نیلوفر منصوری دبیر گروه گردشگری از گذشته های دور، پادشهان و اغنیا به داشتن لباس های زیبا و نرم و لطیق مشهور بودند. نساجی ایران در دوره هخامنشی بویژه در زمینه بافت پارچه های ابریشمی، پشمی نرم و لطیف مشهور بود و یکی از دلایلی که برای نشان دادن پیشرفت صنعت پارچه زری در زمان […]
نیلوفر منصوری
دبیر گروه گردشگری
از گذشته های دور، پادشهان و اغنیا به داشتن لباس های زیبا و نرم و لطیق مشهور بودند. نساجی ایران در دوره هخامنشی بویژه در زمینه بافت پارچه های ابریشمی، پشمی نرم و لطیف مشهور بود و یکی از دلایلی که برای نشان دادن پیشرفت صنعت پارچه زری در زمان هخامنشی ارائه می شود. این است که اسکندر مقدونی با آن همه تعصب یونانی گری بر حسب نوشته های هرودوت و پلوتارک از زمان ورود به ایران تا هنگام مرگش لباس های زری ایران بر تن می کرد. همچنین باید گفت پارچه های پشمی و پارچه های کتانی ایران در دوره هخامنشیان بی اندازه مطلوب بوده است.
زری بافی یکی از هنرهای قدیمی ایران است و نمونه های پارچه ابریشمی زری که از دوره ساسانیان به جا مانده، روشنگر این موضوع می باشد.
استفاده از نخ زری در بافت پارچه از زمانهای دور رایج بوده است که در زند اوستا از قالیچه‌هایی که با نخ طلا بافته شده و همچنین از لباس های زربافت داریوش سوم که دارای جلوه‌ای خاص بوده یاد شده است.
بر اساس برخی منابع چینی مربوط به قرن ششم بعد از میلاد نمونه‌هایی از زری بافی ایران برای امپراتوری وو(wu) فرستاده شده و در گزارش های مسافرین چینی به این موضوع اشاره شده است.
در گذشته تهیه پارچه‌های پشمی و زربافت در شوش، شوشتر، جندی شاپور و خراسان رایج بوده است. زری نفیس‌ترین و افسانه‌ترین منسوج ایرانی که در روزگار رونق و رواج خود، شهرتی عالم‌گیر داشته و هم اکنون نمونه‌هایی از آن زینت بخش موزه‌ها و سایر مراکز هنری ایران و دیگر کشورهای جهان است.
هنر زری بافی و پارچه زربافت تاریخی پر فراز و نشیب دارد. از دوره هخامنشیان که اوج این هنر بود تا امروز زری بافی گاهی در سختی‌ها فراموش شده و گاهی دیگر با حمایت قدرتمندان جان گرفته، اما این هنر ۲۵۰۰ ساله ایرانیان هرگز از بین نرفته است.
زری‌بافی اگرچه در دوره باستان ایران بسیار پر رونق بوده اما در دوره اسلامی رونق خود را از دست می‌دهد تا آنکه شاه عباس صفوی جان دوباره‌ای به آن می‌دهد. او کارگاه‌های بزرگ زری‌بافی را ایجاد می‌کند و هنرمندان بزرگ این حوزه همانند «غیاث الدین نقشبندی یزدی» را از یزد به اصفهان فرا می‌خواند تا این هنر را گسترش دهد.
پس از دوره صفوی دوباره این هنر در سرازیری می‌افتد تا اینکه در دوره پهلوی دوم به آن پرداخته می‌شود و پس از آن نیز در سال ۹۵ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با برگزاری کارگاه آموزشی پروژه احیاء این هنر را آغاز می‌کند، نتیجه این پروژه چند کارگاه کوچک در کشور است که سازمان میراث فرهنگی علاوه بر آموزش گردانندگان آنها یک دستگاه زری بافی و امکاناتی برای فراهم کردن مکان کارگاه به آنها داده است اما این هنرمندان اکنون با مشکلات فراوانی روبرو هستند چرا که دیگر حمایتی از آنها صورت نمی‌گیرد و مهم‌تر از آن نبود نخ گلابتون چراغ این کارگاه‌ها را به کورسویی از یک شعله کوچک تبدیل کرده است.
