کاوه ایرانی / روزنامه نگار جمهوری اسلامی ۱۸ اردیبهشت و در نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای پنچ به علاوه یک، اعلام کرد در صورتی که کشورهای اروپایی برای بهره‌مند شدن تهران از مزایای اقتصادی برجام گام ملموسی بر ندارند هر ۶۰ روز اجرای بخشی از تعهدات برجامی خود را […]
کاوه ایرانی / روزنامه نگار
جمهوری اسلامی ۱۸ اردیبهشت و در نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای پنچ به علاوه یک، اعلام کرد در صورتی که کشورهای اروپایی برای بهره‌مند شدن تهران از مزایای اقتصادی برجام گام ملموسی بر ندارند هر ۶۰ روز اجرای بخشی از تعهدات برجامی خود را متوقف می‌کند.این کاهش تعهدات تا کنون در دو مرحله، به صورت رعایت نکردن سقف مجاز درصد غنی‌سازی و میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده انجام شده است. به گزارش «جمله» به نقل از خبرگزاری ها، روز جمعه، ۱۵ شهریور موعد آغاز گام سوم کاهش تعهدات است و این که ایران وارد این مرحله نشود کاملا به واکنش طرف اروپایی و مذاکرات فشرده‌ای بستگی دارد که در حال انجام است.
آمادگی برای پایبندی کامل به برجام
روز گذشته علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری گفت: «در صورت اجرای تعهدات اروپا جمهوری اسلامی به اجرای کامل برجام باز خواهد گشت. تعهد در مقابل تعهد استراتژی‌ای است که امروز ما اتخاذ کرده‌ایم.» او افزود اگر تعهدات برجامی اروپا اجرایی شود ایران از برداشتن گام سوم کاهش تعهدات صرف‌نظر می‌کند و «حتی امکان بازنگری در سایر اقدامات هم وجود دارد».
مذاکره میان تهران و پاریس به ابتکار امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه آغاز شده که هدف آن را نجات توافق هسته‌ای و کاهش تنش میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده عنوان می‌کند.
مکرون تا کنون چندین ساعت با رئیس جمهور کشورمان تلفنی گفت‌وگو کرده و نمایندگی از دو طرف میان تهران و پاریس در رفت و آمد بوده‌اند.
به همین منظور محمد جواد ظریف هفته گذشته و یک روز پیش از آغاز اجلاس گروه هفت برای شنیدن پیشنهادهای رئیس جمهوری فرانسه به پاریس سفر کرد و دو روز بعد در سفری اعلام نشده به محل برگزاری اجلاس در شهر ساحلی بیاریتز رفت و با امانوئل مکرون و همتای فرانسوی خود ژان ایو لودریان دیدار و گفت‌وگو کرد.
نشانه‌های مثبت از توافق احتمالی
ناظران و صاحبنظران حوزه بین الملل، این مذاکرات فشرده را نشانه احتمال دست یافتن به توافق‌هایی ارزیابی می‌کنند که می‌تواند به کاهش تنش‌ها بر سر پایبندی به برجام منجر شود. مسئولان ارشد ایران و فرانسه تا کنون مذاکرات دو طرف را “خوب و سازنده” توصیف کرده‌اند.
هنوز درباره جزئیات طرح مکرون اطلاعات دقیقی در دست نیست. علی مطهری، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه در گفت و گویی با خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: «رئیس جمهوری فرانسه پیشنهاد راه‌اندازی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای پیش خرید نفت از ایران را داده است و اینکه گفته می‌شود این مبلغ کمک بلاعوض و وام است، درست نیست.»
او افزود: «مکرون پیشنهاد داده تا در برابر این مبلغ فعلا جمهوری اسلامی ایران گام سوم خود را اجرا نکند و احتمالا از گام اول و دوم خود هم به جایگاه اولیه در برجام بازگردد.»
روحانی همچنان بر موضع خود ایستاده است
علی ربیعی سخنگوی دولت، در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره اعلام آمادگی حسن روحانی برای دیدار با ترامپ و سپس عقب‌نشینی وی گفت: «رئیس‌جمهور همچنان بر موضع خود ایستاده است. این حرف به خاطر منافع ملی و در صورتی که ایشان این اطمینان را داشته باشند، مطرح شد. کلیدواژه ما نیز “اگر این اطمینان را داشته باشم” بود که برخی‌ها آن را یا ندیدند یا نخواستند ببینند. ایشان تاکید کردند اگر این اطمینان را داشته باشند که ملاقات یا دیدار به منافع ما کمک کند، از چنین ملاقاتی امتناع نمی‌کنم.»
خبرگزاری دویچه وله در این خصوص نوشت: «در آخرین روز نشست گروه هفت (یکشنبه ۲۵ اوت) امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در جریان کنفرانس خبری مشترک با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا نقشه راهی تهیه شده و به احتمال زیاد دونالد ترامپ و حسن روحانی البته با حضور وی با یکدیگر دیدار می‌کنند.
رئیس جمهور فرانسه به سخنان حسن روحانی در تهران استناد کرد که ساعاتی پیش از آن گفته بود: «معتقدم برای منافع ملی کشورمان از هر ابزاری باید استفاده کرد. اگر بدانم که به یک جلسه ای بروم و با کسی ملاقات کنم که کشور من آباد و مشکلات مردم حل می‌شود دریغ نخواهم کرد.» اما روحانی یک روز بعد این نظر خود را تغییر داد و گفت: «بدون برگشت از تحریم، قفل تعامل با ایران باز نخواهد شد. دنبال حل مشکلات از روال منطقی هستیم؛ نه عکس انداختن. اگر کسی بخواهد با حسن روحانی عکس بگیرد باید همه تحریم‌ها را بردارد.»
ربیعی با بیان اینکه “هیچ تناقضی در سخنان رئیس‌جمهور وجود نداشته است”، اظهار داشت: «ایشان یک موضع اصولی را بیان کردند که اگر به این جمع‌بندی برسند که ملاقات‌های کاری با هر کسی به منافع ملی کمک می‌کند، ملکف به پیگیری منافع ملی و مصالح مردم و کشور هستند و در مقابل، اگر این ملاقات در تضاد با منافع ملی باشد، از انجام آن امتناع خواهند کرد.»
روایت عراقچی از انعطاف آمریکا
پیش از این نیز برخی منابع خبری گزارش داده‌اند که امانوئل مکرون از جمهوری اسلامی خواسته در مقابل جلب رضایت آمریکا برای انعطاف نشان دادن در مورد معافیت برخی خریداران نفت ایران و کمک اروپا در استفاده از منابع حاصل از فروش نفت، مانند سابق به تعهدات برجامی خود پایبند باشد.
به گزارش خبرگزاری دویچه وله آلمان، عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان نهم شهریور گفت: «در جریان اجلاس گروه ۷ آقای مکرون با آقای ترامپ دیدارهایی داشتند و طرف آمریکایی برای صدور مجوز در خصوص نفت ایران انعطاف‌هایی نشان داده است.»
عراقچی روز دوشنبه همراه هیئتی به پاریس سفر کرد تا درباره جزئیات پیشنهادهای مکرون و نحوه اجرایی شدن آن با مقامات فرانسوی مذاکره کند.
سخنگوی دولت می‌گوید نمایندگانی از وزارت نفت و بانک مرکزی جزو همراهان عراقچی هستند و سفر آنها به پاریس “در ادامه شیوه اجرایی کردن تعهدات طرف اروپایی است”.
با این شواهد و تکرار احتمال صرف‌نظر کردن ایران از آغاز گام سوم کاهش تعهدات برجامی از سوی سخنگوی وزارت خارجه، به نظر می‌رسد زمینه‌های تفاهم میان ایران و کشورهای اروپایی تا حدود زیادی فراهم شده باشد.
خودداری از تشریح گام سوم
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه می‌گوید اگر مذاکرات به نتیجه نرسد و کشورهای اروپایی اراده یا توان دادن امتیازاتی به ایران را نداشته باشند گام سوم کاهش تعهدات که طراحی هم شده به اجرا در می‌آید و از دو گام قبلی “مستحکم‌تر” خواهد بود. محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی در حاشیه نشست ششم شهریور هیئت دولت به خبرنگاران گفته بود که اگر در مذاکرات پیش‌رو با فرانسه پیشرفتی حاصل نشود ایران “حتما” گام سوم کاهش تعهدات برجامی را برمی‌دارد. او افزود جزئیات گام سوم در همان زمان اجرا تشریح می‌شود. سخنگوی دولت می‌گوید هدف جمهوری اسلامی از کاهش تعهدات هسته‌ای از بین بردن برجام نیست بلکه منظور از این اقدام این است که طرف مقابل هم به تعهداتش عمل کند تا ایران از منافع اقتصادی توافق هسته‌ای بی‌بهره نماند.
بر اساس این گزارش سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه با شاره به تلاش های دیپلماتیک اخیر در پیامی توییتری نوشت: «روز دوشنبه، دیپلماسی در مسکو، پاریس و وین پیگیری خواهد شد. ایران ، علیرغم تمام سختی‌های این مسیر، مایل است به دیپلماسی، مشارکت و گفتمان فرصتی دیگر بدهد. اگرچه باید توجه داشته باشیم که فرصت‌ها خیلی زود از دست می‌روند».
در نهایت می توان گفت طرف های اروپایی تنها تا روز جمعه فرصت دارند تا حسن نیت خود را به مقامات کشورمان به اثبات رسانند. البته به توجه به اظهارات دولتمردان کشورمان می توان گفت روزنه هایی از امید پدیدار شده است که ممکن است مانع برداشتن گام سوم توسط ایران گردد. اما در صورتی که طرف های اروپایی نتوانند مقامات ایران را راضی کنند، نمی توان پیش بینی کرد گام سوم جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات برجامی چه عواقبی را در برخواهد داشت.
