کاوه ایرانی روزنامه نگار در چند روز گذشته موضوع تنش میان جمهوری اسلامی و آمریکا در صدر اخبار جهان قرار داشت. اعزام ناو آمریکایی آبراهام لینکن به خلیج فارس و انفجارهای مشکوک در بندر الفجیره امارات متحده عربی، این تنش ها را وارد فاز جدیدی کرد. کشورهای مرتجع عرب بدون توجه به حسن همجواری تلاش […]
کاوه ایرانی
روزنامه نگار
در چند روز گذشته موضوع تنش میان جمهوری اسلامی و آمریکا در صدر اخبار جهان قرار داشت. اعزام ناو آمریکایی آبراهام لینکن به خلیج فارس و انفجارهای مشکوک در بندر الفجیره امارات متحده عربی، این تنش ها را وارد فاز جدیدی کرد. کشورهای مرتجع عرب بدون توجه به حسن همجواری تلاش می کنند در راستای اهداف صهیونیست ها به هر طریق ممکن تنش میان ایران و آمریکا را بالا ببرند. از سوی دیگر اعمال تحریم های تازه علیه ایران از سوی دولت ترامپ واکنش مسئولان ایرانی را در پی داشت. این در حالی است که با گذشت یک سال از خروج آمریکا از توافقنامه برجام، طرف های اروپایی اقدام موثری در حفظ برجام از خود نشان ندادند و تنها خواهان پایبندی ایران به برجام بودند. به همین دلیل بود که رئیس جمهور با تعیین ضرب العجل ۶۰ روزه اروپا را ملزم به اجرای تعهدات خود نسبت به ایران کرد. حالا نوبت رئیس دستگاه دیپلماسی بود که در جهت روشنگری و رساندن پیام ایران سفری به کشورهای آسیایی داشته باشد.
از آغاز دور جدید مذاکرات هسته ای در سال ۹۲ تا به امروز، محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان نقش تعیین کننده ای ایفا کرد. این دیپلمات ارشد کشورمان طی مذاکرات نفس گیر توانست تا حد زیادی در کار خود موفق باشد اما با پایان یافتن دوره ریاست جمهوری اوباما و روی کار آمدن ترامپ سرانجام برجام طور دیگری رقم خورد. با خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام واعمال دوباره تحریم ها نگاه جهانیان به ایران دوخته شد تا شاهد عکس العمل مسئولان ایرانی در قبال حرکت نابخردانه آمریکا باشد. از سوی دیگر سران کشورهای اروپایی ضمن نکوهش رفتار دولت آمریکا از ایران خواستند تا همچنان پایبند تعهدات خود بماند و آنان نیز قول دادند که ایران از مزایای برجام برخوردار شود. اما این وعده ای بود که اروپاییان در تحقق آن ناکام ظاهر شدند و حالا بعد از گذشت یکسال نوبت به ایران رسید تا در چارچوب برجام بخشی از تعهدات خود را به حالت تعلیق درآورد.
ماموریت سردار دیپلماسی
دولت ترامپ تلاش کرد با اعمال تحریم های جدید ایران را مجبور کند تا بار دیگر به میز مذاکره بازگردد. در حالی مسئولان ایرانی اعتقاد دارند، موضوع برجام تمام شده است و مذاکره مجدد پیرامون این موضوع هیچ معنا و مفهومی ندارد. از سوی دیگر آمریکا با تحت فشار قرار دادن شرکای تجاری ایران و کشورهای خریدار نفت کشورمان تلاش می کند صادرات نفت جمهوری اسلامی را به صفر برساند. این موضوعی است که با استقبال کشورهای مرتجع عربی همچون رژیم سعودی و شیخ نشین امارات مواجه شد. مقامات جمهوری اسلامی نیز در این خصوص هشدار داد که اگر قرار باشد نفت ایران صادر نشود، نفت هیچ کشور دیگری نیز از خلیج فارس خارج نخواهد شد. هشدار ایران در خصوص بستن تنگه هرمز موجب شد دستگاه تبلیغاتی غرب این پیام را به جهان مخابره کند که ایران امنیت منطقه و منافع دیگر کشورها را به مخاطره انداخته است. انتشار این پیام همراه با حادثه مشکوک بندر الفجیره همراه می شود تا حضور نظامیان آمریکایی را در منطقه توجیه کند.
در چنین شرایطی سردار دیپلماسی کشورمان که به تمام پیچ و خم های مناسبات بین المللی آشنایی دارد وارد عمل شد تا نسبت به این تحرکات مشکوک روشنگری کند.
خرابکاری های مشکوک در منطقه
ظریف روز سه شنبه ۲۴ اردیبهشت در سفر به هند در دیدار با همتای هندی خود در خصوص تحولات اخیر منطقه اظهار کرده بود: « نگرانی‌ها از اقدامات و خرابکاری‌های مشکوکی که در منطقه در حال رخ دادن است وجود دارد و ما قبلاً پیش‌بینی کرده بودیم که عده‌ای تلاش خواهند کرد که با انجام اینگونه اقدامات به تنش‌ها در منطقه دامن بزنند.»
رئیس دستگاه دیپلماسی قبل از آغاز سفر خود به شرق آسیا وزیر خارجه کشورمان در توئیتی با ارائه مستنداتی از مقاله جان بولتن در مورد خروج از برجام و شهادت نتانیاهو درباره سلاح‌های کشتار جمعی عراق در کنگره آمریکا در سال ۲۰۰۲، تاکید کرد که حوادث امروز حاصل اقدامات تیم “ب” یعنی « نتانیاهو، بن سلمان، بن زاید و بولتن»است.
وزیر خارجه کشورمان در سفر به ژاپن با نخست وزیر و وزیر خارجه این کشور دیدار کرد. او در تشریح سفر خود به شرق آسیا گفته بود:« وزیر روز چهارشنبه هفته گذشته به مسکو سفر کردم و یک سفر از پیش تعیین‌شده به ترکمنستان داشتم و سفرهایی به هند و ژاپن و به چین دارم برای اینکه شرکایمان مخصوصا اعضای برجام را در جریان آخرین تحولات قرار دهم.»
محمدجواد ظریف بلافاصله از ژاپن به چین سفر کرد تا با یکی از طرف های اصلی برجام رایزنی کند. ظریف در بدو ورود به فرودگاه پکن در خصوص اهداف سفر خود به چین گفت: «چین یکی از مهمترین شرکای جمهوری اسلامی بوده؛ هم شریک سیاسی ما، هم شریک بسیار نزدیک اقتصادی ما و هم از اعضای باقی مانده در برجام است.»
وزیر امور خارجه در تشریح اقدامات خود در کشورهای روسیه، ترکمنستان، هند و ژاپن نیز گفت: «نجات برجام وظیفه جامعه بین المللی است و اگر جامعه جهانی احساس می‌کند برجام یک دستاورد مهم است باید همانند ایران برای حفظ ان اقدام عملی انجام دهد.»
هیچ امکانی برای مذاکره وجود ندارد
همزمان با سفر ظریف به چین خبرنگار ان‌بی‌سی نیوز از تلاش سناتور آمریکایی برای برقراری تماس میان وزرای خارجه ایران و آمریکا خبر داد. جیک شرمن در حساب توییتر خود نوشت: «سناتور «دایان فاینستاین» در حال قدم زدن در کنگره بود در حالی که شماره محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در صفحه آیفونش مشخص بود.»
وی افزود: «اندکی پس از آنکه وی را با گوشی تلفن همراهش دیدم، سناتور در بیانیه‌ای اعلام کرد جنگ برای حل مشکل ضرورتی ندارد، وقتی طرفین اعلام می‌کنند به دنبال راه‌حل هستند. من اصرار دارم وزیر خارجه پمپئو با وزیر خارجه جواد ظریف گفت‌وگو کند چرا که می‌دانم ظریف خواهان تنش با ایالات متحده نیست.»
جیک شرمن در حالی سخن از تماس میان دو وزیر خارجه ایران و آمریکا به میان آورد که محمدجواد ظریف پس از دیدار با مقامات ژاپن، در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره امکان مذاکره با آمریکا گفته است: «نه، هیچ امکانی برای مذاکره وجود ندارد.»
ترامپ خواهان جنگ نیست
وزیر امور خارجه کشورمان، پس از پایان سفر خود به چهار کشور ترکمنستان، هند، ژاپن و چین، در فرودگاه پکن، در مورد آینده برجام اظهار کرد: «آینده برجام در اختیار جامعه بین‌المللی است؛ جامعه بین‌المللی تاکنون از برجام حمایت کرده اما حمایت‌ها بیشتر به شکل بیانیه و به شکل اعلام مواضع سیاسی بوده، لازم است اعلام مواضع سیاسی به اقدامات عملی اقتصادی تبدیل شود که مردم ایران بتوانند از برجام منافع‌شان را دریافت کنند. ما ۴ دور از کمیسیون مشترک برجام تعهد گرفتیم برای اقداماتی که باید انجام دهند، فکر کنم الان وقتش است و بسیار هم دیر شده برای این که کمیسیون مشترک به تعهداتش عمل کند.»
وزیر خارجه کشورمان همچنین درباره اینکه چه دیدگاهی دارد نسبت به این که رسانه‌های چین همزمان با حضور وی در این کشور نوشتند که شفاف سازی های ظریف در مورد اطلاعات جعلی که به ترامپ داده می‌شود، موجب اختلاف در تیم “ب ” شده، اظهار کرد: « شفاف سازی آنچه من در سفر نیویورک به عنوان تیم ب مطرح کردم یک واقعیت است. واقعیتی که همه از آن خبر داشتند اما به خاطر فضای روانی تحمیل شده بر جامعه آمریکا کمتر کسی جرئت می‌کرد این واقعیات را بیان کند.»
وزیر امور خارجه روز گذشته قبل از بازگشت به تهران در فرودگاه پکن در جمع خبرنگاران سفر خود به ۴ کشور ترکمنستان، هند، چین و ژاپن را مفید ارزیابی کرد.
در نهایت سفر اخیر وزیر امور خارجه کشورمان را می توان دومین سفر دوره ای مهم پس از خروج آمریکا از برجام توصیف کرد. سفری که با هدف شفافسازی سیاست خارجه ایران برای کشورهای تاثیرگذار آسیایی صورت گرفته و در جهت حفظ منافع ملت ایران بوده است.
