مائده مطهری زاده خشکیدگی و آتش‌سوزی در تالاب‌های ایران به ویژه تالاب‌های شمال کشور، دو لبه یک قیچی هستند که به قصد نابودی این عرصه‌های طبیعی ارزشمند مدتهاست به کار افتاده‌اند. چگونه باور کنیم، لهیب آتش را بر لبِ تشنه‌ی تالاب انزلی؟ البته تالاب انزلی در این دوراهی مرگ که از یک سو به […]
مائده مطهری زاده
خشکیدگی و آتش‌سوزی در تالاب‌های ایران به ویژه تالاب‌های شمال کشور، دو لبه یک قیچی هستند که به قصد نابودی این عرصه‌های طبیعی ارزشمند مدتهاست به کار افتاده‌اند.
چگونه باور کنیم، لهیب آتش را بر لبِ تشنه‌ی تالاب انزلی؟
البته تالاب انزلی در این دوراهی مرگ که از یک سو به خشکی می‌رسد و از سویی دیگر به آتش ختم می‌شود تنها نیست و بسیاری از تالاب‌های ایران اکنون سرنوشتی مشابه این تالاب ارزشمند بین‌المللی شمال کشور دارند.
پناهگاه حیات وحش و تالاب بین‌المللی میانکاله در شهرستان بهشهر استان مازندران دیگر نمود عینی بازیِ مرگبار شعله‌های آتش با جان تالاب‌هاست.
آنگاه که دامداران به بهانه چرای دام، قاچاقچیان مواد مخدر با سودای کشت مواد مخدر (گراس) و شکارچیان غیرمجاز با نیت شوم شکار شاهین و بحری، پیکر نحیف میانکاله را به آتش می‌کشند لابد باید کسی یا کسانی هم پیدا شوند که بخواهند به طمعِ به چنگ آوردن اراضی بیشتر، آتش را به جان بالغ بر ۱۲ هکتار از تالاب انزلی بیندازند.
آنطور که فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرده بود، آتش‌سوزی از ساعت یک بعدازظهر روز دوشنبه ۸ شهریور، همزمان با گشت‌زنی مامورین یگان حفاظت استان و شهرستان انزلی، از اراضی و مناطق تالابی در حوزه غرب تالاب و منطقه چراغ‌پشتان آغاز شد.
بنا بر اظهارات ساسان اکبری پور، بلافاصله پس از مشاهده نخستین شراره‌های آتش و برآوردهای اولیه‌ی وسعت و محدوده گستره حریق مراتب به فوریت از طریق اداره‌کل حفاظت محیط زیست گیلان پیگیری و با درخواست مستقیم و هماهنگی صورت گرفته از سوی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، یک فروند بالگرد مجهز به دستگاه آب‌پاش در منطقه حاضر و در کنار همه نیروهای مستقر از جمله نیروهای آتش‌نشانی و شهرداری انزلی به مهار آتش مشغول شدند. متاسفانه در جریان اطفای حریق، یکی از محیط‌بانان زحمتکش گیلان با نام حجت صیادزاده در هنگام مهار آتش از ناحیه پا دچار آسیب شد.
شعله‌ور شدن مجدد آتش زیر خاکستر و به پرواز درآمدن هواپیمای آتش‌نشان این بار بر فراز تالاب انزلی
یک روز بعد، یعنی در تاریخ ۹ شهریورماه، خبری به نقل از فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان، مبنی بر فروکش کردن آتش در نیزارهای تالاب انزلی بر روی خروجی سایت حفاظت محیط زیست گیلان قرار گرفت؛ اما کاملا بدیهی بود که آتش در چنین گستره‌‌ای به این راحتی‌ها خاموش نشود، بنابراین، شراره‌های نیمه‌جان و آتشِ زیر خاکستر که مترصد فرصتی، برای عرض اندام دوباره بودند، با متصل شدن به نخستین مولکول‌های اکسیژن در محیط، مجددا آتشی به پا کردند تا در ساعت ۹ شبِ سه‌شنبه نهم شهریور (درست ساعاتی بعد از اعلام خبر خوشحال‌‌کننده فروکش کردن آتش در تالاب توسط فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان) خبری به نقل از معاون عمرانی فرمانداری انزلی در خبرگزاری ایرنا درج شود.
خبری که متاسفانه از تداوم آتش‌سوزی و سرایت حریق به بخش‌های دیگر نیزارهای تالاب انزلی حکایت داشت!
اینگونه شد که دستگاه‌های خدمات‌رسان از نیروهای آتش نشانی شهرداری انزلی، محیط زیست، جمعیت هلال احمر گرفته تا منطقه آزاد انزلی، بنادر و دریانوردی، راهداری، راه و شهرسازی، سپاه، بسیج و سایر دستگاه‌ها و نهادها مجددا به صف شدند تا با ایجاد موانع خاکی از سرایت آتش به سایر نقاط جلوگیری کنند.
اما در میان حجم عظیم اندوه و دود و آتش که بر تن نیمه‌جان تالاب انزلی آوار شده بود، فقط یک خبر توانست اندکی از این دردها و آلام کم کند و آن، اعلام درخواست هواپیمای آتش‌نشان ایلیوشین N76 (همان هواپیمای آتش‌نشان معروف با ظرفیت ۴۰ هزار لیتر آب که در جریان آتش‌سوزی جنگل‌های ترکیه رونمایی شد) از سوی مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان بود.
گفتنی است این هواپیمای غول‌پیکر، به دستور کاپیتان نوری رییس امداد هوایی کشور برای مهار کامل آتش بر فراز تالاب بین‌المللی انزلی به پرواز درآمد.
هویت بندرانزلی با تالاب آن شناخته شده است
اما ماجرا اینجا تمام نمی‌شود و دادستان انزلی نیز برای تنویر افکار عمومی نسبت به پرونده دو فرد متهم آتش‌سوزی تالاب بین‌المللی انزلی به میدان می‌آید.
اکبر سبحانی در جلسه ستاد بحرانِ فرمانداری انزلی، با اشاره به دستگیری ۲ نفر از متهمان این پرونده، توسط نیروی انتظامی شهرستان بندرانزلی، گفت: این آتش مهار می‌شود اما باید برای جلوگیری از حوادث این چنینی تصمیمات خردمندانه و دور اندیشانه‌ای اتخاذ شود که در ماه‌ها و سال‌های آینده شاهد وقوع اتفاقاتی از این دست نباشیم.
وی با بیان اینکه افراد سودجو که زمین آنها چسبیده به تالاب است این نیزارها را آتش می‌زنند تا تصرفات خود را به سمت تالاب افزایش دهند، افزود: این افراد به دنبال افزایش تصرفات خود هستند و منشاء حریق‌های عمدی روزها و سال‌های اخیر عوامل انسانی است چرا که در آن محدوده تیر برق، کارخانه و منزل مسکونی وجود ندارد.
سبحانی تاکید کرد: افراد تعمدا اقدام به آتش‌سوزی می‌کنند و اظهار می‌دارند سوزاندن خار و خاشاک موجب گسترش آتش شده که این ادعا بسیار کودکانه و عمل آنها از روی قصد و تعمدی بوده و منجر به ازبین رفتن سرمایه‌های ملی شده است.
سبحانی با بیان اینکه در نظر گرفتن جزای نقدی و جرم درجه ۶ برای حریق افروزانی که این چنین سرمایه‌های ملی را به آتش می‌کشند ضمانت اجرایی قوی نیست تاکید کرد: مشکل باید اساسی و ریشه‌ای حل شود تالاب بین‌المللی انزلی چهره بین‌المللی دارد و می‌بایست مانند فرزند خود از آن مراقبت کنیم.
وی خاطر نشان کرد: شخصیت بندرانزلی با تالاب آن شناخته شده است چرا باید تالاب را در معرض خطر قرار دهیم و موجب از بین رفتن آن شویم. شرکت سهامی آب منطقه‌ای باید نیروهای خود را بکار گیرد و حدود اراضی متصرفه را مشخص کند.
داغداریم اما به فال نیک می‌گیریم
فارغ از اینکه قانون و عدالت، باید در مقابله با زمین‌خواران شدت عمل بیشتری به خرج دهد و قانون‌گذاران نیز ضمانت اجراهای بهتری برای مبارزه با زمین‌خواری در کشور وضع کنند، در ماجرای آتش‌سوزی تالاب انزلی یک اتفاق مثبت رقم خورد و آن هم اینکه برای نخستین‌بار در طول چند دهه اخیر، از یک هواپیمای آتش‌نشان برای خاموش کردن آتش در یکی از عرصه‌های ارزشمند طبیعی ایران استفاده شد.
اگرچه که داغ آتش‌سوزی وسیع در زاگرس و به دنبال آن سوختن ۴ نفر از اعضای یک خانواده که برای مهار امواج خروشان آتش جان به جان آفرین تسلیم کردند، تا دنیا دنیاست بر دل‌های ما باقی می‌ماند و این آتش در دل‌هایمان تا ابد سرد نخواهد شد که چگونه جلوی چشم هزاران تن از دوستداران و فعالان منابع طبیعی، این هواپیمای غول‌پیکر را راهی جنگل‌های آتش‌گرفته ترکیه کردند در حالی که زاگرس در آتش می‌سوخت و خاکستر می‌شد، اما با همه این اوصاف، این اتفاق را به فال نیک گرفته و امیدواریم زین پس، شاهد خدمات‌رسانی هرچه بیشتر این هواپیمای آتش‌نشانِ تازه نفس، برای اطفای حریق در عرصه‌های طبیعی سراسر کشور عزیزمان ایران باشیم.
