محمدحسین جعفری سمیع دبیر گروه سیاسی بر اساس گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی، خاور میانه کنترل ۸۳ درصد از کل ذخایر نفتی جهان را در دست خواهد داشت، در حالی که اکنون تنها ۷۱ درصد کل ذخایر در اختیار خاور میانه است. در چنین شرایطی اگر سطح تولید نفت در کشورهای […]
محمدحسین جعفری سمیع
دبیر گروه سیاسی
بر اساس گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی، خاور میانه کنترل ۸۳ درصد از کل ذخایر نفتی جهان را در دست خواهد داشت، در حالی که اکنون تنها ۷۱ درصد کل ذخایر در اختیار خاور میانه است. در چنین شرایطی اگر سطح تولید نفت در کشورهای مختلف جهان در سطح کنونی باشد، اروپا تنها ۵ درصد، آسیا و اقیانوسیه یک درصد، آفریقا ۲ درصد آمریکا جنوبی و مرکزی ۸ درصد و آفریقای شمالی یک درصد از کل ذخایر نفتی را در اختیار خواهند داشت. در چنین شرایطی این امکان وجود دارد که بار دیگر کشوری در خاورمیانه تلاش کند تا سیاست های خود را به بازار های جهانی دیکته کرده و بر اساس وابستگی بیش از حد صنایع به منابع نفتی ، در معادلات جهانی عرض اندام کند.
سیاست های اخیر رئیس جمهور آمریکا در تقابل با جمهوری اسلامی نیز تحت الشعاع این موضوع قرار دارد. بر اساس آنچه که ترامپ وعده داده بود ، از روز ۱۳ آبان ماه دور جدید تحریم ها علیه ملت ایران آغاز شد. رئیس جمهور آمریکا ادعا کرده بود که صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند. موضعی که هفته گذشته به آرامی چند قدم از آن عقب نشینی کرد. در روزهای اخیر تعدادی از کشورها از برای ادامه خرید نفت ایران از تحریم معاف شدند. مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در نشستی مطبوعاتی با اشاره به جزئیات بازگشت تحریمها علیه ایران اعلام کرد که به خاطر همراهی در کاهش خرید نفت و گاز، هشت کشور از جمله چین، هند، ژاپن، یونان، ایتالیا، کره جنوبی، تایوان و ترکیه برای ادامه خرید نفت از ایران از تحریم معاف خواهند شد.
ترامپ در مورد این معافیت‌ها گفت: «تحریم تدریجی نفت هیچ ارتباطی به ایران ندارد. من می‌توانستم صادرات نفت ایران را به صورت ناگهانی به صفر برسانم اما این عمل منجر به شوکی در بازار می‌شد. من نمی‌خواهم قیمت‌ها ناگهان افزایش یابد.»
اکثر تحلیلگران بازار نفت بر این باورند که دور تازه تحریم نفتی آمریکا علیه ایران، فروش نفت این کشور را تا حدود زیادی کاهش خواهد داد.
در همین حال گروه مشاوران فکتس گلبال انرژی(FGE) با انتشار تحلیلی اعلام کرد که صادرات نفت ایران به میزان دو سوم رقم کنونی (دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز) کاهش خواهد یافت و به حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد. بر اساس این تحلیل هر چند که کاهش صادرات نفت ایران بازارهای جهانی طلای سیاه را تحت فشار کمبود عرضه قرار خواهد داد ولی ایران تنها قادر خواهد بود تا بخشی از صادرات خود را به چین، هند و ترکیه حفظ کند.
آمریکا از بیم بحران افزایش قیمت نفت در جهان، مهم‌ترین کشورهای خریدار نفت ایران را به طور موقت و تحت شرایطی از این تحریم معاف کرده است.این کشورها که در مجموع خریدار ۷۵ درصد کل نفت ایران هستند، با این معافیت خواهند توانست تا ۱۸۰ روز دیگر همچنان به واردات خود از ایران ادامه بدهند.
تهدید غیر مستقیم نفت کش های ایرانی
به گفته مسئولان شرکت جی‌پی مورگان آمریکا، نبود تمایل شرکتهای بیمه برای پوشش نفتکش‌های حامل محصولات ایران سبب افت شدید صادرات نفت این کشور خواهد شد. این چیزی است که در دور نخست تحریمها نیز دیده شده بود و اکنون نیز بار دیگر سیاستمداران آمریکایی تلاش می کنند با توسل به این موضوع به اهداف خود در کاهش صادرات نفت ایران نائل آیند.
در همین ارتباط روز چهارشنبه مقامات آمریکایی ادعا کردند که نفت کشهای ایرانی با خاموش کردن دستگاه فرستنده رادیویی در تلاش هستند تا مسیر حرکت و جابجایی های خود را پنهان سازند.
«برایان هوک» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با طرح این اتهام، گفت: « این اقدام نفت کشهای ایرانی برای امنیت کشتیرانی یک موضوع نگران کننده بشمار می رود».
برایان هوک همچنین ادعا کرد که هدف تحریم های ایالات متحده تنها «تغییر رفتار» جمهوری اسلامی ایران است و این تحریم ها دادوستدهای بشردوستانه مانند دارو و غذا را هدف قرار نمی دهد.
برایان هوک در گفتگو با خبرنگاران ضمن خودداری از ارائه جزئیات در مورد توافقات دوجانبه و محرمانه با کشورهای مذکور گفت: «ما در مورد اِعمال فشار اقتصادی حداکثری (بر ایران) بدون افزایش قیمت نفت بسیار محتاط بوده و آن را با موفقیت انجام داده ایم».
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با اعلام اینکه واشنگتن به رویه خود برای به صفر رساندن [صادرات نفت ایران] ادامه می دهد، گفت: «ما می خواهیم بدون لطمه زدن به دوستان و متحدان و بدون بالا بردن قیمت نفت، به [هدف] اعمال فشار حداکثری دست یابیم… ما این روند را بسیار خوب تنظیم کرده ایم.»
آمریکا مسئول ایجاد هر حادثه‌ای در دریا خواهد بود
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر کشورمان در لندن با اشاره به اظهارات برایان هوک، در صفحه توییتر خود ضمن محکومیت اعمال تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا بر کشتی‌های ایران به عنوان اقدامی در نقض معاهدات بین‌المللی دریانوردی و به خطر انداختن ایمنی دریانوردی، نوشت: «ما خواستار بررسی ویژه این اقدام آمریکا در شورای سازمان دریانوردی هستیم.»
بعیدی‌نژاد افزود: «بدون شک ایران به دلیل خواست غیرقانونی آمریکا نمی‌تواند از فعالیت ناوگان کشتی‌های خود برای صدور نفت و همچنین صادرات و واردات کالاهای تجاری و صنعتی ممانعت کند و قطعاً آمریکا مسئول ایجاد هر حادثه‌ای در دریا خواهد بود.»
یحیی کمالی‌پور نایب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در خصوص بهانه‌جویی وزارت خارجه آمریکا درباره بیمه نفتکش‌های ایرانی، گفت: «دولت و دستگاه دیپلماسی ما باید در این خصوص برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد؛ چراکه این موضوع موجب کندشدن و ایجاد مشکل برای نفتکش‌ها و کشتی‌های ما می‌شود.»
در نهایت می توان اینطور ارزیابی کرد که ترامپ با توسل به حربه «تروریسم اقتصادی» و تحریم های یک جانبه غیرقانونی و فشار به جامعه جهانی به دنبال ایجاد جنگ روانی است و بدون شک در این راستا کشورهای زیادی درگیر اقدامات ماجراجویانه او خواهند شد. در چنین شرایطی با وجود رقابت شدید برای عرضه و تقاضای نفت ،این احتمال وجود دارد که در آینده ای نچندان دور شاهد دور تازه ای از منازعات بین المللی در حوزه نفت و انرژی باشیم. منازعاتی که همچون گذشته کانون آن خاورمیانه است.
