سالروز تولد استاد محسن هشترودي
سالروز تولد استاد محسن هشترودي

  محسن هشترودي در ‌۲۲ دي ماه سال ۱۲۸۶ در تبريز متولد شد، پدر او شيخ اسماعيل مجتهد از روحانيون بنام و مشاور شيخ محمد خياباني در قيام تبريز و نماينده مردم در مجلس شوراي ملي بود. هشترودي در سال ۱۳۰۴ پس از اتمام دوره دبيرستان در دارالفنون، به تحصيل پزشكي پرداخت و پس از […]

 

محسن هشترودي در ‌۲۲ دي ماه سال ۱۲۸۶ در تبريز متولد شد، پدر او شيخ اسماعيل مجتهد از روحانيون بنام و مشاور شيخ محمد خياباني در قيام تبريز و نماينده مردم در مجلس شوراي ملي بود.
هشترودي در سال ۱۳۰۴ پس از اتمام دوره دبيرستان در دارالفنون، به تحصيل پزشكي پرداخت و پس از چندي در سال ۱۳۰۷ جزء اولين گروه دانشجويان براي تحصيل در رشته مهندسي عازم اروپا شد، ولي سال بعد به وطن مراجعت و در دانشسراي عالي (دارالمعلمين مركزي) رشته رياضي را انتخاب كرد.
هشترودي در سال ۱۳۱۱ به عنوان شاگرد اول دانش‌سرا و جزو دومين گروه فارغ‌التحصيلان بار ديگر به فرانسه اعزام شد و سال بعد با كسب امتياز اول در امتحانات آناليز در پاريس (۱۹۳۳) به اخذ ليسانس دوم در رشته رياضي از سوربن و سه سال بعد به دريافت دكتراي دولتي از دانشكده علوم آن دانشگاه نائل شد.
هشترودي در سال ۱۳۲۰ به سمت استادي ارتقا و به عضويت جامعه ليسانسيه‌هاي دانشسراي عالي درآمد و در سال بعد علاوه بر تصدي كرسي مكانيك تحليلي گروه آموزش رياضي دانشگاه تهران، رياست فرهنگ تهران ( اداره تعليمات متوسطه) را عهده‌دار شد. در جريان اعتصاب دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۲ جهت استقلال دانشگاه از وزارت معارف ( كه سال بعد با كوشش دكتر محمد مصدق ضمن تبصره‌اي در مجلس تصويب شد) استاد از گردانندگان اصلي بود.
پرفسور هشترودي دومين رساله مجموعه تاليفات علمي خود را در سال ‌۱۳۲۴ تنظيم كرد و از سال بعد هدايت يك مجمع فلسفي با حضور اشخاص چون اميرحسين آريان پور و حسينعلي راشد را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۲۶ راهنمايي «الكساندر (سمباد) آبيان» را براي تنظيم رساله‌اي در باب «هندسه ترسيمي فضاي چهار بعدي» كه به تاييد «الي كارتان» هم رسيد برعهده گرفت.
پرفسور هشترودي در سال ۱۳۲۹ به عنوان نماينده دانشگاه تهران جهت شركت در كنگره بين‌المللي رياضيدانان به دانشگاه‌ هاروارد عزيمت كرد كه حاصل پژوهش‌هاي علمي وي در اين دوره زيرنظر پرفسور «وايل» به تنظيم سومين مجموعه علمييش منجر شد. عضويت در موسسه مطالعات عاليه «پرينستون» به درخواست رياست آن موسسه پرفسور «اوپن هايمر» و مصاحبت با انيشتن از جمله ديگر فعاليت‌هاي علمي استاد در آن سال بود.
پرفسور هشترودي در ۱۳۳۰ به ميهن مراجعت و به مدت يك سال رياست دانشگاه تبريز را عهده دار شد. در ۱۳۳۲ بار ديگر به عنوان نماينده دانشگاه تهران در كنگره بين‌المللي رياضيدانان در آمستردام (۱۹۵۴) شركت و به فعاليت علمي و تنظيم اثر علمي خود زير نظر پرفسور «سخوتن» در مركز رياضيات آمستردام پرداخت.
در ۱۳۳۶ پرفسور هشترودي مجددا جهت شركت در كنگره بين‌المللي رياضيدانان زبان لاتين (۱۹۵۷) عازم «نيس» در فرانسه شد و همچنين براي يك دوره سه ساله به رياست دانشكده علوم دانشگاه تهران منصوب شد كه راه‌اندازي مركز ژئوفيزيك و يك رصدخانه خورشيدي در آن، سامان بخشيدن به مركز اتمي اميرآباد و ايجاد موسسه آمار از جمله خدمات پرفسور در دوره تصدي اين مسئوليت بود.
پرفسور هشترودي در سال بعد، علاوه بر راه‌اندازي دوره فوق‌ ليسانس رياضي و كوشش‌هاي مستمر براي تصويب تبصريه الحاقي به قانون استخدام مهندسان كه گام بزرگي براي اشتغال و تامين آتيه فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي علوم پايه بود، به پيشنهاد دكتر حسابي رياست انجمن ايراني اتحاديه بين‌المللي فضا به عضويت اين انجمن درآمد. سرانجام پرفسور هشترودي، اديب، شاعر، استاد ممتاز دانشگاه تهران و رياضيدان بي‌نظير و مردم گراي جامعه علمي ايران در ۱۳ شهريور ماه ۱۳۵۵ پس از ۶۹ سال حيات پرثمر و تلاش خستگي ناپذير علمي و اجتماعي و تحمل فشارهاي طاقت فرساي روزگار – بيدادگري‌هاي رژيم پهلوي، فقر ظاهري و باطني جامعه و مرگ نابهنگام فرزند – در تهران درگذشت و در بهشت زهرا (س) به خاك سپرده شد.