کتاب «کارگران و انقلاب ۵۷» از آصف بیات پژوهشگر جامعهشناسی تلاش دارد در هشت فصل مقدمه، پرولتر شدن، کارخانههای پیش از انقلاب، طبقه کارگر صنعتی در انقلاب، شوراها: تکوین، ساختار و مبارزات، تصورات کارگران از شوراها، محدودیتهای شوراها و سیاست روابط صنعتی از طریق مطالعهٔ میدانی درصدد درک و تحلیل پدیدهٔ شوراها در سالهای ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ برآید. این پروژهٔ آکادمیک با مطالعهٔ میدانی در چهارده کارخانهٔ بزرگ در کرج و تهران و تبریز و همین طور بازدید و مصاحبه در بیمارستانهای کارگری، وزارت کار، وزارت صنایع، خانهٔ کارگر و دیگر نهادها به انجام رسیده است. بیات در ابتدا تصویری از بحران اقتصادی اواخر رژیم شاه را به تصویر کشیده و تصریح میکند که محدودیتهای توسعهٔ سرمایهداری در ایران در آن روزگار خود را به چند شیوه نشان داد: پایان رونق اقتصادی نیمهٔ دههٔ ١۳۴۰، بازبینی و اصلاح برنامهٔ پنجم توسعه و آغاز رکود در اوان سال ۱۳۵۵.در این شرایط تورم، قیمت آذوقه و مسکن را افزایش داد و کار و زندگی طبقات پایین جامعه یعنی کارگران صنعتی تحت تاثیر قرار گرفت و مطالبات اقتصادیاجتماعی آنها مطرح شد اما به سرعت این مطالبات سیاسی و به رویارویی کارگران با رژیم پهلوی منجر شدند. در ادامه صفحات کتاب صفآرایی کارگران کارخانهها در برابر سلطنت و پایان پادشاه را مشاهده میکنیم.در فصل بعدی کتاب شاخصهای فرایند پرولترشدن کارگران کارخانههای تهران بررسی میشود که در آن بیات با مطالعه موضوع اصلونسب دهقانی کارگران صنعتی و دگرگونی و تبدیلشدن مهاجران روستایی به کارگران تمامعیار، این پدیده را نهتنها مهاجرت فیزیکی، بلکه اکتساب ذهنیت صنعتیشهری میداند که از شیوهٔ زندگی در محیط جدید و از جایگاه جدید مهاجران در صنعت سرچشمه میگیرد.
در پژوهش در پدیده شوراها، سوال اصلی اینجاست که فکر شورای کارگری از کجا پیدا شده است؟ از نگاه بیات در شرایطی که طبقهٔ کارگر در ایران هیچ تجربهٔ سنتیای از سازمانهایی مانند شوراها نداشت و همچنین هیچ سازمان سیاسیای درک روشنی از اهمیت، میزان کنترل یا وظایف شوراها نداشت، ایدهٔ شوراها حاصل تجربهٔ مستقیم و آنی خودِ کارگران بود و در فرایند تشکیل، شوراها برای نمونه شوراهای کارگران کارخانهٔ پارسمتال ابتدا نه بهعنوان شوراهایی با یک شکل مشخص، بلکه بهعنوان سازمانهایی ناخشنود و ضد اقتدارگرایی تکوین یافتند. در دورهٔ مبارزهای که از مرحلهٔ تشکیل یک کمیتهٔ تفحص برای داوری دربارهٔ سوءاستفاده از مدیریت گذر کرد، کارگران فعالیتهای خود را از لحاظ مفهومی، در اساسنامهٔ یک شورا بهتفصیل اعلام کردند. ظرف پنج ماه پس از انقلاب، کارگران در حداقل سی کارخانه، روشی مشابه را دنبال کردند.
مطالعات بیات نشان میدهد موفقیت این شوراها بیشتر وابسته به وضعیت بنگاهها در بازار بود و بسیاری از صنایع تحت کنترل کارگران در ایران، یا تحت مالکیت دولت بودند یا بعدها تحت مالکیت دولت قرار گرفتند و وضعیت بسیاری از آنها وضعیتی نیمهانحصاری به خود گرفت. ویژگی فرایند کار و این امر که آیا کارگران برخوردار از مهارت نسبتاً عالی بودند یا در طبقهای از کار فعالیت میکردند که فضای اندکی برای مانور داشت نیز موضوعی مهم بود. از میان دو شورای موفق میتوان گفت که کارهای کارخانهٔ کاترپیلار معرف فعالیت مهارتمحور و کارهای کارخانهٔ فانوس معرف کار با فضای اندک برای مانور بود. دربارهٔ فیلیپس، پیچیدگی تقسیم دقیق کار، با همکاری نیروهای کار فکری و کارگران یدی، جبران شده بود. وحدت نیروی کار عامل تعیینکنندهٔ مهم دیگر برای موفقیت جنبش کنترل کارگری بود.در دشواری وظیفه شوراها بیات به مسئله تقسیم کارِ اشاره دارد: کارگران خواستار مدیران حرفهای بودند؛ زیرا به صلاحیت فنی آنها نیاز داشتند؛ چراکه بدون حضور آنها، وجود همان شوراها بهعنوان سازمانهای مؤثر برای کنترل تولید و توزیع به خطر میافتاد. کارگران مهندسان را بهعنوان عوامل ماهر منصوب میکردند تا از مهارت آنها در توانمند شدن خودشان استفاده کنند. اما این انتصاب، در عمل، هدف خود را شکست میداد. این حرکت، هرچند ضروری بود، درنهایت منجر به شکست شورا شد. اتحاد سیاسی و ایدئولوژیک مهندسان نمیتوانست بهشکلی مؤثر به شورا کمک کند تا خود را تقویت و قدرتش را اعمال کند. تا زمانی که تقسیمِ از پیش تعیینشدهٔ کار به جای خود باقی بود، تقسیم واقعی و عینی کار، از اهداف ایدئولوژیک اتحاد پیشی میگرفت. در موقعیت دوگانهٔ قدرت در مکان تولید، تودهٔ کارگرانِ بدون مهارت یا نیمهماهر فقط میتوانستند با سرمایهدار، مخالفت و تولید را مختل کنند؛ ولی برای اعمال قدرت اقتصادی مثبت در مکان کار، باید تقسیم کارِ موجود را دگرگون میکردند و رسیدن به این هدف مستلزم دگرگونی سازماندهی سرمایهداری و قدرت سیاسی بود. با وجود این، کسب قدرت سیاسی، مثلاً شکست حاکمان پیشین، برای کنترل کارگری و برای اعمال قدرت کارگری ضروری است؛ اما کافی نیست. تلاش سیستماتیک برای دگرگونی و دموکراتیزه کردن تقسیم کار غالب ضرورت دارد؛ ولی وظیفهٔ دشواری است. اما با وجود همه کاستیها و چالشها بیات معتقد است، شوراهای کارگری بهعنوان بخشی از سازمانهای مردمی دوران انقلاب، تجسم گرایش مردم عادی به مشارکت در امور عمومی و عمل دموکراسی مستقیم در مکانهای کار و زندگی بود؛ حتی اگر آنها بهندرت واژهٔ «دموکراسی» را به زبان میآوردند… ایجاد کنترل شورایی از پایین، اگرچه ممکن است در ابتدا خام باشد، فقط تغییر و تعدیل در سازمان تولید در سطح تشکیلات اقتصادی نیست. این نوع سازماندهی کار دلالتهای اجتماعی فکری و عقیدتی مهمی دارد. کارگران با تلاش بسیار برای تجدید ساختار فرایند تولید و تغییر روابط سنتی و سلسلهمراتبها، حیطهٔ جدیدی از کنترل را تجربه میکنند و به موقعیت تازهای از قدرت دست مییابند که پیشتر یک امتیاز انحصاری مدیریتی بود. در حین تجربهٔ این فرایند، درکشان از کار و قدرت و جامعه، به تغییر گرایش پیدا میکند. چنین تجربهای به کارگران درک تازهای از نقششان در جامعه میبخشد.
بیات در نهایت به این جمعبندی میرسد که مشارکت کارگران موجب بازدهی بیشتر بر هر دو مبنای ایدئولوژیک و ساختاری میشود و تا زمانی که کارگران احساس کنند واقعاً مشارکت دارند و واقعاً اعمال قدرت میکنند، سودبخشی افزایش مییابد؛ برای مثال، در کارخانههای آجرسازی در آذربایجان و کارخانهٔ نساجی چیت جهان در کرج. در مشارکت واقعی، افزایش بازدهی فقط بر اثر سختتر یا بیشتر کار کردن کارگران نیست. علت دیگر این است که آنها موقعیتی را پیدا میکنند که میتوانند ابتکارات و تواناییهای نهفتهٔ خود را ابراز کنند و خود را پرورش دهند.
کتاب «کارگران و انقلاب ۵۷» نوشته آصف بیات با ترجمه محمد دارکش در ۲۲۴ صفحه و با قیمت ۱۶۰۰۰۰۰ریال را نشر اختران رهسپار بازار کتاب کرده است. آصف بیات (زاده ۱۳۳۳) پژوهشگر جامعهشناسی و نویسنده ایرانی است. وی در حال حاضر استاد جامعهشناسی دانشگاه ایلینوی در اربانا شمپین در آمریکای شمالی است. او پیشتر، به مدت ۱۷ سال، استاد دانشگاه آمریکایی قاهره (AUC) بوده است.
مشارکت کارگران موجب بازدهی و سودبخشی بیشتر میشود
برچسب ها
یادداشت سردبیر از يک مخاطره جدی اجتماعی و فرهنگی؛ محرومیت بیش از ۲۱۶ هزار کودک از تحصیل
گزارش «جمله» از رسوایی وام ۱۰ میلیاردی رئیس سازمان بورس و رفقا؛ استعفای عشقی و برگ زرين دیگری در کارنامه دولت محرومان
جلال جلالی زاده در گفتوگو با جملــه: جامعه نسبت به کارآمدی دولت پزشکیان خوش بین است
محرومیت بیش از ۲۱۶ هزار کودک از تحصیل
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفته است که در دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ حدود ۲۱۶ هزار و ۲۴۳ کودک بازمانده از تحصیل داشتهایم که از این تعداد ۳۱ هزار و ۵۱۸ نفر تا کنون به تحصیل بازگشتهاند.
استعفای عشقی و برگ زرين دیگری در کارنامه دولت محرومان
حواشی مربوط به انتشار نامه سازمان بازرسی کل کشور به وزیر اقتصاد واکنشهای منفی بسیاری برانگیخته است.
جامعه نسبت به کارآمدی دولت پزشکیان خوش بین است
مسعود پزشکیان در شرایطی رسما دولت فعالیتِ چهاردهم را استارت زده است که توقع افکار عمومی این است که حتی المقدور بتواند با برطرف کردن موانع، اقتصاد به هم ریخته ایران را به سامان برساند.
ثبت دیدگاه
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
یک خانواده متهم
دادستان عمومی و انقلاب الیگودرز جزئیات جدیدی از قتل آینور، کودک سهساله اهل یکی از روستاهای این شهرستان را تشریح کرد.
نگذارید ولنگاری و بی حجابی به یک فرهنگ تبدیل شود
حجت الاسلام و المسلمین محمود نور پور ، امام جمعه شهر کمالشهر ، در خطبه اول نماز جمعه ضمن دعوت خود و نماز گزاران عزیز به رعایت تقوا الهی ، به شرح و تفسیر حکمت ۱۵۰ نهج ابلاغه پرداخت .
بازدید دانش آموزان و اولیا از موزه تنوع زیستی در تابستان
موزه تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست مجموعه ای آموزشی است که با حضور کارشناسان خبره پذیرای بازدید کنندگان است.
بازدید کارشناسان محیط زیست از موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی
کارشناسان اداره کل از بخشهای مختلف موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی در حصارک کرج بازدیدکردند و از نزدیک در جریان فعالیتهای این مرکز قرار گرفتند.
پرستوهای خونینبال
جنگ تحمیلی که با تجاوز «صدام حسین معدوم» در 31 شهریور سال 1359 آغاز شده بود در تابستان سال 67 و پس از هشت سال با امضای قطعنامه 598 بین تهران و بغداد با میانجیگری سازمان ملل متحد و در دوران مأموریت «خاوریر پرز دکوئیار» به پایان رسید، حدود یکسال پس از امضای آتشبس امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران به رحمت خدا رفت و یکسال پس از این ضایعه بزرگ، دو کشور ایران و عراق درخصوص مبادله اسرا به تفاهم رسیدند و در نهایت 26 مرداد سال 69 نخستین گروه از آزادگان، وارد کشور شدند و خاک وطن را بوسیدند.
استعفای عشقی و برگ زرين دیگری در کارنامه دولت محرومان
حواشی مربوط به انتشار نامه سازمان بازرسی کل کشور به وزیر اقتصاد واکنشهای منفی بسیاری برانگیخته است.
صیادی ترکها از آب گلآلود جنگهای اخير
یک خبر بد دیگر برای ایران و آنهم اينکه ترکیه با بهرهمندی از زیرساختهای توسعهیافته و موقعیت جغرافیایی مناسب، به عنوان هاب اصلی انتقال غلات در منطقه شناخته شده است.
در ایستگاه بریکس
محمود رضا کبیری یگانه در گفت و گو با خبرنگار ما، اظهار کرد: در روزهای اخیر فرصتی فراهم شد تا رئیس شورای شهر تهران با دعوت رسمی در ششمین مجمع بین المللی شهرهای کشورهای عضو بریکس در روسیه حاضر شود، مجمع بین المللی شهرهای کشورهای عضو بریکس (BRICS IMF) یک رویداد اقتصادی تجاری با هدف توسعه و ایجاد همکاری های شبکه ای در موضوعات مختلف با کشورهای آسیایی، خاورمیانه آمریکای لاتین و آفریقا است و از سال ۲۰۲۰ رویداد BRICS IMF در تقویم رسمی رویدادهای کشورهای شرکت کننده در انجمن بین المللی بریکس گنجانده شده است.
تیم اقتصادی همسو نیست!
دولت هنوز درصدد ارزیابیهایی است که بتواند تسلط لازم را بر امور پیدا کند و خیلی زود است بخواهیم فکر کنیم قبل از آنکه مدیران و معاونین مشخص شوند، دولت میتواند برنامه خاصی را پیگیری کند.
جامعه به بی تناسبی در قیمتها عادت کرده است
زمانی که فضای انتخاباتی داغ شد و کاندیداها به رویارویی باهمدیگر پرداختند، بحث بنزین و اینکه کدام دولت درصددِ گران کردن قیمت برخواهد آمد، بارها با ادبیات متفاوت شنیده شد. همچنین این روزها بازندگان انتخابات که هنوز با واقعیت کنار نیامده اند، به روش های مختلف بحث بنزین را به دولت پزشکیان ربط می دهند تا بلکه افکار عمومی را نسبت به دولت چهاردهم بدبین کنند.
پیروزی تیم ملی در نخستین گام مقابل قرقیزستان
در نخستین مسابقه تیم ملی فوتبال کشورمان در مسابقات مقدماتی جام جهانی مقابل قرقیزستان به پیروزی رسید.
قلعهنویی: بازیکنان با انگیزه بالایی تمرین میکنند
سرمربی تیم ملی فوتبال ایران گفت: یکی از اردوهای بسیار خوبی بوده که داخل آن هستیم و بچهها با انگیزه بالایی تمرین میکنند.
افشاردوست: پیاتزا سطح بازیکنان تیم ملی را به ستارههای بزرگ دنیا برساند
مدرس فدراسیون جهانی والیبال گفت: سرمربی جدید تیم ملی باید سطح بازیکنان تیم ملی را هم به لحاظ ذهنی و هم فنی در هر پست افزایش بدهد و به بازیکنان بزرگ دنیا برساند.
آغاز اصلاحات از وزارت كشور
وزیر کشور همواره و در همه دولتها نقشی مهم داشته است و شاهد بودیم حضور روحانیون و نظامیان در این وزارتخانه مهم و حساس طی بیش از چهار دههای که از عمر جمهوری اسلامی گذشته است، بیش از دیگر افراد و گرایشها بوده است که این نکته نیز بهخوبی حکایت از آن دارد که مدیران ارشد جمهوری اسلامی بر حساسیت این وزارتخانه آگاهی دارند و حاضر نبودند مدیریت بر ساختمان بزرگ میدان فاطمی را که درحقیقت یک پاستوری دیگر است، به غیرخودیها یا حتی کمترخودیها بسپارند.
احمد دنیامالی وزیر ورزش و جوانان شد
رئیس پیشین فدراسیون قایقرانی و عضو هیات مدیره باشگاه ملوان با کسب اکثریت آرای نمایندگان مجلس به عنوان وزیر جدید ورزش و جوانان انتخاب شد.
تورم مسکن در تهران اعلام شد/ رشد ۱۴.۳ درصدی قیمت یکساله مسکن
گزارش تحولات بازار مسکن شهر تهران حاکی از افزایش ۱۴.۳ درصدی متوسط قیمت مسکن در تهران در تیر ماه سال ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه سال گذشته است.
آغاز ساخت واحدهای مسکن اقتصادی
صبح امروز طرح مسکن اقتصادی در متراژهای ۲۵ تا ۸۰ متر مربع در ماهدشت کرج کلنگ زنی شد. مسئول پروژه گفت که واحدها در قالب تعاونی با هزینه متقاضیان ساخته میشود و ۴۸ ماه آینده تحویل داده خواهد شد.
دیدار فرمانده نیروی دریایی آفریقای جنوبی با امیر دریادار ایرانی
فرمانده نیروی دریایی کشور آفریقای جنوبی در این سفر چند روزه که به میزبانی نیروی دریایی ارتش انجام شد، ضمن دیدار و گفتگو با امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش با سردار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه نیز دیدار و گفتگو کرد.
قیمتهای سر به فلک کشیده!
هر ساله و همزمان با شروع اربعین حسینی و شروع راهپیمایی گسترده به مناسبت این رویداد بزرگ مذهبی، یکی از مهمترین مسائلی که مطرح میشود مسئله رفت و آمد زائران و هزینههایی است که باید برای این سفر متحمل شوند.
الزام توسعه پایدار اقتصادی زیست محیطی و اجتماعی
توسعه پایدار اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی الزامی است.