لُرد ولسلی فرماندار انگلیسی هندوستان در جولای ۱۷۹۹ جان ملکم نظامی ـ دیپلمات انگلیسی را که زبان فارسی می دانست و تاریخ ایران را خوانده بود ماموریت تهران داد تا وضعیت و راه رفتار با مقامات وقت ایران را به دست آورد و بکوشد با دولت ایران قراردادی با هدف تامین منافع انگلستان در منطقه […]

لُرد ولسلی فرماندار انگلیسی هندوستان در جولای ۱۷۹۹ جان ملکم نظامی ـ دیپلمات انگلیسی را که زبان فارسی می دانست و تاریخ ایران را خوانده بود ماموریت تهران داد تا وضعیت و راه رفتار با مقامات وقت ایران را به دست آورد و بکوشد با دولت ایران قراردادی با هدف تامین منافع انگلستان در منطقه امضا کند.
ملکم تا سال ۱۸۱۰ سه بار به عنوان مامور دولت انگلستان به ايران سفر کرد. تالیف هزار صفحه ای او درباره ایران و ایرانیان زیر عنوان «تاریخ ایران» که در جولای ۱۸۱۳ انتشار یافت و در ۱۸۱۵ تجدید چاپ شد و دو قرارداد سیاسی و تجاری با دولت فتحعلی شاه قاجار محصول این دیدارهاست که راه را بر نفوذ دولت لندن در ایران بازکرد و پیامدهای بسیار داشت. توصیف سر جان ملکم از ایرانیان پس از گذشت دو قرن همچنان راهنمای تعامل دولتهای دیگر با مقامات تهران است.
جان ملکم بعدا متهم شد که بیش از حد به مقامات تهران هدیه (بخوانید؛ رشوه) داده بود. ملکُم ۲۹ دسامبر ۱۸۰۰ با دولت تهران پیمانی امضاء کرد که پیمان فیکن اشتاین عملا به آن پایان داد. طبق آن پیمان که در کتب تاریخ معاهده «ژانویه ۱۸۰۱» نوشته شده است، دولت ایران متعهد شده بود که نه تنها از تعرض پشتون ها به متصرفات دولت لندن در هندوستان [پاکستان امروز] جلوگیری کند بلکه مانع حملات قدرت های اروپایی [منظور؛ روسیه و فرانسه] از طریق ایران به این سرزمین [هندوستان انگلستان] شود.