محمدحسین جعفری سمیع دبیر گره سیاسی عاقبت مهلت ۶۰ روزه اتحادیه اروپا به سر آمد و ایران گام دوم خود را در کاهش تعهدات برجامی، برداشت. حالا باید دید طرف های باقی مانده در برجام چه واکنشی نسبت به این اقدام ایران نشان می دهند. برجام کودکی بود که تنها دلسوز او ایران بود و […]
محمدحسین جعفری سمیع
دبیر گره سیاسی
عاقبت مهلت ۶۰ روزه اتحادیه اروپا به سر آمد و ایران گام دوم خود را در کاهش تعهدات برجامی، برداشت. حالا باید دید طرف های باقی مانده در برجام چه واکنشی نسبت به این اقدام ایران نشان می دهند. برجام کودکی بود که تنها دلسوز او ایران بود و به رغم تمام ادعاهایی که از سوی دیگر طرف های این توافقنامه مطرح می شد، هیچ کدام حاضر نبودند برای رشد این کودک قدمی بردارند. این سوال بارها مطرح شده است که چرا ایران باید تنها کشوری باشد که هزینه های این مولود بیمار را بپردازد؟
به گزارش «جمله» به نقل از خبرگزاری ها، با پایان ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ایران به اروپا، تهران اعلام کرد که غنی سازی اورانیوم خود را به بیش از سطح توافق سال ۲۰۱۵ می‌رساند.
صبح روز یکشنبه ۱۶ تیر در یک نشست خبری با حضور علی ربیعی، سخنگوی دولت، عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه و همچنین بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، گام دوم ایران در کاهش تعهدات برجامی اعلام شد و تهران تاکید کرد که برای گام سوم و گام‌های بعدی نیز برنامه ریزی کرده است.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی ایران با اشاره به اینکه از امروز ایران برنامه خود را برای افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم اعلام کرد. آقای کمالوندی با اشاره به پایان یافتن مهلت ۶۰ روزه ایران، اشاره کرد: «گام دوم با دستور رئيس جمهوری امروز برداشته شد. ما رونوشت تغییراتی را که اعمال می‌شود به نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران تحویل می دهیم و تا ساعاتی دیگر فرآیند غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ درصد آغاز می‌شود و احتمال فردا صبح که نماینده آژانس برای نمونه‌گیری می‌رود این غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ خواهد بود.»
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران همچنین تاکید کرد: «پیش بینی ما این است که از صبح فردا وقتی آژانس نمونه گیری انجام می‌دهد غنی سازی از مرز ۳.۶۷ درصد عبور کرده و این تصمیمی بود که جمهوری اسلامی ایران از قبل اعلام کرده بود.»
وی در مورد اینکه گام سوم ایران در صورت عمل نکردن اروپا به تعهدات برجامی خود چه خواهد بود، هم اظهار داشت: «سازمان انرژی اتمی اجرا کننده تصمیمات است و تصمیم گیرنده نیست. البته ما اطلاعات فنی و تخصصی را به مسئولان ارائه می کنیم و حتی در ۱۸ اردیبهشت اطلاعات و پیش بینی های برای خروج آمریکا از برجام را به مسئولان ارائه کرده بودیم.»
تلاش برای حفظ برجام
عباس عراقچی در ابتدای این نشست اعلام کرد که هدف ایران از این اقدامات حفظ برجام است، هرچند ممکن است اگر طرف مقابل از این فرصت‌های ۶۰ روزه استفاده نکند، منجر به پایان برجام شود.
وی از مهلت ۶۰ روزه دیگر خبر داد و گفت: « امروز نامه ظریف به موگرینی ارسال می شود و به صراحت بندهایی از برجام درباره عدم تعهد به غلظت اورانیوم اعلام خواهد شد.» معاون سیاسی وزارت امور خارجه همچنین با اشاره به اینکه ایران خواهان استمرار برجام است، افزود: «ولی اگر کشورهای اروپایی نتوانند خواسته‌های ایران را برآورده کنند، طبیعی است که ایران روند کاهش تعهدات خود در برجام را پی می‌گیرد.» عراقچی همچنین با اشاره به مواد ۲۶ و ۳۶ برجام اشاره کرد که این اقدام ایران نقض برجام نیست و در جلسه شورای حکام این موضوعات را مطرح خواهیم کرد.
عراقچی همچنین با اشاره به تماس تلفنی روسای جمهوری ایران و فرانسه آن را سازنده توصیف کرد و افزود: «ما این گفتگو را مثبت ارزیابی می‌کنیم و تلاش کشورهای اروپایی و چین و روسیه برای یافتن راه حل مشهود است و روسای جمهوری دو کشور توافق کردند تا زمینه‌های انجام دور جدیدی از گفتگوها بین طرفین فراهم شود تا بتوانیم وارد گفتگوهایی شویم که به راه حلی معقول و مشترک دست یابیم.»
عراقچی همچنین افزود: «در کمیسیون مشترک برجام بحث‌های خوبی انجام شد و قرار شد وزرای خارجه هم دیدار کنند. اما مهم این است که نیازهای ایران به ویژه در حوزه نفتی مورد توجه قرار گیرد.»
معاون ظریف همچنین با اشاره به افزایش تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ برجام افزود: «ما خواهان برگزاری دیدار و سفر نمایشی نیستیم. از رهبران کشورهای دیگر می‌خواهیم برای سفر نمایشی به ایران نیایند. خود ما هم برای اهداف نمایشی به جایی سفر نمی‌کنیم.» عراقچی در عین حال با گلایه از اروپایی‌ها گفت: «اینکه اروپایی ها نتوانستند خواسته های ما را برآورده کنند به این معنی نیست که رایزنی‌های دیپلماتیک تعطیل شده باشد و ایده‌ای نباشد.»
وی تاکید کرد که با خروج قطعی آمریکا از برجام دیگر مفهومی به‌نام ۱+۵ وجود نداد اما آمریکا می‌تواند در صورت برداشتن تحریم‌ها و بازگشت به شرایط قبل از تحریم در جلسات ایران و ۱+۴ حضور پیدا کند.
علی ربیعی، سخنگوی دولت هم در ادامه به میزان افزایش غنی‌سازی اورانیوم ایران اشاره کرد و افزود: «مبنای غلظت اورانیوم بر اساس نیاز ایران خواهد بود.»
این در حالیست که یک روز قبل، امانوئل ماکرون در یک گفتگوی تلفنی یک ساعته از رئيس جمهور کشورمان خواسته بود که همچنان در برجام بماند. طبق بیانیه کاخ الیزه در این مکالمه تلفنی، امانوئل ماکرون با حسن روحانی به توافق رسید تا شرایط از سرگیری گفتگو بین همه طرف‌ها را تا ۹ روز دیگر (۲۴ تیر) بررسی کند.
از سوی دیگر رسانه‌ها گزارش دادند رئیس جمهوری فرانسه در این تماس تلفنی گفته است: «می پذیریم که اقدامات اروپا برای جبران تحریم های آمریکا موفق و کارآمد نبوده است اما همه تلاش خود را برای جبران این موضوع به کار می گیریم.»
همچنین طبق گزارش رسانه‌های ایران حسن روحانی در این مکالمه ضمن اشاره به «پیشنهاد» امانوئل ماکرون اظهار داشت: «توقف کلیه تحریم‌ها می‌تواند آغازی برای یک حرکت بین ایران و ۱+۵ باشد.»
واکنش های جهانی به گام دوم ایران
گام دوم ایران برای افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم با واکنش‌های بین‌المللی مواجه شده است. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی بلافاصله پس از پایان نشست خبری مقامات ایرانی در خصوص کاهش سطح تعهدات در برجام از کشورهای اروپایی خواست تا تحریم‌ها علیه ایران را فعال کنند. نتانیاهو گام دوم ایران را اقدامی بسیار بسیار خطرناک عنوان کرد و از آلمان، بریتانیا و فرانسه خواست تحریم‌ها علیه ایران را به صورت خودکار دوباره فعال کنند.
اطلاع آژانس انرژی اتمی از برنامه ایران
سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در واکنش به آغاز گام دوم ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای، گفت: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از بیانیه امروز ایران مطلع است.»
این سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین اعلام کرد که بازرسان آژانس در ایران به زودی درباره گام دوم ایران به مقر این نهاد بین‌المللی در وین گزارش خواهند داد.
دفتر کاخ ریاست جمهوری فرانسه هم روز یکشنبه در بیانیه‌ای اقدام ایران در خصوص افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم را محکوم کرد. در بیانیه کاخ الیزه همچنین به این نکته اشاره شده است که مکانیسم ماشه در قبال اقدام تازه ایران فعال نمی‌شود. مکانیسم ماشه به ساز و کاری در توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای ۵+۱ اطلاق می‌شود که در آن عدول ایران از تعهداتش باعث می‌شود تحریم‌های سازمان ملل به صورت خودکار مجددا علیه تهران فعال شوند.
ناکامی اروپائی ها در اجرای تعهدات
وزیر خارجه کشورمان هم ساعاتی پس از نشست خبری در خصوص کاهش تعهدات برجامی ایران، در انتشار یک پست در حساب توییتری خود از قابل بازگشت بودن اقدامات ایران خبر داد. محمد جواد ظریف روز گذشته در توییت خود از کشورهای اروپایی خواست به تعهدات خود عمل کنند. او ضمن اشاره به اینکه اقدامات ایران با توجه با توجه به حق ایران و در چارچوب بند ۳۶ برجام صورت گرفته است، این کار را در جهت حفاظت از منافع ایران در مقابل تحریم‌های اقتصادی آمریکا دانست. وزیر خارجه کشورمان همچنین در توییت دوم خود نوشت: «اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی در اجرای تعهدات برجای خودشان به ویژه بعد از خروج آمریکا (از برجام) ناکام مانده‌اند. آنها باید حداقل از منظر سیاسی از گام ایران منطبق بر بند ۳۶ برجام از جمله در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت کنند. سه کشور اروپایی برای اجتناب از اتخاذ یک موضع سیاسی قاطعانه جهت حفظ برجام و مقابله با یکجانبه‌گرایی ایالات متحده، هیچ بهانه‌ای ندارند.»
