حکایت «طلاي سياه» حکایتی است که از ابتدا تا انتهایش سرنوشت پیچیده ای دارد. سرنوشتی که کمتر کشور یا شهر بزرگی در جهان از آن برخوردارند. زباله در تمام دنیا در شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ یافت می شود به طوری که هر کشور بنا به سیاست های خود برنامه ای برای آن درنظر […]
حکایت «طلاي سياه» حکایتی است که از ابتدا تا انتهایش سرنوشت پیچیده ای دارد. سرنوشتی که کمتر کشور یا شهر بزرگی در جهان از آن برخوردارند. زباله در تمام دنیا در شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ یافت می شود به طوری که هر کشور بنا به سیاست های خود برنامه ای برای آن درنظر گرفته است. در کشورما حجم زباله آنقدر زیاد شده که بیش از ۷۰ درصد را به خود اختصاص داده است. به گفته کارشناسان، متوسط تولید روزانه زباله به ازای هر شخص در جهان ۳۰۰ گرم و در ایران ۷۰۰ گرم است که این امر به تولید روزانه ۵۸ هزار تن زباله با نسبت ۷۰ درصد تر و ۳۰ درصد خشک منجر می شود.
فضای مجازی پر است از پویش های محیط زیستی؛ پویش «نه به ریختن زباله»، «تهران بدون پلاستیک» و … . چندسالی‌است که فعالان محیط‌زیست، شهروندان را تشویق می کنند که به جای پلاستیک، از کیسه های پارچه ای استفاده کنند، یا ته سیگارهای خود را در سطح شهر و پارک ها و فضاهای باز رها نکنند، تا به این شکل آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد شود. طبق گزارش ها، ۷۰ درصد زباله های جهان بازیافت می شود، این در حالی که در ایران این مهم تنها در ۲۰ درصد از زباله ها اتفاق می افتد. در ایران تنها ۱۰ درصد زباله ها در مبدا تفکیک می شود که نماد سطح مشارکت پایین ایرانیان در تفکیک ۲۰ میلیون تن زباله سالانه این کشور است، از این مقدار زباله تولیدی ۸۰ درصد سهم ساکنان شهرها و ۲۰ درصد باقیمانده آن تولید ساکنان روستاهای ایران است.آنگونه که مرکز آمار ایران، اعلام کرده؛ خانوارهای شهری کشور در سال ۱۳۹۵ به‌طور متوسط در هر هفته ۱۷۵ هزار و ۵۴۸ تن پسماند تولید کردند، سرانه پسماند تولید شده توسط هر خانوار شهری ۷ر۹ کیلوگرم در هفته بود که بخش عمده ای از آن را پلاستیک ها و ظروف یکبار مصرف تشکیل می داد. به گفته مسئولان در کل شهرها و روستاهای کشور روزانه حدود ۵۸ هزار تن زباله با نسبت ۷۰ درصد تر و ۳۰ درصد خشک تولید می شود.
درخواست رئیس سازمان محیط زیست از وزیر کشور
رییس سازمان حفاظت محیط زیست در نامه‌ای از وزیر کشور خواست تا با برنامه‌ریزی و تعامل شهرداری‌ها و دهیاری‌های کل کشور با سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای صحیح قانون مدیریت پسماند و آیین‌نامه اجرایی آن همکاری کند.در متن نامه عیسی کلانتری – معاون رییس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خطاب به عبدالرضا رحمانی فضلی – وزیر کشور- آمده است: «یکی از بحران‌های فزاینده محیط زیست کشور که پیامدهای سوء و آثار زیانباری بر محیط زیست و سلامت جامعه دارد، بحران مدیریت پسماند است. از این رو، با توجه به رسالت قانونی و جایگاه نظارتی سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای صحیح قانون مدیریت پسماند و آیین‌نامه اجرایی آن، خواهشمند است دستور فرمایید ضمن برنامه‌ریزی برای انجام مطلوب تکالیف و وظایف محوله قانونگذار به سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و استانداری‌های کشور در این خصوص و تعامل نزدیک با این سازمان، تمهیدات لازم برای حضور پررنگ شهرداری‌ها و دهیاری‌های کل کشور به منظور بهره‌مندی از تمامی ظرفیت‌های اجرایی آنها در امر خطیر روشنگری و ارتقای سطح دانش و آگاهی‌های آحاد مختلف جامعه با هدف ساماندهی و مدیریت زنجیره‌ای پسماندها در کشور (کاهش تولید، تفکیک از مبدأ، جمع آوری اصولی، پردازش و بازیافت صحیح و…) به نحو شایسته صورت پذیرد.»
۸۰ درصد زباله‌های تولیدی، فسادپذیر هستند
تامین انرژی یکی از چالش های پیش روی شهرهای کشورمان است. این موضوع از نظر کارشناسان باعث شده که به این بیندیشند که در آینده نه چندان دور به کارآیی پسماند در تولید انرژی به صورت ویژه پرداخته شود در صورتی که در حال حاضر حجم قابل توجهی از منابع ارزشمند با قابلیت تبدیل به ارزش های پولی با دفن شدن زیر خاک می رود. تفکیک زباله از مبدا سال هاست که در شهرهای جهان کاربرد دارد و در کشور ما هم این طرح اجرا شده اما بسیاری از شهرهای بزرگ نتایج و دستاوردهای مناسبی نداشتند. به گفته معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط‌زیست، عملکرد ما در زمینه پسماندهای شهری مطلوب نیست. مسعود تجریشی معتقد است که ۷۰ درصد هزینه پسماند باید از طریق دولت تامین شود که متاسفانه نمی‌تواند این میزان را پرداخت کند.
وی با بیان اینکه در همه نقاط دنیا به طور معمول تفکیک زباله در مبدا صورت می‌گیرد، ادامه داد: در همه نقاط دنیا جهت‌گیری و سیاست‌گذاری‌ها به این سمت است که بتوانیم میزان تولید زباله را به حداقل رسانده تا به تبع آن میزان زیاله‌ای که به مراکز دفن می‌رود نیز کاهش یابد.معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست گفت: در بسیاری از کشورهای دنیا مانند مالزی، ژاپن، کشورهای اروپایی و آمریکایی سقفی برای ورود پسماند به محل دفن زباله تعیین کرده‌اند. همه این کشورها هدف‌گذاری ۵الی ۱۰ ساله داشته‌اند تا بتوانند میزان زباله‌ای که وارد مراکز دفن میشود را در این مدت تا ۲۰ درصد از طریق فرهنگ‌سازی و سایر اقدامات کاهش دهند، اما ما در این زمینه در کشورمان اصلا عملکرد مطلوبی نداشتیم.تجریشی ادامه داد: در شهری مانند تهران به طور معمول ۷۰ الی ۸۰ درصد آن چیزی که به عنوان زباله تولید میشود به محل دفن زباله می‌رود، چراکه ۸۰ درصد زباله‌های تولیدی‌مان زباله‌های فسادپذیر هستند و همانطور که گفتم در پسماندهای شهری وضع مطلوبی نداریم، چراکه از تولید به سمت دفن می‌رویم.
دفن زباله پایان سرنوت پسماندها نیست
یک کارشناس ارشد و پژوهشگر مدیریت شهری با بیان اینکه، دفن زباله پایان سرنوت پسماندها نیست و آغازگر مشکلات اصلی است گفت: دفن زباله بدین معنی است که خاک با آلودگی همراه میشود و منابع زیرزمینی بیش از گذشته خطر همنشینی با شیرابه های ناشی از پسماند دفن شده را تجربه خواهد کرد و علاوه بر این مشکل، دفن پسماند در زمین فضای زیادی را اشغال می کند.
پویا پارسا افزود: اگر نگاهی به کشورهای صنعتی دنیا از جمله آلمان بیندازیم خواهیم دید بیش از یک دهه است که تبدیل زباله‌های بلا استفاده به سوخت در آلمان با اقبال مواجه شده است و فقط در نیروگاه برق شهر ماگدبورگ روزانه با سوزاندن زباله برق بیش از ۵۰ هزار واحد مسکونی را همین نیروگاه تامین می‌کند.
