زهرا ایرانشاهی اتصال بنادر مهم کشور به سامانه‌های هوشمند یا پنجره‌های واحد تجاری، علاوه‌بر سرعت‌بخشی به پروسه حمل کالا افزایش ایمنی دریانوردی در بنادر با روش‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را نیز امکان‌پذیر می‌سازد. این شکل از توسعه چند سالی است که به نحوی جدی تر و عملیاتی تر مورد توجه مسئولان حوزه وزارت راه و […]
زهرا ایرانشاهی
اتصال بنادر مهم کشور به سامانه‌های هوشمند یا پنجره‌های واحد تجاری، علاوه‌بر سرعت‌بخشی به پروسه حمل کالا افزایش ایمنی دریانوردی در بنادر با روش‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را نیز امکان‌پذیر می‌سازد. این شکل از توسعه چند سالی است که به نحوی جدی تر و عملیاتی تر مورد توجه مسئولان حوزه وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است.
ضرورت تامین چنین امکانات و اقدامات توسعه‌ای نیز، بیش از همه به افزایش سرعت و کاهش ماندگاری کالا در بنادر و انبارها و پایانه های حمل و نگهداری بار برمی گردد. چراکه امروزه، پیشرفته ترین کشورها در حوزه حمل ونقل کالا، سریع ترین آنها نیز هست؛ کشورهایی که با به حداقل رساندن زمان حمل، بر دسترسی سریع تر مصرف کنندگان با حفظ کیفیت و امنیت انها تاکید دارند.
این در حالی است که علاوه بر اتصال پروسه حمل به زنجیره واحد تجاری، حالا بندر چابهار نیز به عنوان مهمترین بندر و تنها بندر اقیانوسی کشور در نیمه دوم امسال به سامانه «تصمیم یار تردد شناور» وصل میشود. این سامانه علاوه بر مدیران و کارکنان سازمان بنادر، در نحوه پهلو دهی شناورها در اسکله‌ها نیز کمک می‌کند.
هدف از راه‌اندازی این سامانه ارتقای سطح ایمنی کشتی‌ها در ورود و خروج به بندر و امکان صدور مجوز تردد برای کشتی‌هایی با عمق آبخور بیشتر در فاصله زمانی کوتاه‌تر عنوان شده است و ازآنجایی‌که جزر و مد بر تردد کشتی‌ها تأثیرگذار است، می‌توان با استفاده از این سامانه بهترین زمان را برای پهلوگيری کشتی‌ها در نظر گرفت.
فاز اول هوشمندسازی بنادر تا سال ۱۴۰۰ نهایی میشود
این در حالی است که مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی نیز در چهل و هشتمین نشست اتاق فکر این سازمان با موضوع «طرح بررسی بارنامه الکترونیکی در صنعت حمل‌ونقل» توسعه بهره‌وری حمل‌ونقل را به معنی کاهش سهم حمل‌ونقل در هزینه تمام‌شده کالا عنوان کرده و گفته است: باید در این مورد به نرم جهانی نزدیک شویم و این هدف، مستلزم به‌کارگیری فناوری‌های نوین و استفاده حداکثری از سیستم تبادل الکترونیکی اسناد و فرایندهای عملیاتی است. محمد راستاد، رویکرد راه‌آهن در به‌کارگیری بارنامه الکترونیک را یک اقدام ارزشمند و الگویی برای سایر شقوق حمل‌ونقلی کشور دانست و در ادامه گفت: در بنادر تجاری کشور به‌عنوان مهمترین حلقه زنجیره لجستیک و بر اساس یک برنامه‌ریزی و پروژه‌ای کاملا تعریف‌شده و منسجم، فاز اول هوشمندسازی بنادر تا سال ۱۴۰۰ نهایی و راه‌اندازی میشود.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه در حال حاضر تمرکز این سازمان بر روی موضوع هوشمندسازی بنادر است، افزود: پروژه هوشمندسازی بنادر تجاری کشور فرایندی است که زیرساخت، روبنا، تجهیزات، نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مورد نیاز را شامل میشود.
به گفته راستاد، با اجرای هوشمندسازی بنادر، بستر یکپارچه تبادل اطلاعات الکترونیکی در بنادر راه‌اندازی میشود و سیستم جامع بندری شکل می‌گیرد.
وی در ادامه تأکید کرد: نکته مهم دیگر در بحث تبادل الکترونیکی اسناد و فرایندهای عملیاتی ، اتصال بنادر به‌عنوان مهمترین حلقه زنجیره لجستیک با سایر حلقه‌ها و سایر شقوق حمل‌ونقل است که این گام راهبردی مستلزم جامعیت، فراهم شدن یکپارچگی و انسجام در برنامه‌ریزی‌های زیرساختی و بارنامه الکترونیکی است.
دلایل اهمیت بنادر
همانطور که از سخنان مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی برمی‌آید، بنادر یک کشور و اتصال آنها به یک شبکه هوشمند الکترونیکی مهم است. یکی از مهم ترین دلایل این اهمیت در نقشی است که بنادر زنجیره حمل کالا ایفا می کنند. در کشوری مانند کشور ما شاید ۹۰ درصد حمل داخلی و منطقه ای کالا از مبادی جاده ای انجام شود اما به همین میزان نیز، حمل کالا در سطح بین الملل و از طریق اب های آزاد و همچنین با کشورهایی که با آنها مرز آبی داریم، از طریق دریاها صورت می‌گیرد.
در این پروسه اما به دلیل جبر حرکت بر روی آب، سرعت حمل کالا به خودیِ خود از سایر شقوق حمل ونقل کمی پایین تر است و برای مصافت های بالای ۴۵۰ میلومتر در ساعت مناسب است. بنابراین هوشمندسازی بنادر می تواند به انتقال و حمل سریعتر کالا کمک شایانی بکند. پروسه ای که اگرچه سالهاست در جهان مدرنتر انجام میشود اما در کشور توجه و برنامه ریزی برای دستیابی به این امکان، عمری بیشتر از یک دهه ندارد.
جریمه سنگین در انتظار محتکران کالاهای اساسی در بنادر کشور
از ضروریات انتقال سریع کالا از و به بنادر، علاوه بر اتصالات الکترونیکی، جلوگیری از احتکار کالا به منظور سوددهی احتمالی در آینده یا به هر دلیل دیگری است. رئیس سازمان بنادر و دریانوردی در همین زمینه نیز اعلام کرده است که اگر واردکننده‌ای کارهای مربوط به ترخیص و خروج کالایش را انجام داده باشد، اما همچنان بارش در انبارهای بنادر باقی بماند، مکانیزم‌های تنبیهی برای او در نظر گرفته میشود که بالارفتن تصاعدی هزینه‌های انبارداری یکی از آن‌هاست.
محمد راستاد درباره اینکه موجودی انبارهای بنادر کشور چقدر است و در راستای دستور معاون اول رئیس جمهور برای تسریع در تخلیه کالاهای اساسی از بنادر کشور چه برنامه‌ای دارید؟ اظهار کرد: در زمینه کالاهای وارداتی به بنادر، مسئله موجودی کالاها مطرح است نه رسوب آن؛ در همین زمینه هم کاری که هم اکنون انجام می‌دهیم و مترصد تسهیل آن هستیم، تسریع خروج کالا از بنادر است.
وی افزود: البته موجودی انبارهای مختلف در بنادر کشور خیلی بالا نیست و تنها موجودی کالاهای اساسی در بندر امام خمینی بالاست چرا که در حال حاضر میزان موجودی کالاهای اساسی در این بندر به حدود سه میلیون تن رسیده است.
رئیس سازمان بنادر و دریانوردی در پاسخ به این سوال که کالاهای اساسی در بندر امام خمینی یا بنادر دیگر تا چه مدت زمانی باقی می مانند؟ گفت: کالاهای اساسی دائماً در بنادر مختلف از جمله بندر امام خمینی وارد و خارج می‌شوند و این تخلیه و بارگیری در کنار خروج، به صورت مستمر صورت می‌گیرد. اما به طور میانگین کالاهایی که وارد بنادری از جمله بندر امام خمینی میشود، حدود دو تا سه ماه زمان می‌برد که فرآیند ترخیص و خروج آن ها طی شود. در این راستا به دنبال این هستیم تا فرآیند ترخیص و خروج کالا از بنادر تسریع شود که موجودی کالاهای اساسی در این بنادر کاهش یافته و ظرفیت انبارها با مشکل مواجه نشود.
گفتنی است که بنابر خبر، موجودی کالا در بنادر مختلف متعارف است و خارج از وضعیت طبیعی و عرف نیست اما موجودی کالاهای اساسی در بندر امام خمینی بالا بوده و ماندگاری آنها بیش از حد معمول شده است که سازمان بنادر در این راستا تلاش دارد تا روند ترخیص آنها سرعت بیشتری پیدا کند.
