نیلوفر منصوری- دبیر گروه گردشگری/ سال ۲۰۲۰ برای مردم جهان، در حالی آغاز شد که با خود خبر شیوع بیماری واگیردار ویروس کرونا را دربرداشت. این ویروس که ابتدا از چین آغاز شده بود به سرعت به کشورهای دیگر سرایت کرد و بحران های گوناگونی در حوزه های مختلف را در سرتاسر جهان […]
نیلوفر منصوری-
دبیر گروه گردشگری/
سال ۲۰۲۰ برای مردم جهان، در حالی آغاز شد که با خود خبر شیوع بیماری واگیردار ویروس کرونا را دربرداشت. این ویروس که ابتدا از چین آغاز شده بود به سرعت به کشورهای دیگر سرایت کرد و بحران های گوناگونی در حوزه های مختلف را در سرتاسر جهان را به وجود آورد. این ویروس به جان تمام مشاغل و خدمات از جمله گردشگری ایران و جهان افتاد و تمام برنامه‌ریزی های جهانی در حوزه جذب گردشگر در سال ۲۰۲۰ را بهم ریخت. کشورهای زیادی از جمله ایران برای تعطیلات سال نوی چینی هم برنامه ریزی کرده بودند و می‌خواستند از ۱۵۰ میلیون گردشگر چینی که همه ساله در جهان سفر می‌کنند، تعدادی را به سمت کشور خود جذب کنند، پشیمان شدند و در حال حاضر هم بسیاری از برنامه های سفر نوروزی ایرانیان.
امسال سال خوبی برای صنعت گردشگری کشور نبود. از سیل روزهای اول سا تا تنش های سیاسی و سقوط هواپیما و حالا هم شیوع ویروس کرنا، موجب شده تا این صنعت روزهای سخت و پرضرری را سپری کند. حالا که کرونا همچنان در کشور و جهان در حال تاخت و تاز است، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاخیر کمی طولانی مدت خود بخشنامه ای صادر کرده که به گفته کارشناسان، کار چندان قابل قبولی نیست و بسیاری از صنایع و خدمات وابسته به صنعت گردشگری را با مشکل مواجه کرده است. در این بخشنامه آمده است: «فعالان و تأسیسات گردشگری در چارچوب بند یک ماده ۱۳ تصویب‌نامه حقوق شهروندی، مفاد قرارداد گشت‌های داخلی و خروجی و ماده ۱۲ شیوه‌نامه اجرایی ذخیره اتاق و ابطال آن در واحدهای اقامتی، چنانچه کسی از تاریخ اول اسفندماه سالجاری تا اطلاع ثانوی، گردشگری درخواست انصراف از سفر کند، کلیه تأسیسات گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری بدون هیچ گونه جریمه‌ای نسبت به استرداد وجوه دریافتی از گردشگران اقدام می‌کنند.»
تصمیمی غیرکارشناسی
یک فعال گردشگری در این زمینه به جمله می گوید: وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، تقریبا جزو آخرین نهادهای تصمیم گیرنده درخصوص فعالیت هایشان بودند. متاسفانه تصمیمی هم که گرفته شد، هرچند در نگاه اول مردم پسند، منطقی و مثبت به نظر می رسید ولی تصمیمی غیرکارشناسی بود که نتایج آن اکنون و کم کم در حال مشخص شدن است.
وی با بیان اینکه دفاتر خدمات گردشگری در زمینه تورهای ورودی، خروجی و داخلی به مشکل برخورده است می افزاید: بسیاری از آژانس ها برای تورهای نوروزی پیش پرداخت های خود را به کارگزاران خارجی داده اند، از جایی که آنها زیر نظر معاونت گردشگری کار نمی کنند و پروتکل خاص خود را دارند، کنسلی خود را برمی دارند.
این مدرس گردشگری با تشریح پیش پرداخت های دریافتی از مسافران می گوید: آیا معاونت گردشگری نمی داند که پیش پرداخت مسافرها بین آژانس گردشگری و هتل ها، اقامتگاه های سنتی و تامین کنندگان خدمات محلی در گردش است؟ خانه یا اقامتگاه های محلی به امید اینکه شب عید از محل اسکان درآمدزایی می کند محل اسکان خود را از اقلام گوناگون خوراک و تجهیزات بهداشتی و استراحتی تامین کرده و حالا نمی تواند وسایل گرفته شده را پس دهد و پولی به آژانسدار بدهند.
به گفته وی، این تصمیم و صدور بخشنامه، موجب درگیری بین مسافر و دفاتر خدمات گردشگری شده است و از سوی دیگر، به وضعیت کارمندان آژانس ها، هتل ها، اقامتگاه محلی، خانه روستایی و غیره اندیشیده نشده است.
وی ادامه می دهد: چین با وجود جمعیت زیاد، اعتباراتی در این زمینه درنظر گرفت تا گردشگرانش هزینه های سفرشان را در نزد آژانسدارها محفوظ بدانند و به زمان دیگری موکول کنند. کاش معاونت گردشگری نیز مردم را تشویق می کرد که هزینه هایشان را در نزد عوامل تامین کننده نگه دارند ولی در قبال آن رسید مهر و موم و امضا شده مثل رسید پول دریافت کنند که در آن مبلغ و جزئیات تور تایید شده باشد تا در موقعیت و مدت معین بتوانند از تورهای دیگر استفاده کنند.
گردشگری اولویت نبوده و نیست!
گردشگری صنفی است که مستقیما با رفاه، آسایش و جیب مردم مرتبط است. این صنعت زمانی توسعه می یابد که مردم از نظر مالی تامین مالی، از نظر روحی در آرامش و در نهایت خالی از دغدغه های اصلی زندگیشان باشند. بنابراین هر عاملی که باعث تحت تاثیر قرار گرفتن این عوامل باشد قطعا ضرر مستقیم به صنعت گردشگری است.
یک مدیر دفتر خدمات مسافرتی با بیان این مطالب به جمله می گوید: همه صنوف به نحوی گرفتار تبعات مسائل سیاسی و اقتصادی هستند اما تاثیر این عوامل بر صنف گردشگری بسیار وحشتناک تر و پایدارتر است. این صنعت با نوسانات بازار ارز، مسائل فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی، اغتشاشات و اکنون نیز با شیوع بیماری کرونا دچارش چالش و ضرر می شود. که در این موارد و موارد دیگر بخش دولتی هیچ امکانی برای بخش خصوصی در راستای صنعت گردشگری انجام نداده است.
به گفته مهرداد اکبری فراهانی، اکنون نیز با صدور بخشنامه، انجمن صنفی و تعزیرات اعلام کرده اند که بدون جریمه هتل ها و پروازها را کنسل کنید. این درحالی است که شرکت های خارجی از عوامل دستوری کشور ما تبعیت نمی کنند بخشنامه ما را قبول ندارند و پولی به ما برنمی گردانند. ما باید از جیب خودمان پرداخت کنیم.
خروج ۹۰درصدی تاسیسات گردشگری
در همین راستا یک مدیر دفتر خدمات مسافرتی با بیان اینکه، لغو تورها در این شرایط، کار عقلانی و اصولی بوده است به جمله می گوید: این ویروس فقط به کشور ما مربوط نمی شود بلکه کل دنیا را دربر گرفته است. اما تبعات منفی آن بسیار بیشتر از دیگر کشورها دامن ما را گرفته است.
حامد خلیلی می افزاید: ما در این موضوع با چند مساله مواجه هستیم. در بحث ورود مسافر به داخل به دلیل انتقال بیشتر ویروس و در بحث خروج مسافر باز هم با خروج و انتقال این ویروس به کشور مقصد مواجه هستیم. به طبع گردشگری داخلی هم تحت تاثیر این عوامل قرار گرفته است بنابراین عملا نمی توانیم چرخه گردشگری داخل کشور را هم به حرکت درآوریم.
به گفته وی، درست است که این مساله روی تاسیسات، خدمات گردشگری و حمل و نقل تاثیر منفی گذاشته است، اما اگر معتقد هستیم که صنعت گردشگری بعد از نفت دومین صنعت درآمدزا در دنیا است باید از فعالین گردشگری حمایت شود تا با مرگ گردشگری مواجه نشویم. در حال حاضر سه هزار آژانس در کل دنیا وجود دارد که شاید ۵۰ آژانس چارترکننده هستند که در این وضعیت کاملا متضرر شده اند. دولت باید از این بخش حمایت کند، درغیر اینصورت ۹۰تا۹۵ درصد تاسیسات و فعالیت های مرتبط با گردشگری از چرخه اقتصاد و تولید خارج می شوند.
وی می افزاید: دولت با حمایت خود از دفاتر خدمات گردشگری در رسانه های مجازی، دیداری، شنیداری و مکتوب می تواند اعتماد مردم برای سفر را بالا ببرد و گردشگری را دوباره به چرخه اقتصاد بازگرداند. همچنین با دادن وام های بلاعوض و کم بهره و حذف مالیات و ارزش افزوده در این مدت حال گردشگری کشور را بهبود بخشد.
سیل مشکلات
در حالی که آژانس های مسافرتی به دلیل شیوع ویروس کرونا، ساعت کاری خود را به دلیل حفظ سلامتی کارمندان خود کاهش داده اند، اما مردم همچنان به این دفاتر رفت و آمد می کنند. یکی از مراجعه کنندگان در این رابطه به جمله می گوید: از این آژانس برای سفر به چابهار بابت پرواز و هم چنین هتل، مبلغ زیادی پرداخت کرده ام؛ اما با وجود اینکه سفر ها لغو شده و مراجعه مکرر برای دریافت پول، همچنان در رفت و آمد هستم.
فرد دیگری که برای کنسلی پرواز قطری آمده است، می گوید: برای کنسلی پرواز قطر از من مبلغ ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان غرامت می خواهند، این در حالی است که شرکت قطری میزان خسارت را یک میلیون و ۲۰۰ هزار عنوان می کند.؛ اما اکنون این آژانس می گوید که ما با نرخ آزاد حساب می کنیم و با نرخ دولتی حساب نمی کنیم.
یک کارمند آژانس هوایی نیز در این رابطه به جمله می گوید: دفتر خدمات گردشگری ما، چارتر می کرد و با این وضع موجود دربستی ها با ضریب پایین استفاده می شود، که آسیب های این مساله متوجه آژانس ما هم شده و احتمالا با تعدیل نیرو مواجه می شویم.
حامد عظیمی با بیان اینکه آژانس داران در این شرایط چشم امیدشان فقط به نوروز بود که آن‌هم با کرونا به باد فنا رفت، ادامه می دهد: اگر حتی تا قبل از عید هم اعلام شودکه کشور از کرونا پاک شده و وضعیت به حالت عادی بازگشته است، اما اثرات روحی و روانی این بیماری فرصتی به گردشگری در تعطیلات نوروز را نخواهد و فرصت های مادی و معنوی از دست رفته است.
نکته پایانی
لازم به ذکر است؛ تاریخ این کشور سرشار از فراز و فرودها است. امیدواریم که درس هایی که از تاریخ می گیریم در کنار هم بودن، مهربان بودن، از خودگذشتی و همدلی های دوطرفه باشد و دفاتر خدمات گردشگری هم در روزهایی که مشکلی از بابت تورگردانی ندارند به فکر مسافران باشند و حقوق مسافر و انصاف را در زمینه تورگردانی و جابه جایی مسافر را رعایت کنند.
