نیلوفر منصوری- دبیر گروه گردشگری/ کشور ما با دارا بودن ظرفیت های بی بدیل طبیعی و تاریخی و تنوع آداب و رسوم در مناطق روستایی، مستعد توسعه بومگردی است. بررسی ها نشان می دهد که سلیقه گردشگران به سمت و سوی بومگردی متمایل شده و بیش از سایر جاذبه ها مورد استقبال قرار […]
نیلوفر منصوری-
دبیر گروه گردشگری/
کشور ما با دارا بودن ظرفیت های بی بدیل طبیعی و تاریخی و تنوع آداب و رسوم در مناطق روستایی، مستعد توسعه بومگردی است. بررسی ها نشان می دهد که سلیقه گردشگران به سمت و سوی بومگردی متمایل شده و بیش از سایر جاذبه ها مورد استقبال قرار گرفته، اما به عقیده کارشناسان حوزه گردشگری، تاکنون آنگونه که باید از این ظرفیت خدادادی استفاده بهینه ای نشده است. به گفته رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور واحدهای بوم گردی قبل از دولت تدبیر و امید ۴۰۰ واحد بود که در طول این دولت به ۲ هزار واحد ارتقا یافته است. آنگونه که بهروز عمرانی گفته در طول این دولت بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای راه اندازی بناهای بوم گردی هزینه شده است.
پیشینه احداث اقامتگاه های بوم گردی در جهان به سال ۱۹۹۴ بازمی گردد. اقامتگاه ها در محیط های بکر طبیعی، بافت های روستایی و بافت تاریخی شهرها با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی و سیمای طبیعی منطقه ساخته می شوند و ضمن حداکثر تعامل با جامعه محلی، زمینه حضور و اقامت گردشگران را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده فراهم می آورند. به گفته کارشناسان، اقامتگاه های بومگردی نمونه ای از کسب و کارهای کوچک با مالکیت محلی هستند که با فشار کمتر برای محیط طبیعی و انسانی و کاهش نشت اقتصادی از فعالیت های اساسی درتحقق توسعه پایدار محسوب می شوند.
استان آذربایجان شرقی یکی از مناطقی است که مستعد بومگردی است. استانی که دارای جاذبه های فرهنگی، قومی، طبیعی، تاریخی، با آداب و رسوم خاص خود می تواند به یکی از جاذبه های توسعه گردشگری کمک کند. به گفته رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور خانه های تاریخی می‌تواند محل جذب گردشگر باشد، به عنوان نمونه خانه نعمت زاده در تبریز با ۴۰۰ میلیون تومان خریداری و با ۶۰۰ میلیون تومان هزینه مرمت و مبلمان شده است.
آنگونه که بهروز عمرانی می گوید؛ صندوق حمایت از بوم گردی ۱۰۰ میلیارد تومان برای احداث یک هزار واحد بوم گردی اختصاص داده است. اتفاقی که در دوره سلجوقی در اصفهان می‌افتد و بعدها در دوره صفوی به عنوان پایتخت قرار می‌گیرد، در توسعه و بازسازی اصفهان، بافت‌های تاریخی دستخوش تغییر قرار نمی‌گیرد و تمام ساخت و سازها بر حفظ احترام کامل به دوره سلجوقی انجام می‌شود.
توقف چرخه معیوب مدیریت شهری
اما یکی از مسائلی که کارشناسان و مسئولان میراث به بحث گردشگری تاکید می کنند، چرخه معیوب مدیریت شهری است. مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی معتقد است که چرخه معیوب مدیریت شهری باید متوقف شود، حفاظت صرف و توسعه بدون حد و مرز نمی‌تواند بافت تاریخی را حفظ کند و توسعه باید با مدیریت همگرا باشد.
به گفته مرتضی آبدار شهرهای تبریز، مراغه و اهر با بافت های تاریخی در خور مدیریت حفاظتی تشخیص داده شده اند که در طول سه دهه اخیر کارهای زیادی برای حفاظت از آن ها انجام شده است و این آثار هر کدام شاهد و مدعای فرهنگی است که باید آنها را به آیندگان بسپاریم. در نگاهی متوجه می‌شویم که شهرهای تاریخی دچار فرسودگی کالبدی، افت شاخص های زیست محیطی و جایگزینی جمعیت مهاجر مواجه شده است و این چالش ها محصول روندی طولانی بوده که مدیریت شهری با آن دست به گریبان است.
آنگونه که مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی اظهار میکند؛ در ۶ ماه گذشته تدبیری شد تا تضاد منافع و تعارض ها در زمینه حفظ آثار باستانی به سوی چشم انداز مشترک سوق یابد و مردم در مکان هایی همچون بازار تاریخی تبریز و بازارهای مراغه و اسکو خرید و فروش می‌کنند و این نشانه حیات در این بناهاست که نیاز است زیرساخت ها نیز همگام با بناهای تاریخی فراهم شود تا شرایط زیستی ارتقا یابد.
مرمت بافت های تاریخی بدون پشتوانه علمی
در همین زمینه معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی نیز معتقد است که ما هویتی را از گذشته به ارث برده ایم که ملموس ترین آن آثار معماری است که گاهی اوقات تغییراتی در شهرها انجام می‌دهیم و تاریخ را تحریف می کنیم و اگر بدون پشتوانه علمی در بافت تاریخی دست ببریم تحریف تاریخ است. به گفته جواد رحمتی داستان میراث ما داستان طولانی است و چیزی را که به ارث می بریم در زمان خودش ارزش و اهمیت برای آن بنا قایل نمی شویم.
وی با بیان اینکه مدیریت غلط شهری و دخالت‌هایی تحت عنوان طرح جامع تفصیلی منجر به نابودی بناهای تاریخی شده است، اظهار کرد: لازم است در روستاهای هدف و گردشگری این ساخت و سازها متناسب با فرهنگ و تاریخ و مصالح بومی منطقه طراحی شود تا بتوان از این طریق گردشگران را جذب کرد.
لازم به ذکر است که امروزه مفهوم گردشگری تغییر کرده است و دیگر نه به شکل سنتی بلکه به‌صورت مدرن و هوشمندانه انجام می‌شود و به یکی از پرسودترین صنعت‌های جهان تبدیل شده است. کشورهای بسیاری هستند که با ایجاد و گسترش زیرساخت‌های گردشگری و رونق دادن به صنعت توریسم مبالغ هنگفتی را وارد اقتصاد خود کرده‌اند و در مقابل متأسفانه در کشور ما شاهد افزایش سفرهای خارجی و خروج ارز هستیم. بدون شک در این میان می‌توان با ایجاد بسترهای مناسب، گردشگری را به یکی از مسائل مهم کشور و صنعتی پول‌ساز تبدیل کرد.
