نیلوفر منصوری دبیر گروه گردشگری تخت سلیمان، تخت جمشید، ستون های کاخ آپادانا در شوش، قلعه شوش، سی و سه پل، پل خواجو، حمام فین کاشان، چهل ستون، میدان نقش جهان، چهار طاقی نیاسر، گنبد علویان، حتی درختان و دیوارها، از یادگاری های نوشته و حکاکی ها بی نصیب نمانده اند. انسان میل به جاودانگی […]
نیلوفر منصوری
دبیر گروه گردشگری
تخت سلیمان، تخت جمشید، ستون های کاخ آپادانا در شوش، قلعه شوش، سی و سه پل، پل خواجو، حمام فین کاشان، چهل ستون، میدان نقش جهان، چهار طاقی نیاسر، گنبد علویان، حتی درختان و دیوارها، از یادگاری های نوشته و حکاکی ها بی نصیب نمانده اند. انسان میل به جاودانگی دارد، فرقی نمی کند، اما می خواهد هر کجا که باشد نامش در تاریخ ثبت شود. یکی با نوشتن کتابی، فردوسی می شود، دیگری، کمال الملک که اثری جاودانه از خود به یادگار می گذارد؛ اما عده‌ای هم در این میان هستند که با اندیشه کوته فکرانه خود به آثار باستانی به جا مانده پناه می برند تا بلکه نام خود را در تاریخ به جا بگذارند. اما دلیل آن چیست و آنهایی که بر پیکر باستانی ایران یادگاری می نگارند برای کارشناسان چه دلیلی دارند؟
وندالیسم یا یادگاری نویسی و حتی حکاکی و نقاشی بر آثار تاریخی و یادمان ها، یک بیماری مزمن فرهنگی به شمار می رود. به گفته کارشناسان، نوشتن یادگاری یا تبلیغات بر روی آثار تاریخی بیشتر از سوی افراد ناآگاه و یا سودجو كه نسبت به اهمیت و ارزش بناها و آثار تاریخی اطلاع دقیقی ندارند و یا نسبت به اهمیت و ارزش هویت ملی و تاریخی كشور خود كم توجه اند صورت می گیرد. افرادی که به بهانه بازدید از اماکن و جاذبه های تاریخی و گردشگری بدون توجه و اهمیت به سبقه تاریخی و فرهنگی به دنبال خراش و حکاکی روی آثاری هستند که مورد توجه بازدیدکنندگان است. كلید، میخ و رنگ نوشته ابزار افرادی است كه به هر نحو ممكن تلاش می كنند تا اثری از خود در مكان های باستانی و تاریخی به یادگار بگذارند. باوجود اینکه ایرانیان، به پیشینه تاریخی سرزمین کهن خود افتخار می کنند، اما وندالیسم ها، در تناقض با این روحیه ایرانی آثار تاریخی را برای خود تخته سیاهی فرض می کنند که با نوشتن کلمات و جملاتی و نقاشی هایی این بناها را مخدوش و چهره زشتی به آن می بخشند.
نگاه جامعه شناسی به پدیده تخریبگری
یک جامعه شناس نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: تخریب میراث فرهنگی بخشی از تخریب گرایی در سطح جامعه را تشکیل می دهد.
فاطمه بیات افزود: تخریبگری یا وندالیسم نوعی تخریب ارادی اموال به صورتی تکرارشونده، مستمر و با انگیزه خاص تعریف می شود بگونه ای که وندالها از تخریب، شکستن و ایجاد بی نظمی و اختلال در وسایل، ابزار و تاسیسات عمومی ابراز مسرت می کنند.
وی ادامه داد: از آنجا که یک فرد بحرانی ترین مراحل رشد خود را در سنین نوجوانی و جوانی سپری می کند جامعه آماری تخریبگران اغلب ۱۲ تا ۲۵ سال سن، دارای تحصیلات کم و از قشر آسیب پذیر و مجرد جامعه هستند.
این جامعه شناس تنبیه و تشویقهای افراطی افراد از سوی خانواده و جامعه، اعمال نظم و مقررات خشک و بی روح در خانواده همراه با توقعات بیجا از فرزندان، مشارکت ندادن آنان در جامعه و وجود تضاد طبقاتی در جامعه را از علل بروز پدیده وندالیسم برشمرد.
وی نبود نظارت و کنترل نداشتن کافی را از دیگر دلایل مهم بروز وندالیسم ذکر و بیان کرد: آموزش باکیفیت، ایجاد بستری برای تخلیه درست هیجانات روانی و مشارکت دادن افراد در مسائل اجتماعی به بهبود جامعه از نظر بروز پدیده وندالیسم کمک خواهد کرد.
نقش آموزش در مواجهه با وندالیسم
نوشتن یادگاری در فضاهای تاریخی پدیده مذمومی است که تاسف علاقه مندان به میراث فرهنگی را به دنبال دارد. به گفته کارشناسان، در عموم کشورهای گردشگرپذیر رقم قابل توجهی از درآمد دولت از طریق گردشگری داخلی و خارجی و بازدید آنان از بناها و آثار تاریخی تامین می شود اما در ایران نه تنها شاهد این درآمد نیستیم بلکه به دلیل عدم ارزشگذاری و اهمیت ندادن به میراث فرهنگی، با برخوردهایی از قبیل کنده کاری و یادگاری نویسی در مهمترین آثار تاریخی خود نیز مواجهیم.
بسیاری از کارشناسان، جامعه شناسان و روانشناسان بر این عقیده اند که حکاکی و نوشتن یادگاری روی آثار تاریخی در واقع به وضعیت روانی افراد باز می گردد که باید واکاوی شده و مورد بازنگری قرار گیرد.
