین و تابوی فرزند سوم در نگاه زوجهای جوان
فرهنگ سازی از طریق رسانه های عمومی از جمله صدا و سیما همکاری کلیه رسانه‌ها، تولید فیلم و سریال، موشن گرافیک، کلیپ، انیمیشن و تهیه کتابچه و پوسترهای مرتبط با فرزند آوری
راه‌اندازی ازدواج‌های آسان
ارتقا محتواهاي آموزشي با تاكيد بر آموزش مهارت‌هاي زندگي و تدوين محتواهاي جديد بر اساس نياز نوجوانان و جوانان در راستاي خانواده، همسر گزيني و رفتارهاي پر خطر
تاسیس خوابگاه‌های متاهلی برای دانشجویان متاهل به تعداد کافی
