از ۲۰۰ میلیارد تومانی که برای موزه‌ها در طول دو ماه گذشته به بار ننشست تا کمک‌های بلاعوض موزه‌ای و تهیه‌ی پروتکل‌های بهداشتی برای موزه‌ها و آثار تاریخی و فعالیت‌های مجازی و پژوهشی موزه‌ها را می‌توان جزء قدم‌ها و تجربه‌های جدید موزه‌ای کشور در دنیای این روزهای کرونایی دانست. ترس از خطرناک بودن حضور […]
از ۲۰۰ میلیارد تومانی که برای موزه‌ها در طول دو ماه گذشته به بار ننشست تا کمک‌های بلاعوض موزه‌ای و تهیه‌ی پروتکل‌های بهداشتی برای موزه‌ها و آثار تاریخی و فعالیت‌های مجازی و پژوهشی موزه‌ها را می‌توان جزء قدم‌ها و تجربه‌های جدید موزه‌ای کشور در دنیای این روزهای کرونایی دانست. ترس از خطرناک بودن حضور مخاطبان زیاد در فضای موزه‌ای و گسترش زنجیره‌ی ابتلا به ویروس کرونا از یک طرف و قدم آهسته‌ای که به نظر می‌رسید متولیان وزارتخانه میراث فرهنگی برای تعطیلی موزه‌ها که علاوه بر سلامت کارکنان موزه‌ای، سلامت آثار تاریخی را به خطر انداخته بود، برمی‌داشتند، از روزهای نخست مطرح شدن شیوع کرونا در کشور، جامعه‌ی موزه‌داری را با اما و اگرهای زیادی مواجه کرد.
با تعطیلی موزه‌ها، موزه‌داران تلاش کردند تحدیدها و تهدیدهایشان را به فرصت تبدیل کنند و علاوه بر نمایش روزانه بخش‌هایی از موزه‌ها و آثار تاریخی در فضای مجازی خودشان هم به صورت انلاین و مجازی به گپ و گفت با یکدیگر پرداختند.
گپ و گفت‌هایی که بعضا پای مسوولان موزه‌ای هم به میان باز می‌کند، مانند محمدرضا کارگر – مدیر اداره کل موزه‌ها – که در گفتوگوی رضا دبیری‌نژاد – موزه‌دار و رییس موزه ملی ملک – با او از طریق صفحه «فرهنگ موزه» در اینستاگرام به سوالات موزه‌داران پاسخ داد.
پیش بینی درآمدی حدود ۲۰۰ میلیارد تومان را داشتیم
کارگر در نخستین بخش صحبت خود درباره تاثیر کرونا بر موزه‌ها و عیب و حسن‌های آن در شرایط امروز گفت: کرونا امروز به یک موضوع جهانی تبدیل شده که به مرور ابعاد گستردگی آن معلوم می‌شود، حتی مدتی است مطرح می‌شود که احتمال دارد تا یک سال آینده نیز گرفتار آن باشیم، یا حداقل با محدودیت‌هایی به این واسطه مواجه شویم.
او با تاکید بر اینکه بروز شرایط کنونی، نخستین تجربه‌ی موزه‌های ایران و بسیاری از موزه‌های دنیاست، افزود: هر چند با مطرح شدن این مساله، برنامه‌ریزی درباره‌ی موزه نیز شکل گرفت اما نخست موزه‌ها فکر می‌کردند می‌توان با فاصله‌گذاری اجتماعی به کارها ادامه داد، ولی به مرور متوجه شدند که باید موزه‌ها را به طور کامل تعطیل کرد. این تاثیر شوک‌آور بود، به خصوص که ما خود را برای برای بازدیدهای نیمه و اواخر اسفند و نوروز ۹۹ آماده کرده بودیم، اما ناگهان از یک سو با تعطیل شدن کامل موزه‌ها مواجه شدیم و از سوی دیگر با پرسنلی که برایشان برنامه‌ریزی کاری نشده بود.
وی خسارت اقتصادی وارد شده به موزه‌های دنیا و ضرر آن را چه برای موزه‌های دولتی و چه خصوصی به نسبت‌های متفاوت دانست و با اشاره به برنامه‌ریزی‌هایی که از همان زمان آغاز شدند، تا در صورت امکان تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند، ادامه داد: بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده برای سال جدید و براساس روال گذشته – قبل از وقوع بحران کرونا -، چیزی حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان پیش بینی درآمد از اماکن متعلق به وزارتخانه و موزه‌ها بود که حتی بخش مهمی از این درآمد با توجه به بحث بازگشت درآمد ۲۱ محوطه ملی به خود آنها برمی‌گشت.
ایجاد جایگزین برای درآمد موزه‌ها کار دشواری است
او با اشاره به اعتبارِ موزه‌ها که از محل درآمد کاخ موزه‌هایی مانند سعدآباد، نیاوران و کاخ گلستان به دست آمده بود، تاکید کرد: از یک سو به دلیل افزایش مخاطبان موزه‌ها و از سوی دیگر افزایش قیمت بلیت با افزایش درآمد مواجه بودیم، اما در شرایط کنونی به نظر می‌رسد با مشکلاتی مواجه شویم. چون قرار بر بازگشت درآمد موزه‌ها به آن‌هاست و در این شرایط اعتبارات دولتی موزه‌ای بسیار کم می‌شود، پس جایگزینی برای قطع شدن درآمد موزه‌ها کار دشواری است.
وی برطرف کردن مشکلاتِ موزه‌ها را تحت تاثیر این درآمد دانست و اضافه کرد: در این شرایط شاید نهایتا تا مدتی بتوانیم فقط موزه‌ها را اداره کنیم و انجام پروژه‌های مختلف مانند برگزاری نمایشگاه‌ها شاید با مشکل مواجه شود. هر چند در سال جاری چون درآمدهای گذشته هنوز هست شاید تا حدودی بتوان آن را برطرف کرد اما اگر شرایط امروز تا یک سال دیگر تداوم داشته باشد، ممکن است با مشکل مواجه شویم.
پرداخت کمک‌های بلاعوض قبل از نوروز به موزه‌ها آغاز شد
کارگر با تاکید بر اینکه موزه‌ها به درآمد بسیار وابسته‌اند، اظهار کرد: قبل از آغاز تعطیلات نوروز کمک‌های بلاعوضی به بخشی تعدادی از موزه‌های خصوصی انجام و اعتبار به صاحبان این موزه‌ها پرداخت شد که می‌توان گفت قابل توجه نیز بود. اکنون نیز وام‌های بسیار کم بهره و بعضا تلاش می‌کنیم به صورت بلاعوض به همه‌ی موزه‌های خصوصی کمک کنیم.
او تعداد موزه‌های خصوصی کشور در شرایط کنونی را ۱۵۷ موزه شمرد و افزود: به این موزه‌ها در درجه نخست وام‌های کم‌بهره پرداخت شده است ودر ادامه برایشان تقاضای کمک بلاعوض کرده‌ایم. هر چند وام‌ها نیز مبلغ قابل توجه و با بهره بسیار پایین است.
مدیر اداره کل موزه‌ها اما تعطیلی، ادامه فعالیت موزه‌ها در زمان دیگر و اصلا نهادتصمیم‌گیر برای پروسه‌ی فعالیت موزه‌ها در این شرایط و هر چه به این بحث مربوط می‌شود را نخست به عهده‌ی ستاد مبارزه با کرونا می‌داند.
او توضیح داد: در مرحله اول فکر می‌کردیم که ما می‌توانیم خودمان برای فعالیت موزه‌ها تصمیم‌گیری کنیم، بر همین اساس شخص وزیر میراث فرهنگی بر اساس پیشنهاد ما بعد از تعطیلی سینماها و سالن‌های تئاتر توسط وزارت ارشاد با پیشنهاد تعطیلی موزه‌ها موافقت کرد و بر همین اساس نخست اعلام کردیم موزه‌ها تعطیل می‌شوند، اما با ایجاد ستاد ملی کرونا در هیات دولت که اعلام کرد هر نوع تعطیلی در دستگاه‌های دولتی منوط به مجوز ستاد کروناست، بنابراین تصمیم ما کان لم یکن اعلام شد و اتفاق تعطیلی و فعالیت دوباره‌ی موزه‌ها در روزهای نخست اسفند ماه رخ داد.
به گفته‌ی کارگر، اما در ادامه مونسان در تلاش برای رایزنی با سناد کرونا بود که آن پیگیری‌ها منجر به تایید تعطیلی موزه‌ها شد، به این دلیل که این مکان‌های فرهنگی نیز جزو مراکز پر ازدحام شناخته شدند، در این شرایط شاید اجازه‌ی بازگشایی موزه‌ها مانند مدارس در مجوزهای آخر فعالیت اصناف مختلف باشد.
