براساس آمار سازمان بهداشت جهاني در سپتامبر ۲۰۱۷؛ سالانه بيش از ۸۰۰ هزار نفر در سراسر دنيا به استقبال مرگ می روند و به عبارتی خودکشي مي کنند. ایران نیز سهم ۵ تا ۷ نفری در هر يکصد هزار نفر را داراست. با توجه به گزارش سازمان پزشکي قانوني کشور آمار مرگ هاي خودخواسته در […]
براساس آمار سازمان بهداشت جهاني در سپتامبر ۲۰۱۷؛ سالانه بيش از ۸۰۰ هزار نفر در سراسر دنيا به استقبال مرگ می روند و به عبارتی خودکشي مي کنند. ایران نیز سهم ۵ تا ۷ نفری در هر يکصد هزار نفر را داراست. با توجه به گزارش سازمان پزشکي قانوني کشور آمار مرگ هاي خودخواسته در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ در ايران با رشد ۵ درصدي همراه بوده است. شايد در ابتدا این تصور به وجود بیاید که رقم ناچیزی است اما در حقیقت، این آمار و ارقام وقتی نگران کننده تر می شود که بدانیم جامعه آماری را کودکان و نوجوانان دربرمی گیرد.
نیلوفر منصوری: نگاهي کوتاه به اخبار حوادث روز کشور نشان مي دهد که هر روز در گوشه و کنار اين کشور تعدادی بنا به دلايل مختلف دست به خودکشي مي زنند. البته با کنکاش در مورد علل و عوامل خودکشی دلایل مختلفی وجود دارد،دلايلی از قبیل شکست هاي عشقي، ناکامي هاي تحصيلي، ناتواني در کنترل هيجانات و احساسات، مشکلات روحي – رواني، آثار سوء مصرف مواد، خشونت هاي خانوادگي، افزايش خشونت در جامعه و مسائل و مشکلات اقتصادی و همين طور مشکلات ژنتيکي از جمله مواردي است که مي تواند يک نفر را به خودکشي ترغيب کند. طبق اعلام مرکز کنترل بيماري ها، خودکشي در مردان نسبت به زنان ۴ به يک است اما اقدام به خودکشي در زنان بيشتر است.
در این میان آماری از خودکشی دانش آموزان به چشم می خورد هرچند آمار و ارقام دقيق و ثبت شده اي از خودکشي نوجوانان در ايران وجود ندارد اما اخبار و گزارش هاي منتشر شده در سال هاي اخير نشان مي دهد که مرگ هاي خودخواسته ديگر مختص افراد بالاي ۱۸ سال نيست و برخي کودکان و نوجوانان ۱۰، ۱۲ و ۱۵ ساله هم که راهي براي حل مشکلات و هيجانات دروني شان پيدا نمي کنند دست به خودکشي مي زنند.
تاثیر ژنتیک و شرایط در بروز خودکشی
یکی از مواردی که متخصصان و کارشناسان در بروز خودکشی موثر می دانند، تاثیر ژنتیک و شرایط محیطی است. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه پدیده خودکشی مانند همه اختلالات عصبی – روانی یک بیماری است، گفت: خودکشی از نظر آسیب شناسی و علت شناسی مبانی بیولوژیک داشته و مانند باقی اختلالات عصبی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت و … استعدادی در این زمینه در فرد و سابقه خانوادگی وی وجود دارد.
دکتر مصطفی حمدیه با بیان اینکه عوامل محیطی در بروز استعداد خودکشی دخیل است، افزود: ژنتیک و شرایط محیطی نیز می‌تواند آسیب پذیری فرد را تشدید کند. بنابراین اگر استعداد خودکشی و یا اختلالات اعصاب و روان در خانواده‌ای وجود دارد، سایر اعضای خانواده باید حتما به مشاور یا متخصصان بهداشت روان مراجعه کرده و از بروز مشکلات در آینده پیشگیری کنند.
وی با بیان اینکه وجود اختلالات روانی در فرد به معنای وقوع صد در صد خودکشی نیست، گفت: وجود اختلالات ژنتیکی و بیولوژیکی به این معناست که فرد با استعدادی در این زمینه متولد شده، اما معنای این استعداد، انجام خودکشی نیست، بلکه پتانسیلی است که فرد داشته و عمدتاً در بیماری‌های خلقی مانند افسردگی، دوقطبی و اسکیزوفرنی احتمال بروز خودکشی وجود دارد.
آموزش مهارت هاي ۱۰ گانه زندگي
یک آسيب شناس اجتماعي در مورد بهترين راه پيشگيري از چنين ناهنجاري هاي اجتماعي معتقد است: ما بايد مهارت هاي ۱۰ گانه زندگي را به کودکان مان آموزش دهيم. مهارت هايي چون مقابله با استرس، خودآگاهي و… ولي تاکنون به اين مساله خيلي جدي نگاه نشده است. وقتي در يک مدرسه معلم دغدغه حقوق پايان ماهش را دارد ديگر انگيزه اي براي آموزش به کودکان پيدا نمي کند. به تعبير ديگر وقتي خود آموزگار دغدغه هاي ديگري دارد چطور مي تواند به دغدغه دانش آموزانش توجه کند. وی افزود: بهتر است فرهنگ گفت و گو را درون خانواده هاي مان جا بيندازيم. در حال حاضر ميانگين گفت و گو در خانواده هاي ايراني بين ۱۰ تا ۱۵ دقيقه است که اصلاً مناسب نيست. يقين بدانيد که اگر خانواده ها مي دانستند که معجزه گفت و گو در ميان والدين و فرزندان چه اثرات خوب و مثبتي دارد، زمان بيشتري را به صحبت کردن اختصاص مي دادند.
استعداد خودکشی زمینه ژنتیکی و بیولوژیکی دارد
یک استاد دانشگاه نیز با تاکید بر اینکه تمام بیماران مبتلا به افسردگی تمایل به خودکشی ندارند، گفت: بیماری که استعداد خودکشی دارد، حتما از نظر ژنتیک و بیولوژیک زمینه‌هایی داشته است.
وی با اشاره به برخی از عوامل محیطی دخیل در این مساله، اظهار کرد: فشار روانی، استرس، فشار اجتماعی و تنش‌های خانوادگی برخی از عواملی هستند که شرایط را تشدید کرده و فرد را به سمت خودکشی سوق می‌دهند؛ در واقع ترکیبی از استعداد، ژنتیک و عوامل محیطی این استعداد را در فرد بیدار می‌کنند.
به گفته این روانشناس آموزش این مهارت‌ها وظیفه سنگینی بر دوش محیط‌های آموزشی همچون مدارس و دانشگاه‌ها و خانواده‌هاست، هر چقدر افراد در زمینه مهارت‌های اجتماعی و بین فردی و همچنین مدیریت استرس پخته‌تر و آگاه‌تر باشند، شکی نیست که این اختلالات کمتر می‌شود.
