جمله: کلیسای سنت استپانوس یا کلیسای استفانوس مقدس، دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره کلیسا قرار می‌گیرد. کلیسای سنت استپانوس در قلب کوه‌ها و در میان طبیعت سبز منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان در دل درختان سر به فلک کشیده اطرافش با آب و هوایی […]
جمله: کلیسای سنت استپانوس یا کلیسای استفانوس مقدس، دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره کلیسا قرار می‌گیرد. کلیسای سنت استپانوس در قلب کوه‌ها و در میان طبیعت سبز منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان در دل درختان سر به فلک کشیده اطرافش با آب و هوایی بسیار دلپذیر در کناره ارس شاهکاری در هنر معماری است و ساختار کلی این کلیسا بیشتر به معماری ارمنی و گرجی شباهت دارد و داخل ساختمان نیز با نقاشی‌های یک هنرمند ارمنی آراسته شده است. مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران ازجمله میراث جهانی ایران است که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است در این میان گردشگران مختلفی از این آثار دیدن می‌کنند و به گفته مدیر پایگاه این میراث جهانی، اروپاییان بیشترین شناخت را از این مجموعه دارند.
در جای‌جای ایران کلیساهای بسیار مختلفی وجود دارند که اغلب نیز تاریخی است و در اختیار بازدیدکنندگان و مسیحیان قرار دارند. یکی از زیباترین کلیساهای موجود در ایران نیز در شمالی‌ترین نقطه آذربایجان شرقی قرار گرفته است که بازدید از آن هر فردی را هیجان‌زده خواهد کرد. همنوا با بهار دل‌انگیز می‌توانی در دامن طبیعت شاهد شکوه و اوج عظمت یک بنای تاریخی نیز باشی، بنایی به زیبایی یک کلیسای تاریخی با معماری باشکوه که گردشگران را به سوی خود می‌خواند.
مسافران و گردشگرانی که از نوار مرزی شهرستان جلفا و جمهوری آذربایجان وارد کشورمان می‌شوند همان ابتدا در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله ۳ کیلومتری کرانه جنوبی رودخانه ارس در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) شاهد یکی از زیباترین و منحصر‌به‌فردترین جاذبه‌های گردشگری و توریسم شهرستان جلفای استان آذربایجان شرقی هستند.
سن‌استپانوس، نام کلیسایی در شهرستان جلفا در آذریجان شرقی است که فاصله بسیار کمی با رودخانه ارس (مرز بین ایران و نخجوان) دارد. این کلیسا از آثار قرن هجدهم میلادی است که در نزدیکی روستای دره شام قرار گرفته. همچنین دره شام دارای یک کیلسا با قدمت ۴۰۰ سال به نام مریم مقدس و کلیسای آندره ورتی یا چوپان در ساحل رود ارس و قبرستان تاریخی است. در دوازده کیلومتری جنوب ماکو و در مجاورت روستای بارون، کلیسای مریم یا زورزور قرار گرفته که دریاچه سد بارون در زیر پای آن پهنه گسترانیده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران با اشاره به آنکه طی ۶ سال گذشته سعی در ایجاد شبکه منسجمی از ارتباطات میان سازمان‌های دولتی، مردم محلی و نهادهای مذهبی به عنوانسه ضلع کلیدی حفاظت این مجموعه داشته است، به ایلنا گفت: طی این سال‌ها اقداماتی ازجمله مستندنگاری کلیه کلیساهای ایران با اطلاعاتی نظیر موقعیت جغرافیایی، رولوه و نقشه‌برداری دقیق، به همراه مجموعه کامل تصویری شامل عکس و فیلم بیش از ۳۰۰ کلیسا انجام شده است که برای چاپ در کتاب جامع کلیساهای ایران که به دو زبان فارسی و انگلیسی آماده شده است.
او با تاکید برآنکه طرح مرمت کلیه کلیساهای ثبت جهانی تهیه و تدوین شده است، تصریح کرد: باتوجه به آنکه مرمت‌های انجام شده در سال‌های گذشته صرفا مرمت‌های اضطراری و بدون طرح بودند، تلاش شد تا طرح مرمت این بناها آماده و پس از تایید در کمیته هیات راهبردی و شورای فنی استان ها بر اساس الویت و اعتبارات بودجه‌ای در چند مرحله به اجرا درآیند. این برنامه در قالب یک برنامه مرمتی ۱۰ ساله از سال ۱۳۹۳ زمان‌بندی شده است.
به گفته شرلی آودیان، طی این سال‌ها مرمت برج ناقوس کلیسای استپانوس در سه طبقه، مرمت نقاشی‌های داخلی صحن اصلی کلیسای استپانوس، مرمت کلیسای ثبت جهانی چوپان به صورت کامل همراه با محوطه‌سازی و ساماندهی مسیر دسترسی به همراه نورپردازی، مرمت اضطراری کلیسای مریم مقدس، ساخت مسیر دسترسی سنگفرش از داخل روستا به سمت کلیسا، مرمت سطوح شیب‌دار سنگی پشت بام کلیسای تادئوس مقدس، مرمت کلیه اتاق‌های همجوار و حجره های محوطه پیرامونی کلیسای تادئوس مقدس، مرمت مقبره ثبت جهانی ساندخت مقدس در مجموعه جانی قره کلیسا انجام شده است. مرمت و آماده‌سازی بخشی از فضاها جهت اسکان میهمانان، ایجاد فضاهای نمایشگاهی در محوطه مجموعه‌ها که شامل فضاهای معرفی، موزه، فروشگاه‌های صنایع دستی، بوفه، کافی شاپ و… به منظور ارائه خدمات تسهیلاتی به گردشگران انجام شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران درخصوص وضعیت نامناسب پوشش پشت‌بام کلیسای تادئوس مقدس که وضعیت آن طی سال‌های گذشته سبب نفوظ رطوبت نزولی به این مجموعه می‌شد نیز گفت: در زمان ساخت کلیسا پوشش سنگی سطوح شیب‌دار کلیسا نیمه تمام مانده و همین امر باعث شد که کلیسا با مشکلاتی روبه‌رو شود. این مشکل با یاری ارامنه خیر جهان از طریق موسسه خیریه رفع شد و پوشش مسی سه لایه متناسب و کارآمد روی سقف کلیسا قرار گرفت و مشکل رطوبت کلیسا حل شد.
به گفته آودیان، عموما کارگاه‌های مرمتی کلیساها در قالب هیات‌های مشترک و با همیاری مرمتگرانی از ارمنستان انجام می‌شود. مرمتگران ایرانی و ارمنی در کنار هم با انتقال تجربیات و اصول مرمتی یکدیگر کارگاه‌های بسیار آموزنده و در حین حال پرباری فعالیت می‌کنند. برنامه‌های همکاری سالانه دو کشور و حضور کارشناسان به اختصاص اعتبارات پایگاه بستگی دارد.
به گفته آودیان، مجموعه کلیساهای ایران که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند هر سال با افزایش ۳۰ درصدی گردشگران و بازدیدکنندگان روبه‌رو ست. در این میان اروپاییان بیشترین شناخت را از این مجموعه کلیساها دارند. تعداد گردشگران آسیایی هم زیاد است.
