نیلوفر منصوری – دبیر گروه گردشگری / معروف است طبیعت ایران، همیشه سرزمینی زیبا، جذاب و بکر بوده؛ طبیعتی که هر نقطه‌اش با شگفتی‌های جذابش، نام ایران را در تاریخ طبیعی پرآوازه کرده است. سرزمینی که علاوه بر جاذبه‌های معروفش، نقاط و مکان‌های گمنام و بکری هم در چنته دارد که […]
نیلوفر منصوری –
دبیر گروه گردشگری /
معروف است طبیعت ایران، همیشه سرزمینی زیبا، جذاب و بکر بوده؛ طبیعتی که هر نقطه‌اش با شگفتی‌های جذابش، نام ایران را در تاریخ طبیعی پرآوازه کرده است. سرزمینی که علاوه بر جاذبه‌های معروفش، نقاط و مکان‌های گمنام و بکری هم در چنته دارد که کمتر پای مسافر و گردشگر به آن مکان‌ها باز شده و کمتر کسی درباره آنها می‌داند. از شرق تا غرب و از جنوب تا شمال کشور، هر گوشه‌اش دیدنی‌های بسیاری برای غافلگیری دارد. طبیعتگردان معتقدند که باید با سفر به نقاط مختلف ایران عزیزمان در معرفی و نشان دادن زیبایی‌های سرزمینمان تلاش کنیم. چراکه آنها به این باور رسیده‌اند که پتانسیل گردشگری این کشور بی حد و حصر است. علاوه بر آن گسترش و توسعه گردشگری در ایران یکی از موارد لازم برای رهایی از اتکا به درآمدهای نفتی و اشتغالزایی در کشور است.
بی‌شک، طبیعتگردی را می‌توان یکی از جذاب‌ترین و محبوب‌ترین برنامه‌های تفریحی در ایران و جهان دانست. یکی از گزینه‌های محبوب برای سفر و گردشگری بین گردشگران حرفه‌ای و آماتور؛ اما در این میان آنچه موجب تمایز طبیعتگردی گردشگران حرفه‌ای از گردشگران آماتور می‌شود؛ دانستن و چگونگی رفتار با طبیعت است. دانسته‌‌هایی که گردشگران آماتور آن را نیاموخته‌‌اند و میتوانند محیط زیست و حتی فرهنگ منطقه را با چالش مواجه کنند.
یک فعال گردشگری، در این زمینه به «جمله» می‌گوید: در این مدتی که سفر می‌کنم همیشه با چالشی روبه‌رو بوده‌ام که درباره آن بین طبیعت‌گردها اختلاف نظر وجود دارد، اینکه آیا لوکیشن بزنیم و منطقه را معرفی کنیم یا نه لوکیشن نزنیم و اجازه دهیم همانطور ناشناخته باقی بماند.
محمدرضا علی‌اکبر طبیعتگردی است که سالهاست به مناطق بکر و جذاب ایران عزیزمان سفر می‌کند. او با بیان اینکه، کسانی که بر لوکیشن نزدن تاکید دارند دلیل اصلی خود را حفظ بکری و دست‌نخورده ماندن منطقه از گزند آسیب‌های انسانی عنوان می‌کنند، به جمله می‌گوید: آنها معتقدند مردم ما آداب و روش حفظ محیط زیست را بلد نیستند و علاقه‌ای هم به یاد گرفتن ندارند.
شاید در ابتدا این دیدگاه مورد تحسین قرار بگیرد اما پس از کمی تامل درمی‌یابیم که این بینش به شکل فاحشی خودخواهانه است چراکه طبیعت میراث پدران و سهم فرزندانمان است و نمی‌توان با پنهان کردن، از آن محافظت کرد. محافظت از طبیعت مستلزم آگاهی و فرهنگسازی است و مسلما این مهم نیاز به گذشت زمان و آموزش بهینه دارد.
به گفته وی؛ در مقابل بسیاری با معرفی جاذبه‌های طبیعی ایران موافقند تا بدین طریق به شناساندن ایران به عنوان کشوری با پتانسیل بالای گردشگری کمک کنند و از سوی دیگر باعث رونق اقتصادی جوامع محلی شوند.
این دیدگاه از آنجا که گردشگری در همه دنیا یک صنعت است و طبیعت حکم گنجینه را دارد بسیار قابل قبول به نظر می‌رسد ولی مسلما نیاز به زیرساخت‌های اساسی دارد تا گردشگران و طبیعتگردانی مسئول و آگاه پرورش یابند تا آسیب‌های انسانی احتمالی تا حد چشمگیری کاهش یابد.
وی می‌افزاید: امروزه با گسترش فضای مجازی و قدرت موتورهای جستجو جاذبه‌های طبیعی حتی بکرترین آنها به راحتی قابل پیدا کردن است، حتی راهنمایان محلی هم در این امر بی‌تاثیر نیستند پس لوکیشن نزدن راهکار کاربردی و طولانی مدتی محسوب نمی‌شود. شاید بهتر باشد از قدرت فضای مجازی برای آموزش گردشگران مسئول استفاده کنیم؛ کسانی که به طبیعت و زمین احترام می‌گذارند، طبیعت را به زباله‌دان تبدیل نمی‌کنند و چیزی جز رد پا در آن به جا نمی‌گذارند.
علی اکبر، فرهنگسازی را راهکار مناسب این مساله می‌داند: ما نیاز داریم به جای پاک کردن صورت مساله، فرهنگسازی کنیم. هر کدام از ما ممکن است در گذشته اشتباهات زیادی در قبال طبیعت مرتکب شده باشیم؛ بارها زباله خود را از ماشین به بیرون پرتاب کرده‌ایم یا آدامسی که جویده‌ایم داخل آب انداخته‌ایم یا به حیوانات بی‌آزار اطرافمان آسیب زده‌ایم و یا کارهایی از این دست انجام داده‌ایم ولی همه این‌ها ناشی از عدم آگاهی ما بوده که کم‌کم آموزش‌هایی که طی سالیان اخیر به دست آورده‌ایم باعث تغییر و بهبود رفتارمان شده است. این نشان می‌دهد همه ما می‌توانیم تغییر کنیم در صورتی که آموزش درستی ببینیم و این فرهنگ را کسب کنیم. زمانی که از رشد اخلاقی و اجتماعی مردم قطع امید کنیم فرهنگسازی خواهد مرد.
به اعتقاد وی، این فرهنگسازی نیز باید از خود ما شروع شود: وقتی من در طبیعت رفتار مسئولانه‌ای داشته باشم بعد از مدتی همراهان و دوستان من نیز یاد می‌گیرند و حتی شده به خاطر من بعضی مسائل را رعایت می‌کنند و خود این امر کم‌کم باعث ایجاد یک عادت مثبت در آنها می‌شود و این چرخه به مرور زمان ادامه پیدا خواهد کرد. من یک ایرانی‌ام، ردپای زباله را تا بلندترین قله‌ها و پست‌ترین دره‌ها و دورترین کویرها و انبوه‌ترین جنگل‌ها دیده‌ام و از خودم پرسیده‌ام: جز انسان چه کسی می‌تواند این‌کار را بکند؟
لازم به ذکر است؛ همه گردشگران و طبیعتگردان باید دست به دست هم دهند و تحت یک مرامنامه کلی فرهنگ گردشگری مسئولانه را گسترش دهند، مرامنامه‌ای که در آن برای حفظ و نگهداری طبیعت ایران سوگند یاد کنند، طبیعت را پاک نگهدارند و با روی خوش به افراد بی‌تفاوت به طبیعت گوشزد و سخاوت طبیعت را درک کنند تا از آرامش، زیبایی و سکوت آن لذت ببرند.
