محمدحسین جعفری سمیع دبیر گروه سیاسی اشاره: این روزها در برخی رسانه ها و در شبکه های اجتماعی سخن از پایان زود هنگام دولت تدبیر و امید زیاد به چشم می خورد. این در حالی است که از دی ماه ۹۶ برخی از جریان های سیاسی و شبه سیاسی با هدف تخریب دولت سلسله اقداماتی […]
محمدحسین جعفری سمیع
دبیر گروه سیاسی
اشاره: این روزها در برخی رسانه ها و در شبکه های اجتماعی سخن از پایان زود هنگام دولت تدبیر و امید زیاد به چشم می خورد. این در حالی است که از دی ماه ۹۶ برخی از جریان های سیاسی و شبه سیاسی با هدف تخریب دولت سلسله اقداماتی را سازماندهی کردند تا دولت را مجبور به استعفا کنند. هرچند در وحله اول کنترل اوضاع از دست عوامل اعتراضات دولتی خارج و کشور دچار بحران امنیتی شد، اما سران پشت پرده حوادث دی ماه نه تنها از عملکرد خود اظهار پشیمانی نکردند بلکه در طول یک سال گذشته از هر اقدامی در جهت سقوط دولت کوتاهی نکردند. در آخرین اقدام علنی این گروه ، برخی از حامیان آنان اقدام به جمع آوری امضا جهت طرح عدم کفایت رئیس جمهور در مجلس کردند که البته این اقدام آنان با شکست مواجه شد. حال این سوال مطرح می شود که زمین خوردن دولت جمهوری اسلامی در جهت منافع چه کسانی است؟
عبور از روحانی پروژه ای بود که در سال آخر دور اول ریاست جمهوری دکتر حسن روحانی، یعنی سال ۹۵ کلید خورد. شاید بتوان گفت ابتدا قرار بود حامیان دولت یعنی جریان اصلاحات را بانیان این پروژه معرفی کنند. اما یک سال بعد مشخص شد که اصلاحات و اصلاح طلبان به رغم ناخرسندی از عملکرد رئیس جمهور هرگز خواهان سقوط دولت تدبیر و امید نبوده اند چرا که سقوط دولت را برخلاف مصالح ملی می دانند.
از لحاظ آسیب شناسی عوامل متعددی در حال حاضر دولت تدبیر و امید را آسیب پذیر کرده است که مهم ترین آن بحران اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم است. اما قبل از بروز این بحران نیز عده ای بر طبل بی کفایتی رئیس جمهور می کوبیدند. این افراد همان کسانی بودند که مردم از آنان روی گردانده و به دعوت رئیس دولت اصلاحات رای خود را به نام روحانی در صندوقها ریخته بودند. اقدامات جناح تندرو در سال ۹۶ با شدت بیشتری ادامه پیدا کرد تا در نهایت دی ماه ۹۶ کشور با بحران امنیتی مواجه شد. پس از بازگشت آرامش به شهرها و فروکش کردن اعتراضات مردمی، این جریان شبه سیاسی که تنها هدفش انتقام از دولت بود مدت کوتاهی را در سکوت گذراند تا زمانی که برگ برنده ای از طرف ترامپ به آنان تقدیم شد.
با خروج یکجانبه ترامپ از برجام، جریان دلواپسان و حامیان رادیکال آنان جشن پیروزی گرفتند و در مجلس آتش بازی به راه انداختند. آنان به خوبی می دانستند که نقطه قوت دولت روحانی برجام و رفع تحریم ها و ایجاد رونق اقتصادی است و با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم ها، دولت دچار بحران شده و بهترین فرصت برای انتقامگیری فراهم خواهد شد.
دلواپسان و حامیان همسو با آنان در دوران هشت ساله احمدی نژاد با قدرت تمام پیش می رفتند و از کنار تحریم های ظالمانه علیه ملت منافع سرشاری کسب کرده بودند، خرسند از بازگشت تحریم ها، اکنون با طرح مشکلات معیشتی مردم در نقش دایه دلسوز تر از مادر ظاهر شده و مشکلات اقتصادی را دلیلی بر ناکارآمدی دولت قلمداد می کنند.
حال این سوال مطرح است که آیا تنها دولت مسبب وضعیت وخیم اقتصادی در کشور است؟ برای پاسخ به این سوال باید نگاهی داشت به وضعیت اقتصادی ، سیاست داخلی و سیاست بین المللی دولت روحانی تا دریابیم که چه اندازه دولت در مشکلات کشور سهیم است.
در بررسی اقتصاد کشور با مراکز تاثیر گذار اقتصادی مواجه می شویم که نقش بسزایی در نوسانات قیمت ارز و کالا ایفا می کنند. این مراکز نه در اختیار دولت هستند و نه به بخش خصوصی تعلق دارند، بلکه به تعبیر رئیس جمهور «خصولتی» هستند. این مراکز هرگز در قبال عملکرد خود پاسخگوی دولت نیستند و دولت نیز نمی تواند آنان را در خصوص عملکردشان بازخواست کند. واردات کالاهای لوکس، غیر ضروری و سود آور با ارز دولتی و فروش آن اقلام در بازار با قیمت ارز آزاد از جمله اقدامات این مراکز اقتصادی وابسته به باندهای قدرت و ثروت است. حیطه فعالیت این باندهای قدرتمند اقتصادی در دوران احمدی نژاد تا جایی گسترش یافته بود که در صادرات نفت نیز حضور داشتند.
در حوزه سیاست داخلی، مراکز قدرت زیادی وجود دارند که در حیطه دولت نیستند. این مراکز قدرت به موازات ارکان دولتی مانند استانداری ها و فرمانداری ها، در استان ها و شهرهای کشور فعالیت دارند. امروزه ساختار موازی کاری آنقدر بی نظمی در مدیریت کشور ایجاد کرده است که مقام معظم رهبری در دیدار خود با اعضای مجلس خبرگان در شهریور ماه سال جاری نسبت به آن هشدار داده و تأکید کردند: «دعوا کردن راه اصلاح نیست، همچنان که ایجاد تشکیلات و کار موازی با دولت نیز به صلاح و موفق نخواهد بود و تجربه ثابت کرده است کار باید به وسیله مسئولان آن، در مجاری قانونی انجام بگیرد.» به رغم بیانات رهبر انقلاب در خصوص پرهیز از موازی کاری اما همچنان شاهد حضور سازمان های موازی با دولت هستیم. سازمان هایی که بدون قبول مسئولیت عملکرد خود و پاسخگو بودن در مدیریت کشور مداخله می کنند و دولت باید پاسخگوی عملکردهای ناصحیح این سازمان ها به مردم باشد.
سیاست خارجی کشور نیز اوضاع مشابهی همچون سیاست داخلی دارد. در ۵ سال گذشته دستگاه دیپماسی کشور تلاش بی وقفه ای را برای سامان بخشی به روابط خارجی کشور در پیش گرفت که در قدم نخست دستاورد این اقدامات رسیدن به توافق هسته ای برجام بود. اما تغییر دولت در ایالات متحده و حضور ترامپ در کاخ سفید ضربه بزرگی به این توافق نامه وارد کرد. به دلیل سیاست معقولانه دستگاه دیپلماسی و عملکرد نابخردانه کاخ سفید برای اولین بار جهان رویکردی متفاوتی نسبت به ایران اتخاذ کرده و به رغم درخواست آمریکا برای لغو برجام، کشورهای امضا کننده برجام حاضر به خروج از این توافق نامه نشدند. به موازات اقدامات دستگاه دیپلماسی که تلاش داشت چهره ای منطقی از ایران در عرصه جهانی به نمایش گذارد، اقدامات و اظهارات ماجراجویانه برخی از جریان های قدرتمند و رادیکال در داخل کشور آسیب های جبران ناپذیری به حیثیت دستگاه دیپلماسی کشور وارد آورد تا جایی که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه تصمیم به استعفا گرفت. هرچند عدم قبول استعفای ظریف از طرف رئیس جمهور و حمایت مقام معظم رهبری و مردم از وزیر امور خارجه موجب شد وی از استعفای خود منصرف شود اما این ماجرا حکایت تداخل و مداخله برخی از جریان ها در امور سیاست خارجی کشور دارد که جایگاه دستگاه دیپلماسی را هدف قرار داده اند.
در مجموع باید به این نکته توجه داشت که هرچند نمی توان منکر مشکلات روزافزون اقتصادی و افزایش نارضایتی جامعه از عملکرد مسئولان بود، اما این موجب نمی شود تا دولت جمهوری اسلامی که نماد حکومت اسلامی ایران است در انظار جهانیان ناکارآمد جلوه داده شود. دولت تدبیر و امید گرچه در برآوردن انتظارات حامیان اصلاح طلبش ، مطالبات مردم و تحقق وعده های خود ناموفق بود اما دولتی است از دولت های جمهوری اسلامی و باید تا پایان عمر قانونی خود امور کشور را در دست داشته باشد و به موازات آن نیز باید پاسخگوی مطالبات مردم نیز باشد. در چنین شرایطی هرگونه اقدام علیه دولت بدون شک اقدامی علیه کلیت نظام بوده و کسانی که امروز در جهت سقوط دولت اقدام می کنند باید بدانند عبور از روحانی امروز به نفع هیچ کسی نیست به غیر از دشمنان ملت ایران.
