خاک به عنوان نخستین و در دسترس ترین ابزار کار انسان، با غریزه و فطرت بشر عجین است. انسان که خود از خاک برآمده برای ساخت ابتدایی ترین لوازم و نیاز های روزمره اش به خاک رو می آورد و این بار لذت آفرینش را به نوعی دیگر درک می کند. گِل منعطف و فرم […]
خاک به عنوان نخستین و در دسترس ترین ابزار کار انسان، با غریزه و فطرت بشر عجین است. انسان که خود از خاک برآمده برای ساخت ابتدایی ترین لوازم و نیاز های روزمره اش به خاک رو می آورد و این بار لذت آفرینش را به نوعی دیگر درک می کند.
گِل منعطف و فرم پذیر در دستان اربابش شکل گرفته و این خالق نوآموز با آن خشت و پیاله ها ساخته تا به نیازهایش پاسخ گوید و باز روح تعالی جوی آدمی به همین کم نیز اکتفا نکرده و اینبار اندیشه هایش را بر آن نقش زده است. اسناد و مدارک موجود گواه رواج هنر سفالگری از هشت هزار سال قبل از میلاد مسیح دارد. در ایران نیز از هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح آثار سفالین یافت شده است.
ظرف‌های سفالی در حقیقت یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی دنیا هستند. از میان مشهورترین ظروف سفالی قدیمی، کوزه‌ها و پیاله‌ها را می‌توان نام برد. قبل از این که ساخت شیشه رواج پیدا کند، غالب ظروف مورد استفاده بشر، سفالی بودند. مرغوب‌ترین خاک برای سفالگری، خاک رس است که به دلیل داشتن مقادیر زیادی آهن، سرخ‌رنگ است.
تکامل هنر
با وجود آن که سفالگری یک صنعت بسیار قدیمی است اما با گذشت زمان و گسترش زندگی شهری، این هنر نه تنها از بین نرفته بلکه تکامل پیدا کرده و خود را با نیازهای زندگی امروزی وفق داده است. به مرور زمان، بشر نقش و نگارهایی زیبا با رنگ‌های مختلف بر این ظرف‌ها کشیده و زیبایی آن را دوچندان کرده است.
امروزه در ایران و سایر کشورهای دنیا این هنر به حیات پویای خود ادامه می‌دهد. هر منطقه‌ای برای ساخت و تزیین ظروف و اشیای سفالی، شیوه و مواد اولیه‌ی خاص خود را دارد که گرچه اختلافات بسیار اندکی با هم دارند اما به خوبی می‌توان محصولات هر خطه را از جای دیگر تشخیص داد.
سفال در واقع اولین محصول هنری و صنعتی بشر و حاصل نیاز انسان و توانایی او در به کارگیری عوامل طبیعت برای برطرف کردن این نیازها است. از آن جایی که مواد اولیه ساخت ظروف سفالی شامل خاک، آب و آتش در سرزمین‌های محل سکونت بشر یافت می‌شده است، نشانه‌های تولید آن را در تمامی نقاط مسکونی انسان مشاهده می‌کنیم. کهن‌ترین اشیا سفالی به دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی ایران مربوط به گنج‌دره در استان کرمانشاه است که تاریخ آن به هزاره هشتم پیش از میلاد می‌رسد.
لالجین همدان: ۸۰ درصد از جمعیت شهر لالجین به شغل سفالگری و سرامیک‌کاری اشتغال دارند. این شهر یكی از مراكز عمده‌ی ساخت سفال و سرامیک ایران و جهان است و محصولات هنرمندان سخت‌کوش این منطقه، علاوه بر شهرهای دور و نزدیک ایران به بسیاری از کشورهای دیگر صادر می‌شود.
میبد یزد: در این منطقه، سفالگری با خاك سفید انجام می‌شود و پس از ریختن، سطوح سفال را با لایه‌ای از خاك سفید خالص‌تر كه تركیباتش در هر منطقه فرق می‌كند و به صورت دوغاب درمی‌آید، می‌پوشانند و سپس با رنگ‌های متنوع، نقاشی می‌كنند و در نهایت تمام سطح سفال را با لعاب شفاف بی‌رنگ پوشانده و می‌پزند.
كلپورگان: قدمت هنر سفالگری در مناطق باستانی بلوچستان به عصر پارینه‌سنگی و پیش از تاریخ بر می‌گردد. مهمترین وجه تمایز سفال‌های کلپورگان با سایر مناطق، شیوه ساخت این سفال است که بر اساس الگوهای قدیمی و باستانی انجام می‌شود. روش ساخت این نوع سفال روش لوله‌ای یا فتیله‌ای است. این سفال بدون لعاب و با نقوش سیاه‌رنگ تزیین می‌شود.
