حسین امیرعبداللهیان که برای شرکت در اجلاس مجمع جهانی اقتصاد داووس، در سوییس حضور دارد طی یک مصاحبه با «فرید ذکریا» نکته‌ای در خصوص تصمیم نهایی جمهوری اسلامی ایران درخصوص امضای برجام بر زبان آورد که سوالات و ابهامات بسیاری را برانگیخت. وزیر امور خارجه دولت سیزدهم گفت: «من هم مثل وزیر خارجه آمریکا […]
حسین امیرعبداللهیان که برای شرکت در اجلاس مجمع جهانی اقتصاد داووس، در سوییس حضور دارد طی یک مصاحبه با «فرید ذکریا» نکته‌ای در خصوص تصمیم نهایی جمهوری اسلامی ایران درخصوص امضای برجام بر زبان آورد که سوالات و ابهامات بسیاری را برانگیخت.
وزیر امور خارجه دولت سیزدهم گفت: «من هم مثل وزیر خارجه آمریکا و رابرت مالی در برابر پارلمان کشورم با فشارهای زیادی مواجهم، آنها طیف قوی در داخل دو کشور هستند که مخالف بازگشت به برجام هستند وقتی پیام‌هایی از رابرت مالی و مقامات آمریکا و بایدن دریافت می‌‌کنیم که قدری متفاوت از مواضع رسانه‌ای آنهاست، برایم قابل درک است رابرت مالی در سنا و کنگره چگونه باید صحبت کند.»
در پیوند با این سخنان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم چند نکته را قابل طرح می‌دانیم:
نکته اول اینکه پس از فایل صوتی وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی و ادعاهای محمدجواد ظریف در این فایل صوتی مبنی بر اینکه مصالح دیپلماسی گاه توسط فرمانده‌هان میدان نادیده گرفته می‌شود، رهبر معظم انقلاب طی سخنانی صریح و شفاف گفتند مصالح دیپلماسی کشور معمولاً در شوراهای مربوطه تعیین می‌شود و وزارت امور خارجه مجری آن تصمیمات است.
رهبری در همین سخنرانی ضمن اظهار تاسف از سخنان محمد جواد ظریف صراحتاً گفتند: سیاست خارجی در هیچ جای دنیا در وزارت‌خارجه تعیین نمی‌شود، در همه جای دنیا مجامع بالادستی و مسئولین عالی‌رتبه هستند که تعیین می‌کنند. البته وزارت‌خارجه هم مشارکت دارد. امّا مجری است و در کشور ما هم شورای‌عالی امنیت ملی است و همه حضور دارند، تصمیم‌گیری می‌شود و وزارت‌خارجه به شیوه‌های خودش باید اجرا کند.
اگر ادعای وزیر امور خارجه دولت سیزدهم را با سخنان صریح رهبر معظم انقلاب بسنجیم متوجه می‌شویم که وزات امور خارجه دولت سیزدهم مجری خوبی برای سیاست‌های اصولی نظام که در شوراهای بالادستی تصویب می‌شود، نیست به‌ویژه اینکه حسین امیرعبدالهیان تلاش دارد به خبرنگار بفهماند که دولت متبوعش مشکلی با امضای برجام ندارد اما گروه‌های افراطی و مخالفان برجام که در مجلس ایران هستند، فشار می‌آورند و مانع می‌شوند همانگونه که جمهوری‌خواهان افراطی در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا چنین نقشی ایفا می‌کنند.
حسین امیرعبداللهیان توضیح نداد که چه تصمیم و تکلیفی از نهادهای قانونی بالادستی در خصوص توافق وین به وزارت متبوعش ابلاغ شد که قطعاً امضای بدون قید و شرط و بدون خواسته و مطالبه از سوی جمهوری اسلامی ایران نیست اما در همه ماه‌هایی که مذاکرات جریان داشت، کمترین اطلاع‌رسانی و مصاحبه ویژه با رسانه‌های داخلی در این زمینه انجام شد و خبرنگاران به جای اینکه اخبار و جهت‌گیری تصمیمات را از وزیر امور خارجه یا دکتر علی باقری کنی مسئول تیم مذاکره‌کننده دریافت کنند از توییت‌های نماینده روسیه در این مذاکرات می‌گرفتند یا از سر ناچاری به تحلیل رسانه‌های اروپایی پناه می‌بردند که بسیاری از این تحلیل‌ها شائبه آلود و ناسالم بود.
باور ما این است که در همه این مدت هم اگر برخی گروه‌های افراطی و مخالف برجام به بیان حسین امیرعبداللهیان به وزارت امور خارجه فشار وارد می‌کردند به دلیل فقدان شفافیت در اطلاع‌رسانی بود و چه بسا اگر آنان هم آگاهی دقیق داشتند شوراهای بالادستی چه توصیه یا دستوری برای اجرا به وزارت امور خارجه دادند و تیم مذاکره‌کننده در چه مسیری حرکت می‌کند، همراهی می‌کردند.
نکته بعدی این است که وزیر امور خارجه به عنوان مجری سیاست‌های کلان در حوزه دیپلماسی وظیفه دارد با نمایندگان و گروه‌های سیاسی منتقد، بنشیند و با آنان نسبت به دستور کار ابلاغیِ خود صحبت کند و نگرانی آنان را در حد مقدور مرتفع سازد و اگر به‌‌رغم این تلاش، باز هم افراطیونی هستند که رویه دولت، وزارت امور خارجه و تیم مذاکره‌کننده را برنمی‌تابند و همچنان فشار وارد می‌کنند، از نظر شرعی و قانونی باید مسیر مورد توافق در شوراها و نهادهای بالادستی را در پیش بگیرد و به نقد ها و نق ها بی‌توجه باشد.
اینکه حسین امیرعبداللهیان تلاش دارد در برابر رسانه‌های خارجی بنشیند و اینگونه وانمود کند که دولتش موافق ادامه مذاکرات و امضای توافق است اما افراطیون فشار وارد می‌کنند و اجازه نمی‌دهند، چیزی جز اعتراف به ناکارآمدی خودش نیست چون ناخودآگاه به مخاطب داخلی اینگونه القا می‌شود که سیاست خارجه متولی ندارد یا وزارت امور خارجه از مدیریت بر بخش‌های اصلی و حساس حوزه کاری خود عاجز مانده و با مقایسه فشار جمهوری‌خواهان بر دولت دموکرات بایدن و تلاش بر عدم امضای برجام، ادعا می‌کند چنین افراطیونی در ایران هم هستند و به دولت فشار می‌آورند در شرایطی که سابقه امضای برجام اول در دولت حسن روحانی موجود است و همه می‌دانیم بسیاری از کسانی‌که در وزارت امور خارجه مسئولیت دارند و تیم مذاکره را رهبری می‌کنند خود از مخالفان سرسخت برجام بودند و اینکه امروز وزیر امور خارجه به مخالفان موهوم اشاره می‌کند ما دقیقاً نمی‌دانیم کدام مخالفان را مدنظر دارد که به دولت فشار می‌آورند.
نکته آخر اینکه به باور ما نه وزیر امور خارجه و نه تیم مذاکره‌کننده و نه حتی جریانات همسو با آنان در دولت و مجلس خود تمایلی به حصول توافق ندارند اما فشار ناشی از تحریم‌ها و اقتصاد آسیب‌دیده کشور مانع از آن است که صادقانه این موضوع را به اطلاع افکار عمومی برسانند.
