عراق یکی دو ماه گذشته را درگیر اعتراض های گسترده مردمی بوده؛ در حقیقت، این واقعیتی است که عراق در سال های اخیر اگرچه در مقیاس های کوچک تر، اما همواره با آن مواجه شده است. جنبش اعتراضی کنونی هم مانند گذشته موضوعاتی همچون فساد در نظام دولتی و نبود فرصت های اقتصادی را دنبال […]
عراق یکی دو ماه گذشته را درگیر اعتراض های گسترده مردمی بوده؛ در حقیقت، این واقعیتی است که عراق در سال های اخیر اگرچه در مقیاس های کوچک تر، اما همواره با آن مواجه شده است. جنبش اعتراضی کنونی هم مانند گذشته موضوعاتی همچون فساد در نظام دولتی و نبود فرصت های اقتصادی را دنبال می کرده؛ آنچه که در این موج جدید اعتراضی با گذشته تفاوت دارد، احساسات ضد ایرانی در جریان اعتراضات است و این مساله برای تهران که سعی دارد نفوذ سیاسی خود را بر دولت در بغداد حفظ کند، دشواری هایی در پی خواهد داشت.
از جمله مسائل قابل توجه در اعتراضات اخیر در عراق که از اوایل ماه اکتبر آغاز شد، احساس ملی گرایی است. این تظاهرات به مثابه درخواست عراقی ها برای پایان هر گونه دخالت خارجی، خواه از سوی ایران باشد خواه از سوی ایالات متحده یا سایر قدرت ها از جمله کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و ترکیه، ترجمه شده است.
روابط با عراق برای ایران یک دارایی ارزشمند به شمار می رود و به همین دلیل، تهران برای مدیریت خشم و نارضایتی شهروندان عراقی سیاستمداران و گروه های شبه نظامی متحد خود را برای حمایت از دولت عادل عبدالمهدی در بغداد، تحت فشار گذاشته است.
ایران برای ایفای نقشی برجسته در عراق انگیزه های زیادی دارد. اول اینکه می تواند نفوذ خود را بر پل زمینی به بنادر در لبنان در دریای مدیترانه (مسیری که از سرزمین های سوریه و عراق می گذرد)، حفظ کند. وفاداری گروه های شبه نظامی دوستانه و صلح آمیز در عراق برای حفظ این کوریدور اهمیت زیادی دارد. این نیروهای شبه نظامی که از ایران کمک های مالی و تجهیزات نظامی دریافت کرده اند و در عین حال یک از اجزای مهم ساختار امنیتی عراق به شمار می روند، موجبات نفوذ ایران در دولت عراق را فراهم می آورند. آنها برای تهران یک نیروی نیابتی حائز اهمیت در حفظ نفوذ در بغداد و مقابله با اقدامات واشنگتن هستند. با توجه به حجم کالاهای ایرانی که توسط عراق خریده می شود، تهران یک شریک اقتصادی مهم برای بغداد نیز هست. وابستگی عراق به منابع گاز طبیعی ایران برای تولید برق در میانه تحریم های ایالات متحده نیز این کشور را به بازاری ارزشمند برای ایران تبدیل می کند. و به رغم احساسات ضد ایرانی که در برخی اعتراض ها قابل مشاهده است، اعتبار و حیثیت ایران در چشم میلیون ها مسلمان شیعه عراقی خدشه دار نشده و این مساله به ایران یک منبع قدرت نرم و یک پایگاه مذهبی مفید در رقابت بر سر نفوذ سیاسی و اقتصادی با دیگر قدرت های اسلامی یعنی ترکیه و عربستان سعودی ایجاد می کند.
ایران که در حال اندیشیدن به سرمایه گذاری ارزشمند خود در عراق است و می خواهد شرایط سیاسی کنونی را در این کشور حفظ کند، باید درباره چگونگی واکنش به فشار کنونی اعتراض ها تصمیم بگیرد…
در حال حاضر، رویکرد ایران ترغیب دولت کنونی عراق به دوام آوردن در برابر فشار سرمایه گذاران و بدین ترتیب، محافظت از سرمایه گذاری های سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود در کشور همسایه بوده است. اما واقعیت این است که ایران اگر تصمیم بگیرد، توانایی سیاسی و روابط امنیتی لازم … را دارد. حتی مواردی هم بوده که گروه های متحد ایران به خشونت ها علیه معترضان متهم شده اند؛ اما اگر این گروه های شبه نظامی به استفاده از خشونت علیه عراقی ها از طریق دستکاری های سیاسی روی آورند، شرایط ایران در بلند مدت برای استفاده از این نیروها دشوار و پیچیده می شود و می توانند اعتبار آن را در میان عراقی ها به خطر اندازد.
