به ناترازی آبی نزدیک می شویم !
به ناترازی آبی نزدیک می شویم !
خرسندی دارد که هفت ماه نخست سال 1403 تقریباً در اغلب استان‌های کشور، وضعیت نزولات آسمانی مطلوب بود به این شکل که بارش برف و باران، آهسته و پیوسته بود و بدون این‌که آسیب و ویرانی با خود به همراه آورد، کفاف نیاز بسیاری از مناطق کشور را کرد و حتی در تابستان که اوج مصرف آب هم در حوزه کشاورزی و هم شرب است، اختلال خاصی ایجاد نشد و در استان‌های شمالی و به‌ویژه در مازندران و گیلان که کانون کشت برنج به‌عنوان محصولی آب‌بَر است، وقفه‌ای ایجاد نشد و برخی کشاورزان اقدام به کشت دوم نیز کردند.

همچنین بسیاری از سدها که در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تا آستانه خشکی کامل پیش رفته بودند، در پی بارش‌های چند ماه نخست سال، توانستند ذخایر خود را تا سطح مطلوبی برسانند و شاید همین موضوع، موجب غفلت مدیران و شهروندان از «گرمایش جهانی» و «تغییر اقلیم» شود و با خود فکر کنند مشکل ناترازی در حوزه آب جبران شده است در حالی‌که ناترازی آبی، از ناترازی برق و گاز خطرناک‌تر است. طی چندماه گذشته شاهد بودیم که موضوع ناترازی انرژی به دردسری جدید برای زندگی مردم و همچنین کسب و کارها تبدیل شده بود و قطعی برق هم برای تولیدکنندگان بخش خصوصی و هم برای شهروندان عادی، موضوع هرروز گلایه افکار عمومی بود، تصور کنید به این مشکل، قطعی آب هم اضافه شود.
نکته قابل توجه این است که ناترازی برق و گاز را می‌توان به نوعی چاره کرد و مثلاً با فعالیت نیروگاه‌های برق با مازوت یا حرکت به سمت نیروگاه‌های کوچک و متوسط برق خورشیدی، آینده را جبران کرد اما ناترازی آب، به هیچ عنوان قابلیت جبران ندارد و تنها راه مقابله با آن مدیریت مصرف است و دست بر آسمان بلند کنیم که باران بیاید.
نکته بعدی این است که برق و گاز و سوخت را می‌توان از کشورهای همسایه وارد کرد اما چنین راهکاری برای آب وجود ندارد چون کم‌آبی درحقیقت نتیجه
«global warming» یا گرمایش جهانی است و تقریباً همه کشورهای روی کره زمین به‌نوعی از آن متأثر بوده و هستند.
هشدار جدی برای مدیران و مردم ایران این است که خاور میانه و ازجمله ایران، طی چند سال آینده خطرناک‌ترین تبعات «تغییر اقلیم» را تجربه خواهند کرد و اگر این تبعات اقلیمی را کنار آسیب‌های ناشی از مدیریت غلط منابع آبی طی این چند دهه ازجمله سدسازی و طرح‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای قرار دهیم، باید بگوییم حیات در فلات ایران در معرض خطر جدی قرار گرفته و لازم است به بارش‌هایی که در سال جاری داشتیم دلخوش نباشیم چون مصرف آب کشور بالا است و تضمینی وجود ندارد که این بارش‌ها چند ماه آینده یا سال ۱۴۰۴ تکرار شود.
رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در همین زمینه هشدار داد و گفت: چشم‌انداز خوبی از بارش‌های فصل زمستان پیش روی‌مان نیست.
«احد وظیفه» با تأکید بر این‌که خیلی از مناطق کوهستانی اکنون یا عاری از برف هستند و یا هنوز برف قابل ملاحظه‌ای نداشته‌اند، گفت: حتماً شنیده‌اید که سد پانزده خرداد به گل نشسته و دیگر نمی‌توان از آب آن برای قم استفاده کرد، این‌ها مسائلی نگران‌کننده هستند که ما با آنها سر و کار داریم.
وی درخصوص وضع رودخانه‌ها و منابع آبی کشور نیز گفت: در این مورد وزارت نیرو باید پاسخ دهد اما می‌توان گفت شاید کمتر از چهل درصد سدهای ما آب داشته باشند و ظرفیت خالی‌مان قابل توجه است.
با این هشدارها روشن است که هنوز در شرایطی که برای جبران ناترازی برق و گاز فکری نکردیم و طرحی نریختیم، محتمل است با ناترازی آب مواجه شویم و اینجا لازم است به حکمرانان خود اعم از قوه مجربه و مقننه و همچنین شوراهای بالادستی یادآور شویم، اگر همچنان به بی‌عملی خود ادامه و دست روی دست بگذارند، این ناترازی‌ها به هم می‌رسند و کار به تنش‌های فزاینده اجتماعی خواهد رسید.
یکی از موضوعاتی که می‌تواند به حل مشکل کمک کند، پیوستن به نقشه اقتصادی جهان است و پیش‌مقدمه آن نیز با دنیا از درِ صلح درآمدن و تنش‌زدایی است. در چنین صورتی می‌توان امیدوار بود که کشورهای گروه الف جهان به ما در ترمیم و تجهیز نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها کمک کنند و همچنین شیوه‌های نوین مدیریت آب در کشاورزی و تجهیرات مدرن آب شیرین‌کن را در اختیار ما قرار دهند و در پایان نیز امیدوار به این باشیم که دعای سوته‌دلان اثر کند و آسمان قهر خود را با زمین بشکند و نرخ نزولات آسمانی افزایش یابد.