گام بلند دولت وفاق برای پایان دادن به رانت ارزی
گام بلند دولت وفاق برای پایان دادن به رانت ارزی
براساس اطلاعیه بانک مرکزی، از دیروز شنبه ۲۴ آذر بازار ارز برای معاملات تجاری آغاز به کار کرد و صادرکنندگان می‌توانند در سامانه نیما با نرخ توافقی به انجام معاملات بپردازند.

در اطلاعیه بانک مرکزی آمده است در راستای تکمیل اقدامات انجام شده برای ایجاد و راه‌اندازی بازار ارز تجاری کشور، تاکنون علاوه بر طراحی سامانه‌های مورد نیاز، گروه‌های مختلف صادرکنندگان و واردکنندگان از طریق هماهنگی‌های انجام شده با اتاق بازرگانی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت، به بازار ارز تجاری وارد شده‌اند و نسبت به انجام معامله اقدام نموده‌اند.
بر اساس آنچه که در بخشنامه شماره ۲۰۵۳۶۸/۰۳ مورخ ۲۶/‏۰۸/‏۱۴۰۳‬ اعلام شده است تا روز دوشنبه مورخ ۲۶/‏۰۹/‏۱۴۰۳‬ کلیه صادرکنندگان مشمول بند (۲) ماده (۸) آئین نامه اجرایی تبصره (۶) بند (ه) ماده (۲) مکرر قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌منظور رفع تعهد صادراتی از طریق واگذاری ارز حاصل از صادرات به دیگران، ملزم هستند که ارز‌های مذکور را از طریق بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران عرضه کنند.
همچنین بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، مقرر شده سایر صادرکنندگان مشمول بند (۱) ماده (۸) آئین‌نامه مذکور شامل شرکت‌های صادرکننده محصولات پتروشیمی، پالایشی، فولادی، فلزات اساسی رنگین و فرآورده‌های نفتی، از تاریخ ۰۱/‏۱۱/‏۱۴۰۳‬ در چهارچوب آئین‌نامه مذکور و تصمیمات کارگروه برگشت ارز حاصل از صادرات، از طریق بانک‌های عامل نسبت به عرضه ارز در بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران اقدام نموده و رفع تعهد صادراتی نمایند.
همچنین حسب هماهنگی با وزارتخانه‌های مرتبط و وزارت صنعت، معدن و تجارت، واردکنندگانی که دارای تخصیص معتبر با محل تأمین ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلا هستند، باید از تاریخ ۰۱/‏۱۱/‏۱۴۰۳‬ و از طریق بانک‌های عامل نسبت به خرید ارز از بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای
ایران اقدام نمایند.
بر اساس این اطلاعیه و در راستای تسهیل تجارت خارجی کشور، توسعه بازار ارز تجاری و مدیریت بازار ارز، از روز شنبه مورخ ۲۴/‏۰۹/‏۱۴۰۳‬ عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان در سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) می‌توانند نسبت به انجام معامله بر اساس نرخ‌های توافقی اقدام نمایند.
این موضوع البته با واکنش‌های زیادی از سوی کارشناسان اقتصادی مواجه شده است.
وحید شقاقی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با جوان بر این باور است که سیاستگذار باید اقداماتی را در راستای مدیریت بازار ارز آزاد در پیش بگیرد؛ چراکه به گفته او‌گر نتوانیم دلار بازار آزاد را مهار کنیم، سایر نرخ‌ها پشت سر نرخ بازار آزاد ارز حرکت خواهند کرد. این کارشناس اقتصادی ضمن بیان الزاماتی برای مدیریت بازار ارز تأکید کرد: اولاً باید دولت یک برنامه ثبات ارز طراحی کنیم و دوم این‌که، باید دلار بازار آزاد را بپذیرد و به این مسأله ورود کند. سوم این‌که تدابیر و الزامات و اقدامات عاجل و سخت‌گیرانه داشته باشد تا حداقل دلار بازار آزاد وارد اعداد غیرواقعی نشود و در حد تعادل خود حفظ شود و از مسیر تعادلی خارج نشود
اما در سوی دیگر حسین محمودی اصل، اقتصاددان، بر این باور است که این اقدام می‌تواند به کاهش توزیع رانت منجر شود و تنها راه‌حل برای کسری بودجه و کاهش تورم در شرایط کنونی، حذف رانت است
اما تندترین واکنش را صمصامی نماینده مجلس و وزیر دولت احمدی‌نژاد نشان داد. حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، نسبت به افزایش نرخ ارز توسط بانک مرکزی اعتراض کرده و در صفحه شخصی خود در ایکس نوشت: «بانک مرکزی به کجا این‌گونه شتابان؟! از ابتدای سال، نرخ ارز نیما از ۴۰ هزار تومان به ۵۴ هزار تومان و حال نی خواهید به ۶۲ هزار تومان برسانید؟ » او همچنین نوشت: «آقای همتی بورس را با گران کردن نرخ ارز، ایجاد تورم و برداشت از جیب مردم سبز می‌کنید؟! متوقف کنید این کار غلط را و معیشت مردم را به خطر نیندازید. » این عضو کمیسیون اقتصادی با استفاده از «هشتگ استیضاح وزیر اقتصاد» خواستار توقف این روند شده است.
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص حذف ارز نیمایی به نورنیوز گفت: این تصمیم در راستای هدف تک نرخی کردن ارز گرفته شده است البته پیش از این هم آقای همتی، پیش از آنکه وزیر اقتصاد شود، اعلام کرده بود که به دلیل رانت به وجود آمده میان ارز نیمایی و بازار آزاد ارز چنین تصمیمی خواهد گرفت.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه یکی از اثرات حذف ارز نیمایی گران شدن کالاهاست، افزود: در هر صورت این تصمیم باعث افزایش نرخ ارز نیمایی و نزدیک شدن آن به بازار آزاد خواهد شد که به این معنی است که کالا‌هایی که تاکنون به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مشمول دریافت این ارز بودند با افزایش قیمت روبه‌رو می‌شوند.
مهدی دارابی، مدیر گروه پولی و مالی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره رونمایی از بازار توافقی ارز توسط بانک مرکزی تصریح کرد: «افزایش نرخ رسمی ارز و برداشتن سقف آن، به معنای افزایش تورم نیست. این موارد خود محصول تورم بالای چند سال اخیرند. درنتیجه طبیعی است نرخ تورم نیز بالا برود؛ چراکه این رابطه‌ای است معکوس. اما اینکه آیا این اقدامات درستند یا نه، باید گفت که بله، این کار‌ها در شرایط کنونی ضروری است. هرگونه تثبیت در هر برهه‌ای، درواقع موجب جهش‌های بعدی خواهد شد. به همین دلیل، بهتر است نرخ ارز از حالا تعدیل شود. در مورد امکان ثابت نگه داشتن نرخ نیما، باید گفت این امر غیرممکن بود، درست همانطور که نتواستیم نرخ‌های ۱۲، ۲۶ یا ۴۲۰۰ را حفظ کنیم.