جمله ـ گروه اقتصاد: در میانه هیاهوهای چند هفته اخیر، وضعیت اقتصاد روزمره ایرانیان که عموما بر پایه خوراکی هاست همچنان قابل دفاع نیست. اگرچه توجه رسانه ها بیشتر بر مسائل سیاسی متمرکز شده است، اما بازار در کشاکش دودستگی موجود در جامعه نه تنها در برخی از حوزه ها از جمله مسکن و خودرو […]
جمله ـ گروه اقتصاد: در میانه هیاهوهای چند هفته اخیر، وضعیت اقتصاد روزمره ایرانیان که عموما بر پایه خوراکی هاست همچنان قابل دفاع نیست. اگرچه توجه رسانه ها بیشتر بر مسائل سیاسی متمرکز شده است، اما بازار در کشاکش دودستگی موجود در جامعه نه تنها در برخی از حوزه ها از جمله مسکن و خودرو دچار رکود شده، بلکه در زمینه کالاهای خوراکی و آشامیدنی هم گرانی را به رُخ خریداران می‌کشد.
جمله برای بررسی قیمت های اقلام اصلی خوراکی سری به بازار تهران زده است تا نرخ متوسط اصلی ترین مواد غذایی مود نیاز مردم را در کفه تحلیل و تجزیه بگذارد. بازار شلوغ است اما اکثر حاضران یا خودشان از اهالی بازارند یا تماشاگرانی که برای حسرت خوردن به بازار مواد خوراکی می آیند. تفاوت نرخ ها در جنوب و شمال پایتخت چشمگیر است، اما نرخ متوسط قیمت ها نشان دهنده کاهش قدرت خرید طبقه متوسط است. طبقه ای که بار اصلی اقتصاد شهری و روستایی را به دوش می کشد.
قیمت اقلام اصلی خوراکی بعد از جراحی اقتصادی دولت رشد قابل توجهی داشته است. قوه مجریه تلاش کرد با ایجاد ثبات در بازار ارز و افزایش مجدد حقوق کارمندان و حل موقت دعوای وزارت کار برای میزان افزایش حقوق کارگران و ارایه یارانه اقلام اساسی، بار تورم را کم کند. اما آثار این جراحی به چند کالا محدود نشد و تاثیر دومینووار خود را بر تمامی عرصه ها به جای گذاشت. آمارهای اخیر نشان دهنده کاهش میزان خرید گوشت و مرغ توسط مردم به ویژه طبقه ضعیف و متوسط است. در این گزارش میدانی ۱۰ کالای پرمصرف خوراکی مورد بررسی قرار گرفته است. موادی که برای پخت معمولی ترین غذاها مورد نیاز است. البته با توجه به تغییر نرخ مداوم میوه و سبزیجات، جمله در گزارشی مجزا و میدانی به بررسی آنها نیز خواهد پرداخت. بررسی های خبرنگار میدانی جمله نشان می دهد که قیمت متوسط «تخم مرغ معمولی» از قرار شانه ای ۹۰ تا ۹۲ هزار تومان است. همچنین قیمت تخم مرغ کوچک از قرار شانه ای ۸۵ تا ۸۸ هزار تومان به فروش می رسد. این بدین معناست که هر دانه تخم مرغ معمولی نزدیک به ۵ هزار تومان قیمت دارد. یعنی ساده ترین صبحانه ممکن که شامل ۲عدد تخم مرغ، یک عدد نان و یک لیوان چای است حداقل ۱۲۵۰۰ تومان آب می خورد. اگر این عدد را ضربدر ۳۰ به عنوان هزینه ماهانه صرف صبحانه کنیم (به فرض اینکه هیچ تنوعی در این برنامه نداشته باشیم) هر فرد ماهیانه فقط ۳۷۵ هزار تومان بابت یک صبحانه بسیار معمولی پرداخت می کند. یعنی یک/شانزدهم حداقل حقوق یک کارگر.
بر اساس همین بررسی ها «ران گوساله منجمد» که پرمصرف ترین نوع گوشت قرمز است کیلویی ۱۴۰ تا ۱۵۵ هزار تومان عرضه می شود. همین نرخ به خوبی چرایی کاهش مصرف گوشت قرمز را در میان خانوارهای ایرانی نشان می‌دهد. نکته تاسفبار تر وقتی است که فقط قیمت یک کیلو گوشت گوساله را با نرخ ۲۶ قلم کالای خوراکی اساسی در سال ۱۳۹۰ مقایسه کنیم. بر این اساس قیمت ۲۶ قلم کالای خوراکی و اساسی برای یک خانواده ۴ نفره شامل «یک کیلو ماست، شیر و پنیر پاستوریزه، ۲۵۰ گرم کره، یک شانه تخم مرغ، ۱۰ کیلوگرم برنج درجه یک ایرانی، یک کیلو حبوبات (عدس، نخود و لوبیا)، یک کیلو از گوشت‌های گوساله، گوسفندی و مرغ، یک کیلو شکر، چای و قند، روغن مایع و میوه‌ها و سیفی‌جاتی مانند یک کیلو سیب، پرتقال، خیار، گوجه فرنگی، سیب‌زمینی و پیاز» در سال ۹۰ قیمتی حدود ۱۱۲ هزار و تومان داشته است. یعنی شما با پول یک کیلوگرم گوشت گوساله در سالجاری می توانستید در سال ۹۰ بیش از ۲۶ قلم کالای خوراکی بخرید و ۲۸ هزار تومان هم اضافه بیاورید.
«برنج» از دیگر اقلام پرمضرف خانوارهای ایرانی که به ویژه وعده ناهار آنها را تشکل می‌دهد. بر اساس پایش های میدانی خبرنگار جمله قیمت هرکیلو «برنج عنبر بو»که کیفیت چندان بالایی هم ندارد، بین ۸۰ تا ۸۵ هزار تومان متغیر است. «برنج جواهری» که کیفیت پایین تری از عنبربو دارد نیز حداقل کیلویی ۷۰ هزار تومان به فروش می رسد. این قیمت ها نشان می دهد که عملا برنج از بخش عمده ای از وعده میانی بسیاری از خانوارهای ایرانی به ویژه مستاجران حذف شده است. همچنین متوسط قیمت هر عدد «روغن ۹۰۰ گرمی مایع» از برندهای مختلف حداقل ۵۰ هزار تومان است. روغن از جمله موادی است که در ۵ سال اخیر فراز و نشیب بسیاری را طی کرده و حتی مواقعی پیش آمده که مردم برای تهیه آن ناچار به ایستادن در صف شده اند. عدم برنامه ریزی و انحصارگرایی در واردات دانه های روغنی که عملا به ایجاد مافیایی گسترده در این زمینه کمک کرده است، از اصلی ترین دلایل افزایش قیمت روغن مایع است.
«چای» نیز به عنوان اصل ترین رکن صیحانه ایرانی با افزایش قیمت چشمگیر مواجه شده است. مخصوصا چای درجه یک وارداتی که عملا تا کیلویی ۱۲۰ هزار تومان نیز به فروش می رسد. اما نرخ متوسط قیمت چای که از ۳ برند احمد، شهرزاد و طبیعت در بازار استخراج شده است قیمت حداقلی ۸۲ هزار تومان را نشان می دهد.
«رب گوجه فرنگی» نیز به عنوان یکی از مهمترین چاشنی های ایرانی بین ۲۳ تا ۵۰ هزار تومان با توجه به کیفیت و برندش به فروش می رسد. اگر به یاد داشته باشید رب گوجه فرنگی نیز هماند روغن در مقاطعی دچار کمبود و جهش قیمت شد، آنهم در حالیکه در همان ایام برخی از کشاورزان گوجه های خود را به دلیل عدم وجود مشتری و نرخ خرید بسیار اندک امحا نمودند.
اما آخرین کالای مورد بررسی در این گزارش میدانی «تن ماهی» است که از آن به عنوان غذای پرمصرف کارگران نیز نام برده می شود. قیمت متوسط هر عدد تن ماهی بین ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان است. این افزایش قیمت نیز تن ماهی را به‌عنوان غذایی حاضری دور از دسترس تر از همیشه کرده است. جمع بندی بررسی های میدانی جمله و گفتگو با برخی از بازاریان و مشترسان حاکی از آن است که در مجموع قدرت خرید جامعه کمتر شده و مردم سعی می کنند برای آموزش فرزندان، هزینه اجاره بها، قبض ها و بیماری از شکمشان بزنند. اتفاقی که در آینده نزدیک بر بهداشت و درمان کشور و قدرت نسلی تاثیر جدی خواهد گذاشت.
