کودک همسری؛ پیامد ناخواسته
کودک همسری؛ پیامد ناخواسته

  نیلوفر منصوری: دبیر گروه اجتماعی / به تازگی، مجلس با افزایش وام ازدواج از ۳۰ میلیون به ۵۰ میلیون تومان موافقت کرده است. به عبارتی رشد مبلغ وام ازدواج از ۳ میلیون تومان در سال ۸۸ به ۵۰ میلیون تومان در سال آینده در نگاه اول این امید را در دل جوانان ایجاد می‌کند […]

 

نیلوفر منصوری:
دبیر گروه اجتماعی /
به تازگی، مجلس با افزایش وام ازدواج از ۳۰ میلیون به ۵۰ میلیون تومان موافقت کرده است. به عبارتی رشد مبلغ وام ازدواج از ۳ میلیون تومان در سال ۸۸ به ۵۰ میلیون تومان در سال آینده در نگاه اول این امید را در دل جوانان ایجاد می‌کند که می‌توانند با کمک این افزایش بخشی از مشکلاتشان را حل کنند، اما شرایط اقتصادی در دو سال گذشته نوسانات زیادی را تجربه کرد و در عمل نشان داد افزایش مبلغ وام نه تنها برای حل مشکلاتشان گارگشا نبوده، اما در عین حال پیامدهایی نیز با خود به همراه آورده است. ۱۰ سال پیش بود که وام سه میلیون تومانی ازدواج برای اولین بار به زوج‌های جوان پرداخت شد و سامانه اینترنتی قرض‌الحسنه ازدواج بانک مرکزی نیز برای این منظور راه‌اندازی شد. اگرچه تا سال ۹۴ رقم وام ازدواج با وجود رشد تورم تغییر نکرد، اما همزمان با پیشنهاد لایحه بودجه سال ۹۵ رشد ۳ برابری را نیز تجربه کرد و به ۱۰ میلیون تومان افزایش یافت.

وام ازدواج با آغاز سال ۹۸ افزایش دو برابری را تجربه کرد. افزایشی که شاید اگرچه آنطور که باید و شاید منجر به افزایش میزان ازدواج در کشور نشد، اما درعین حال پیامدهای ناخواسته دیگری را نیز به همراه داشت و موجب هشدار مسئولان برای رفع خلاها و مشکلات آن شد. حالا براساس تصویب مجلس شورای اسلامی این وام برای سال آینده نیز برای هریک از زوجین به ۵۰ میلیون تومان افزایش خواهد یافت. موضوعی که با هشدار برخی از مسئولان و کارشناسان در خصوص برخی از پیامدهای آن رو به رو شده است. در همین زمینه عضو کمیسیون تلفیق بودجه گفت: با موافقت اعضای کمیسیون تلفیق، وام ازدواج از ۳۰ میلیون تومان به ۵۰ میلیون تومان افزایش یافت. بنابراین طبق مصوبه کمیسیون تلفیق وام ازدواج به هر زوج ۵۰ میلیون تومان با باز پرداخت ۷ ساله تعیین شد.
به گفته احمد امیرآبادی فراهانی؛ بر اساس این مصوبه به هر یک از زوجین ۵۰ میلیون تومان وام تعلق می‌گیرد که جمعاً دو نفر می‌توانند ۱۰۰ میلیون تومان وام بگیرند. بانک مرکزی هم موظف است از محل پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه نظام بانکی، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به زوج‌هایی که تاریخ عقد آنها بعد از ۱۳۹۶/۱/۱ است و تاکنون وام ازدواج دریافت نکرده‌اند، با اولویت نخست پرداخت کند.

کودک همسری
انتشار خبر افزایش وام ازدواج باعث شد تا برخی از فعالان حقوق زنان تا معاونت رئیس جمهور در امور زنان و خانواده نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. چندی پیش محمد مهدی تندگویان در واکنش به افزایش رقم وام ازدواج به ۳۰ میلیون تومان، آن را عامل رشد کودک همسری خوانده بود، در این باره گفته بود: در برخی نقاط کشور به دنبال افزایش وام ازدواج شاهد افزایش ۴ برابری آمار کودک همسری هستیم. وی عنوان کرده بود: وام ۳۰ میلیون تومانی نمی‌تواند کمکی به افزایش میزان ازدواج در کشور کند اما این رقم موجب مشکلات و آسیب‌های دیگر یعنی همان کودک همسری می‌شود. تندگویان در روزهای گذشته مجدداً گفته‌های قبلی خود مبنی بر بی تأثیر بودن افزایش وام ازدواج در روند صعودی ازدواج را تکرار کرد و گفت: متأسفانه با وجود افزایش وام و به روز کردن پرداخت تسهیلات ازدواج در دو سال اخیر، امر ازدواج در کشور افزایش نداشته است.
وی با اشاره بر آسیب‌های بیشتر شدن وام ازدواج تصریح کرد: افزایش وام ازدواج آسیب‌های دیگری از جمله خرید و فروش وام ازدواج که قبلاً وجود نداشت را ایجاد کرده و دریافت وام دختران زیر ۱۵ سال را ۴ برابر افزایش داده است.
وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان نیز پرداخت وام ازدواج به کودکان را مصداق خشونت اقتصادی علیه زنان دانست و گفت: در هر حال بازپرداخت وام ازدواج متوجه کسی است که وام دریافت می‌کند و اگر هم کس دیگری ضامن دریافت وام باشند، باز هم طبق مقررات، ضامن می‌تواند به مضمون‌عنه مراجعه کرده و اقساطی را که پرداخت کرده پس بگیرد لذا دختر نمی‌تواند هیچ‌گاه شانه از زیر بازپرداخت وام خالی کند، پس چطور می‌توان کسی را که طبق قانون غیر رشید تلقی می‌شود، به صرف ازدواج چنین اختیاراتی پیدا کند؟
به گفته مرضیه محبی، اینها مصداق خشونت اقتصادی علیه زنان است و هیچ متن قانونی برای مجازات مرتکبین آن نداریم و همچنان در فرهنگ ما این روند در حال گسترش است.
معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور نیز چندی پیش در واکنش به افزایش وام ازدواج از لزوم ممنوعیت هرگونه ازدواج افراد زیر ۱۳ سال سخن گفت و تاکید کرد: سعی داریم بتوانیم محدودیت سنی برای وام ازدواج مدنظر قرار دهیم تا امکان سو استفاده از این وام وجود نداشته باشد.
با این وجود هنوز تکلیف پرداخت وام ازدواج برای افراد زیر ۱۸ سال مشخص نیست و تاکنون برای اینکه وام افراد زیر ۱۸ و ۱۳ سال به طور کلی ممنوع یا محفوظ مانده و پس از ۱۸ سالگی به آنها پرداخت شود، تصمیمی گرفته نشده است.
حال باید دید پس از اظهار نظرهای متعدد در این باره، سرنوشت وام ازدواج برای افراد ۱۸ سال چه خواهد شد و آیا زوج‌های زیر ۱۸ سال نیز مشمول دریافت وام خواهند شد یا خیر. با این وجود سال آینده نیز بر اساس تصویب مجلس دریافت وام ازدواج تنها با یک ضامن امکان پذیر است. البته بانک مرکزی نیز طی چند بخشنامه بانک ها را موظف نموده تنها با اخذ یک ضامن وام ازدواج را پرداخت نمایند. حال باید دید با افزایش وام ازدواج آیا امکان پرداخت این مبلغ تنها با یک ضامن وجود خواهد داشت یا نه؟