زهرا ایران‌شاهی/ مسکن مهر مجتمع‌های مسکونی هستند که ساختشان در دولت محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور اسبق ایران آغاز شد و هدف از این طرح خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد بود. طبق این برنامه، دولت با واگذاری قطعه زمین رایگان سعی داشت خانه‌سازی را تشویق کند. بخش قابل‌توجهی از واحدهای مسکن مهر در شهرهای جدید […]
زهرا ایران‌شاهی/
مسکن مهر مجتمع‌های مسکونی هستند که ساختشان در دولت محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور اسبق ایران آغاز شد و هدف از این طرح خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد بود. طبق این برنامه، دولت با واگذاری قطعه زمین رایگان سعی داشت خانه‌سازی را تشویق کند. بخش قابل‌توجهی از واحدهای مسکن مهر در شهرهای جدید قرار دارد که عمده آنها، تکمیل و به متقاضیان، تحویل داده شده و بخشی نیز همچنان در حال ساخت است. با این حال پروژه‌های ناتمام مسکن مهر کشور پس از تجربه یک‌دوره رکود با روی کار آمدن، محمد اسلامی به‌عنوان وزیر راه و شهرسازی، بار دیگر در اولویت کاری این وزارتخانه قرار گرفته‌اند.
این در حالی است که قیمت تمام‌شده مسکن مهر در هر نقطه از کشور و در هر پروژه مختلف متفاوت است و میانگین هر متر مربع واحد مسکن مهر بین۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است؛ البته این قیمت در برخی از پروژه‌ها به مترمربعی۷۰۰ هزار تومان می‌رسد و در برخی دیگر از پروژه‌ها تا ۲۹۰ هزار تومان در هر مترمربع به‌عنوان قیمت تمام شده ساخت و ساز کاهش می‌یابد. در میان این نرخ گذاری ها، عده ای دلال وارد می شوند که اگر چه این کار، شغلی است که صاحب آن با معرفی و نزدیک کردن طرفین یک معامله به همدیگر، شرایط و خصوصیات معامله را برای آنان تشریح و سعی می‌کند با تطبیق منافع طرفین، معامله را جوش دهد اما دلالان مسکن مهر این روزها مشاوره هایی می دهند که شاید یک وکیل حقوقی هم از جزئیات آن مطلع نشود.
دلال ممکن است در تنظیم سند معامله همکاری کند، اما شغل و وظیفه او صرفاً انجام مذاکرات ابتدایی و فراهم آوردن زمینه توافق است و حق انعقاد قرارداد و همچنین به اجرا گذاشتن تعهدات طرفین و یا دریافت و پرداخت موضوع تعهد را ندارد. موضوعی که برخی از دلالان مسکن مهر این روزها به آن ورود می کنند و بدون اینکه برخی از خریداران و فروشندگان مسکن با هم ملاقات کنند معامله را جوش می دهند. اما شاید نتوان باور کرد که برخی از مالکان مسکن مهر در شهرهای جدید خود، در قامت دلال ظارها شده اند.
حالا اما مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید از تعیین دو سازوکار برای جلوگیری از دلالی واحدهای مسکن مهر در شهرهای جدید خبر داده است. حبیب‌اله طاهرخانی در اینباره گفت: برخی از مالکان واحدهای مسکن مهر که در چارچوب دلالی قرار گرفته اند، قاعدتا واحد را تحویل نمی‌گیرند و به‌دنبال مشتری هستند. به این منظور دو ساز و کار متفاوت را برای ساماندهی این واحدها در نظر گرفته‌ایم.
وی در تشریح این ساز و کارها افزود: نخستین برنامه ما، افزایش میزان سود تسهیلات واحدهای مسکن مهری است که تحویل گرفته نمی‌شوند؛ به این منظور نرخ تسهیلات این واحدها از ۴ درصد کنونی به ۱۸ درصد افزایش می‌یابد؛ دومین راهکار نیز، اخذ هزینه کمک‌ها و تسهیلاتی است که در مرحله آماده‌سازی و محوطه‌سازی، توسط دولت به این واحدها شده است.
طاهرخانی، عنوان کرد: در سایت‌های مختلف مسکن مهر و به‌ویژه سایت‌هایی که هزینه آماده‌سازی و محوطه‌سازی، بالا بوده است، کمک‌های دولتی زیادی به این واحدها انجام شده است و یکی از ساز و کارهایمان برای مبارزه با دلالی واحدهای مسکن مهر، اخذ این هزینه‌ها از مالکانی است که واحد خود را تحویل نمی‌گیرند.
وی، همچنین درباره اینکه، موضوع افزایش نرخ تسهیلات بانکی مالکانی که واحد خود را تحویل نمی‌گیرند از چه تاریخی اعمال خواهد شد، گفت: قرار شده است، مصوبه‌ای توسط بانک مسکن و با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی آماده شود و انتظار می‌رود پس از طی مراحل قانونی، این اقدام به احتمال زیاد تا پیش از پایان سال جاری، عملیاتی شود.
گفتنی است که از مجموع ۴۰۰ هزار واحد مسکن مهر در شهرهای جدید ۳۴۰ هزار واحد دارای متقاضی است و از این تعداد ۳۲۵ هزار واحد در مرحله اتمام نازک‌کاری است؛ بدین‌معنا که بخش ساختمان پروژه‌های مسکن مهر در مجموعه شهرهای جدید رو به تمام است و در این بخش با حمایت‌ها و تامین منابع، عمده کار به پایان رسیده است.
همچنین مرحله فروش اقساطی و تحویل ۲۵۰ هزار واحد از مجموع ۳۴۰ هزار واحد دارای متقاضی مسکن مهر شهرهای جدید انجام شده است و تحویل‌نشدن ۸۰ هزار واحد مسکن مهر نیز به زعم مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید، دلایل مختلفی دارد که یکی از این دلایل، عدم مراجعه مردم برای تحویل گرفتن واحد است. همچنین بخشی از پروژه‌ها گرفتار بحث دلالی است و برای ساماندهی این موضوع قرار است مالکان واحدهای آماده‌ای که از تحویل واحد خود سر باز می‌زنند در مرحله اول نرخ سود وام این واحدها به نرخ سود معمول یعنی ۱۸ درصد افزایش یابد. درواقع فرایند افزایش نرخ سود به این دلیل در حال طی‌شدن است تا سرمایه‌ای که هزینه‌شده است درگیر دلالی نماند.
گفتنی است که مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده‌است. همچنین در استان تهران این سهم به حدود ۶۰ درصد بالغ می‌شود؛ بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می‌توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد؛ بنابراین طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است. اما در این میان ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلان‌شهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان‌شهرها جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد. درواقع خرید مسکن در تهران برای جوانان و حتی برخی مردم که سالها تشکیل خانواده داده اند سخت شده است به همین دلیل بهترین گزینه و منطقه برای خرید مسکن شهر نزدیک به کلان شهر تهران و باقی کلان شهرهای ایران است.
