آرمان طهرانی- روزنامه نگار/ اشاره: یکی از مرسوم ترین روش های مقابله با بازار نامطلوب در جهان، راه امدازی کمپین های اجتماعی است. این کمپین ها با شعارهایی همچون «کالای نامرغوب نخرید»، «کالای گران نخرید»، «بنزین گران نخرید» و یا «کالای خارجی نخرید» توسط برخی از چره های مدنی و اجتماعی راه اندازی شده و […]
آرمان طهرانی-
روزنامه نگار/
اشاره: یکی از مرسوم ترین روش های مقابله با بازار نامطلوب در جهان، راه امدازی کمپین های اجتماعی است. این کمپین ها با شعارهایی همچون «کالای نامرغوب نخرید»، «کالای گران نخرید»، «بنزین گران نخرید» و یا «کالای خارجی نخرید» توسط برخی از چره های مدنی و اجتماعی راه اندازی شده و تا رسیدن به هدف ادامه پیدا می کند.
به گزارش «جمله» در سال های اخیر چندین کمپین اجتماعی با هدف مقابله با بازار نامطلوب در کشور راه اندازی شده اما به طور عمده همگی آنان با شکست مواجه شده اند. برای بررسی علل و عوامل شکست کمپین های اقتصادی باید ابتدا نگاهی داشته باشیم به معنای این واژه.
کمپین؛ کلمه‌ای که با یک تایپ ساده در قسمت جست‌وجوی شبکه‌های اجتماعی مختلف و فضای رسانه‌ای و اینترنتی متوجه می‌شوید اقبال گسترده به آن معطوف شده است؛ از کمپین‌های تبلیغاتی گرفته تا اعتراضی که شامل کمپین‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و … می‌شود. هرکدام از اینها نشان‌دهنده یک خواست جمعی برای ایجاد تغییر در رویه به وجود آمده و موجود است. معنی این کلمه را هم اگر در حوزه‌های اجتماعی جست‌وجو کنید، متوجه می‌شوید در ارتباط با آن نوشته شده است: «هرگونه کوشش جمعی برای پیشبرد منافع مشترک یا تامین هدف اصلی از طریق عمل جمعی خارج از حوزه نهادهای رسمی».
کمپین های موفق در کشورهای دیگر
کمپین نخریدن شیر در آلمان؛ یکی از معروف ترین نمونه هایی که اکثر مردم آ« را شنیده اند مربوط به آلمان است. گفته می شود«یک روز صبح در کشور آلمان، مردمی که برای خرید شیر آمده بود‌ند، در کمال تعجب د‌ید‌ند شیر به یک‌باره و بدون دلیل گران‌تر از روز قبل عرضه می‌شود، هیچ‌کس سروصد‌ا و اغتشاش نکرد، اما شیر هم نخریدند. بنابراین بطری‌های شیر به کارخانه‌ها مرجوع شد. چند روز این اتفاق افتاد تا تولید‌کنند‌گان بابت این گرانی عذرخواهی کرده و شیر را د‌وباره به قیمت قبل توزیع کردند».
کمپین بنزین نخرید در آمریکا؛ در سال ۱۹۹۷ بعد از افزایش شدید قیمت بنزین در آمریکا مردم این کشور با شعار بنزین نخرید دست به تحریم یک روزه بنزین زدند. بعد از همین تحریم کوتاه مدت قیمت بنزین به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت. بعدها البته مشخص شد این کمپین مورد تایید کارشناسان اقتصادی بوده است و نتیجه نیز به درستی آن را مشخص می‌کرد.
کمپین تحریم خرید گوشت قرمز در مصر؛ در سال ۲۰۱۰ رستوران‌ها و هتل‌ها و فروشگاه‌های بسیاری در مصر با مدیریت اتاق استقرار توریست این کشور به تحریم خرید گوشت قرمز پرداختند؛ چراکه طی یک‌ماه قیمت گوشت در این کشور دو برابر شده بود. با ادامه تحریم‌ها قیمت گوشت به حالت قبلی بازگشت.
کمپین تحریم مواد لبنی در عربستان؛ سال ۲۰۱۱ در عربستان قیمت اقلام غذایی به شدت افزایش یافت. مردم این کشور برمبنای یک پویش اجتماعی تصمیم به تحریم کالاهای گران شده در طول این ماه گرفتند. نتیجه این حرکت به صدور بیانیه‌ای از سوی وزارت بازرگانی عربستان منتهی و گرانی هر نوع مواد لبنی غیرقانونی اعلام شد.
کمپین کالای ایرانی نخرید در عراق!
هفته گذشته نیز کمپینی در عراق به راه افتاده که مردم را به نخریدن کالای ایرانی ترقیب می کند. تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد با اینکه که محصولات لبنی ایران با کمترین قیمت در عراق به فروش می‌رسد باز هم به خاطر تحریم کالاهای ایرانی مشتری ندارد. کاربران عراقی در توییتر با هشتگ #خلوها_تخيس به معنای «بگذارید بگندد»، از دیگر شهروندان عراقی خواستند که کالاهای ایرانی را نخرند و تحریم کنند.همزمان با این کمپین ،دولت عراق نیز ورود ۱۷ کالای ایرانی را به خاک عراق ممنوع اعلام کرد.
در همین زمینه یک شهروند ایرانی مقیم شهر نجف با اشاره به مشکلات برخی برندهای ایرانی در فروش کالا نوشت: «خامه کاله که قیمت هر کدامش ۵۰۰ دینار است را نیز پنج عددش را ۱۰۰۰ دینار می فروشند، اما باز کسی نمی‌خرد» .
حمید حسینی، عضو اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، گفته است: «سال گذشته میزان صادرات ایران به عراق (در مدت هفت ماه) یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون دلار بود و این در حالی است که صادرات ۷ ماهه ایران حدود ۶۵۰ میلیون دلار بود.» افزایش مشکلات تجاری ایران در عراق در روزهای اخیر از زبان برخی صادرکنندگان نیز بیان شده است.
کمپین های شکست خورده ایرانی
همانطور که ملاحظه کردید، تقریبا تمام کمپین هایی که تا به امروز در نقاط مختلف جهان برپا شده، توانسته برای مردم آن کشور نتیجه مطلوبی به همراه داشته باشد. اما در مقابل کمتر کمپینی اقتصادی را در کشور می شناسیم که به هدف خود رسیده باشد. حال برای نمونه چند کمپین شکست خورده را مورد بررسی قرار می دهیم. کمپین تخم مرغ_نخریم؛ سال ۹۶ کمپینی در مواجهه با گرانی تخم‌مرغ شکل گرفت. همچون بسیاری از کمپین‌ها، این جریان هم از فضای مجازی آغاز شد و عده‌ای با نشر هشتگ تخم‌مرغ نخریم سعی در تحریم این کالای مصرفی داشتند. مدتی بعد اما به‌رغم اینکه تغییر چشمگیری در قیمت‌ها ایجاد نشد تب و تاب اولیه نخریدن و تحریم تخم‌مرغ هم از بین رفت و مردم مجبور به خرید آن شدند. در همان وانفسا نیز رئیس اتحادیه خواروبار‌فروشان در واکنش به این موضوع آن را بی‌تاثیر خواند و گفت که «اگر مردم نخرند کارخانه‌ها، تامین‌کننده نیاز فروشندگان خواهند بود و مشکلی پیش نخواهد آمد».
کمپین خرید_خودروی_صفر_ممنوع؛ در سال ۹۴ کمپینی با این نام شکل گرفت تا در مواجهه با قیمت بالا و کیفیت پایین خودروهای داخلی تحریم این کالا از سوی مردم صورت بگیرد. تا جایی هم این موضوع مثبت پیش رفت. در همان ایام محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت وقت که این روزها پرونده فساد مالی دخترش (شبنم نعمت زاده) در جریان است، با اشاره به ایجاد این کمپین در اظهاراتی گفته بود: «کمپین نخریدن خودروهای داخلی گناه و خلاف است و هر کس این را بگوید، ضدانقلاب است، چراکه حمایت از کمپین در شرایط فعلی به هیچ‌وجه معنا ندارد.» مضاف بر اینها موضوعات دیگری که حیات چنین کمپینی را با تهدید روبه‌رو می‌کرد اهدای وام ۲۵ میلیونی دولت برای خرید خودروی صفر و استقبال از این موضوع و تحریم خرید خودرو از سوی عده‌ای و اشتیاق خودرو از سوی دلال‌هاست. درست در ایامی که بسیاری از مردم به انتقاد از قیمت نجومی محصولات کم‌کیفیت اتومبیل‌سازان می‌پردازند برخی درصدد پیش‌خرید تعداد بالایی از خودروها هستند و این با اصل چنین جنبشی در تضاد کامل است.
کمپین جدید «گران نخریم»
افزایش قیمت بسیاری از کالاها در هفته‌های اخیر بار دیگر موضوع «گران نخریم» را در افکارعمومی مطرح کرده است.
برخی معتقدند ریشه افزایش قیمت‌ها در هفته‌های اخیر رشد بهای بنزین بوده است. در این شرایط، سوالی که مطرح است، اینکه حضور در چنین کمپین‌هایی و خودداری از خرید کالایی که با افزایش نامتعارف قیمت روبرو شده است، در مهار تورم موثر است؟
پایگاه خبری «خبرآنلاین» دراین خصوص نظرات برخی از شهروندان را جمع آوری کرده که بسیار قابل تامل است. یکی از شهروندان در این باره نوشته است: «اگه در نخریدن همه با هم متحد بشوند، حتما قیمت‌ها پایین میاد. مشکل اینه که مردم ما با هم اتحاد ندارند، یعنی طبق مرفه و متوسط معمولا توان خرید داره و می‌خره و به همین دلیل قیمت‌ها باز هم افزایش پیدا می‌کنه و زندگی برای اقشار ضعیف روز به روز سخت‌تر می‌شود. »
کاربری دیگر در این خصوص به نکته ظریفی اشاره کرده و نوشته است: «علت اینکه در ایران تاثیر ندارد، این است که ما در هر حوزه، مافیاهای قدرتمند و ثروتمند و پرنفوذ داریم. اینها قدرت دارند، ثروت دارند و رانت دارند، بنابراین وقتی تصمیم بگیرند که مثلا ماشین چینی به قیمت ۲۰۰ میلیون به بالا فروش برود، هر اتفاقی هم بیفتد، از موضعشان کوتاه نمی‌آیند. اگر چند سال هم چیزی نفروشند، برایشان مشکلی به‌وجود نمی‌آید، چون می‌دانند بالاخره به خورد ملت خواهند داد. این‌جوری می‌شود که وقتی بنزین ۳ برابر می‌شود، به طرز عجیبی قیمت ماشین نه تنها افت نمی‌کند، بلکه ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد. »
