شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی هاله ای از دود با بوهایی شبیه به میوه، در هوا پیچیده، میوه هایی که انگار واقعی نیستند. قلیان ها، پارک ها، بوستان ها، فضاهای سبز و آلاچیق ها را مأمن خودنمایی خود کرده اند و در هر رنگ و بویی دیده می شوند. دختران و پسران نوجوان که […]
«قلیان کشیدن برایم فان است»، «برای رهایی از فشار عصبی» «از سیگار بدم می آمد اما از جاییکه نامزدم سیگاری بود، من هم سیگاری شدم تا زیاد به او گیر ندهم.»، «زمانی که انسان عاشق یک نفر می شود همه کارهای طرف برایش زیبا و قشنگ می آید حتی سیگار کشیدنش؛ من هم دوست داشتم که شبیه او باشم و اولین سیگارم را از دست او گرفتم.» «احساس غرور و بزرگی می کنم.» این جملات دلایل چند نفر از زنان و دخترانی است که امروزه سیگار و قلیان بخشی از هویت شان شده است. دخترانی که در گذشته عاری از دود و آلودگی بودند اما امروز رهایی از آن برایشان بسیار سخت است.
در سال‌های گذشته دیدن زنان و دختران سیگار یا قلیان به دست در مجامع عمومی تا حدودی تعجب برانگیز بود اما این روزها تعداد زنان و دخترانی که سیگار به لب و قلیان به دست در پارک ها، کافه ها، سفره‌خانه ها و حتی گاهی در خیابان ها حضور دارند، رو به افزایش است. این وضعیت به سنین پایین تر نیز کشیده شده تا جایی که دختران نوجوان نیز به استعمال دخانیات می پردازند.
روزهای نوجوانی با طعم «دود»!
جمله کوتاه است و غم انگیز؛ «سن مصرف قلیان در کشور به ۱۳سال رسیده است» جمله ای که ناخودآگاه این سوال را به ذهن خواننده می‌آورد که «چرا؟» براساس آمار وزارت بهداشت، سالانه ۵۰ هزار مورد براثر مصرف دخانیات در کشور از دنیا می روند و ۵۰۰ هزار نفر هم به علت عوارض مصرف دخانیات در بیمارستان بستری می‌شوند. از آن طرف ۴ درصد مصرف کنندگان سیگار را نوجوانان با گروه سنی ۱۳ الی ۱۵ سال تشکیل می‌دهند.
مصرف سیگار در دختران از ۰٫۹ درصد به ۲٫۱۲ درصد و در پسران به ۴٫۸ درصد رسیده است. این را هم باید در نظر داشته باشیم که طبق نظر پزشکان هر وعده مصرف قلیان برابر با ۱۰۰ تا ۲۰۰نخ سیگار است و افراد حاضر در محل استفاده از قلیان هم تحت عوارض منفی آن قرار دارند. در واقع استشمام دود ناشی از قلیان برابر با مصرف ۶ الی ۷ نخ سیگار است.
قلیان مثل تخمه شکستن است
یک دکترای جامعه شناسی در این زمینه معتقد است: ۹۰ درصد از معتادان کار خود را با سیگار و قلیان شروع می‌کنند و این در حالیست که زیان قلیان برای جوانان به‌ویژه بانوان خیلی بیشتر از سیگار است.
به گفته سعیده گروسی؛ ایجاد و عرضه سرگرمی های سالم و امکانات رفاهی، تفریحی ارزان و رایگان برای جوانان مثل بازی ها و ورزش های دسته جمعی باعث می شود آنها قلیان را وسیله تفریح ندانند، او می گوید: باید با ایجاد مراکز تفریحی و رفاهی و سرگرمی های سالم برای جوانان نسبت به گسترش تفریحات سالم برای آنها اقدام شود.
گروسی مهم ترین علت گرایش نوجوانان به قلیان را نبود شادی و تفریح در جامعه می داند و می گوید: عدم ارائه جایگزین های مناسب از سوی خانواده ها، عدم کنترل و نظارت والدین، سرخوردگی جوانان و خانواده های بدسرپرست، فشار گروه همسالان، عدم موفقیت تحصیلی و تامین نشدن نیازهای عاطفی است، بطوری که ۵۹ درصد آنها به دلیل تفریح و سرگرمی و نیز کسب لذت به مصرف سیگار و قلیان روی آورده اند و بقیه نیز به دلایلی نظیر کنجکاوی، الگوبرداری از افراد ناشناس، تقلید از دوستان که این موضوع اهمیت فرهنگ سازی درست در این زمینه را بیش از پیش نشان می دهد.
یک پژوهشگر اعتیاد نیز، درباره دلیل گرایش زنان به مصرف قلیان می‌گوید: قلیان مثل تخمه شکستن است؛ یعنی هم زود تمام نمی شود، هم وسیله ای برای مصاحبت است و هم اعتیاد‌آور. علاقه زنان به قلیان در فرهنگ قدیمی ایرانی نیز وجود داشته. در دوران قاجار نیز زنان با تکیه بر مخده، ساعت‌ها با چاق‌کردن قلیان به معاشرت می‌پر‌داختند. در واقع قلیان وسیله‌ای است برای معاشرت. کیوان حمزهپور، معتقد است: در ایران معاصر هم قلیان بخشی از فرهنگ معاشرت شده. جوان‌های بدون تفریح که می‌خواهند جایی برای نشستن پیدا کنند، رو به قلیان می‌آورند که هم بوی نامطبوع سیگار را ندارد و هم به اشتباه بی‌خطر تلقی می‌شود. این در حالی است که خطر قلیان چندین‌برابر بیشتر از سیگار است.
